Capítulo primero. Que trata de la condición y ejercicio del famoso hidalgo don Quijote de la Mancha
Prvo poglavlje. U kojem se govori o stanju i djelovanju čuvenog plemića Don Quijotea iz La Manche
En un lugar de la Mancha, de cuyo nombre no quiero acordarme, no ha mucho tiempo que vivía un hidalgo de los de lanza en astillero, adarga antigua, rocín flaco y galgo corredor.
Na mjestu u La Manchi, čije ime ne želim sjećati, živio je plemić koji se bavio borbenim sportovima, nosio staru mačku, vozio iscrpljenog konja i lovio pse.
Una olla de algo más vaca que carnero, salpicón las más noches, duelos y quebrantos los sábados, lantejas los viernes, algún palomino de añadidura los domingos, consumían las tres partes de su hacienda.
Jedna posuda s više govedine nego janjeta, salpicón većinu noći, borbe i nesreće u subotu, lentilje u petak, a ponekad i dodatak od govedine u nedjelju ̶ to su trošili tri četvrtine njegovog bogatstva.
El resto della concluían sayo de velarte, calzas de velludo para las fiestas, con sus pantuflos de lo mesmo, y los días de entresemana se honraba con su vellorí de lo más fino.
Ostalo je odlazilo na odjeću od vunene tkanine, vunene čizme za svečanosti i odgovarajuće papuče, a u dnevima između tjedna nosio je najfinije vunene odjeće.
Tenía en su casa una ama que pasaba de los cuarenta, y una sobrina que no llegaba a los veinte, y un mozo de campo y plaza, que así ensillaba el rocín como tomaba la podadera.
U svojoj kući imao je službenicu stariju od četrdeset godina, unučku koja nije imala dvadeset godina te poljoprivrednika i konjskog djelatnika koji je isto tako osjepljao konja i brinuo se o njegovom zdravlju.
Frisaba la edad de nuestro hidalgo con los cincuenta años; era de complexión recia, seco de carnes, enjuto de rostro, gran madrugador y amigo de la caza.
Naš plemić imao je oko pedeset godina; bio je snažne građe, suh, s mršavim licem, rano ustanica i ljubitelj lova.
Quieren decir que tenía el sobrenombre de Quijada, o Quesada, que en esto hay alguna diferencia en los autores que deste caso escriben; aunque, por conjeturas verosímiles, se deja entender que se llamaba Quejana.
Kažu da je imao nadimak Quijada ili Quesada, a mišljenja pisaca o ovom slučaju razlikuju se; međutim, prema vjerodostojnim pretpostavkama, zvao se Quejana.
Pero esto importa poco a nuestro cuento; basta que en la narración dél no se salga un punto de la verdad.
No to nije važno za našu priču; dovoljno je da se u njoj ne odstupa ništa od istine.
Es, pues, de saber que este sobredicho hidalgo, los ratos que estaba ocioso, que eran los más del año, se daba a leer libros de caballerías, con tanta afición y gusto, que olvidó casi de todo punto el ejercicio de la caza, y aun la administración de su hacienda.
Stoga treba znati da je ovaj plemić, u slobodno vrijeme, koje je često provodio, čitao knjige o viteštvu s tolikom zanimanje i užitkom da je gotovo zaboravio na vježbanje lova i upravljanje svojim imanjem.
Y llegó a tanto su curiosidad y desatino en esto, que vendió muchas hanegas de tierra de sembradura para comprar libros de caballerías en que leer, y así, llevó a su casa todos cuantos pudo haber dellos;
I njegova znatiželja i nepromišljenost u tome došle su do toga da je prodao mnoge hektare oranice kako bi kupio knjige o viteštvu i čitao ih, a zatim ih je donio kući u velikom broju.
y de todos, ningunos le parecían tan bien como los que compuso el famoso Feliciano de Silva, porque la claridad de su prosa y aquellas entricadas razones suyas le parecían de perlas, y más cuando llegaba a leer aquellos requiebros y cartas de desafíos, donde en muchas partes hallaba escrito:
Među njima nitko nije bio tako dobar kao oni koje je napisao poznati Feliciano de Silva, jer jasnoća njegove proze i njegovi zamisljeni razlozi činili su mu se dragocjenima, a posebno kad je čitao te ljubavne pisma i izazove u kojima je često naišao na sljedeće:
La razón de la sinrazón que a mi razón se hace, de tal manera mi razón enflaquece, que con razón me quejo de la vuestra fermosura.
Razum o nerazumu koji se dočarava mojem razumu, na taj način se moj razum oslabi, i s pravom se žalim na vašu ljepotu.
Y también cuando leía:
I također kad je čitao:
...los altos cielos que de vuestra divinidad divinamente con las estrellas os fortifican, y os hacen merecedora del merecimiento que merece la vuestra grandeza.
...visoka nebesa koja vas božanstvom božanstveno jačaju zvijezdama i vas čine dostojnim dostojanstva vaše veličine.
Con estas razones perdía el pobre caballero el juicio, y desvelábase por entenderlas y desentrañarles el sentido, que no se lo sacara ni las entendiera el mesmo Aristóteles, si resucitara para sólo ello.
Ove razloge su oduzeli jasnoću siromašnom vitezu, a on je bio potpuno izgubljen u pokušajima razumijevanja i otkrivanja njihovog smisla, čak i ako bi to pokušavao Aristotel ako bi se vratio samo zbog toga.
No estaba muy bien con las heridas que don Belianís daba y recebía, porque se imaginaba que, por grandes maestros que le hubiesen curado, no dejaría de tener el rostro y todo el cuerpo lleno de cicatrices y señales.
Nije bio dovoljno zadovoljan s ranama koje je dobio i zadavao Don Belianis jer je zamislio da bi, čak i ako bi ga liječili veliki majstori, ipak imao lice i cijelo tijelo ispunjeno ožiljcima i znakovima.
Pero, con todo, alababa en su autor aquel acabar su libro con la promesa de aquella inacabable aventura, y muchas veces le vino deseo de tomar la pluma y dalle fin al pie de la letra, como allí se promete;
Ipak je hvalio svog autora zbog toga što je završio svoju knjigu obećanjem ove beskonačne pustolovine, i često je imao želju uzeti pero i završiti priču točno onako kako je obećano.
y sin duda alguna lo hiciera, y aun saliera con ello, si otros mayores y continuos pensamientos no se lo estorbaran.
I bez sumnje bi to učinio i možda bi uspješno završio priču da mu to nisu onemogućili veći i stalniji misli.
Tuvo muchas veces competencia con el cura de su lugar —que era hombre docto, graduado en Sigüenza—, sobre cuál había sido mejor caballero: Palmerín de Ingalaterra o Amadís de Gaula;
Mnogo je puta raspravljao sa svojim svećenikom ̶ koji je bio učen čovjek i diplomiran u Sigüenzi ̶ o tome koji je bio bolji vitek: Palmerín iz Engleske ili Amadís iz Gaula;
mas maese Nicolás, barbero del mesmo pueblo, decía que ninguno llegaba al Caballero del Febo, y que si alguno se le podía comparar, era don Galaor, hermano de Amadís de Gaula, porque tenía muy acomodada condición para todo; que no era caballero melindroso, ni tan llorón como su hermano, y que en lo de la valentía no le iba en zaga.
ali majster Nikolás, barber iz istog grada, govorio je da nitko nije mogao natjecati s Vitehom iz Feboa, a ako bi se neko moglo usporediti s njim, to bi bio Don Galaor, brat Amadísa iz Gaula, jer je imao sve uvjete za sve; nije bio previše osjetljiv vitek, niti toliko plačljiv kao njegov brat, a u odnosu na hrabrost nije bio ni zaostao.
En resolución, él se enfrascó tanto en su letura, que se le pasaban las noches leyendo de claro en claro, y los días de turbio en turbio; y así, del poco dormir y del mucho leer, se le secó el celebro, de manera que vino a perder el juicio.
Ukratko, bio je toliko zauzet čitanjem da je noću čitao jasno, a danju sve zamućenije, i tako je zbog malo spavanja i puno čitanja došlo do toga da je izgubio razum.
Llenósele la fantasía de todo aquello que leía en los libros, así de encantamentos como de pendencias, batallas, desafíos, heridas, requiebros, amores, tormentas y disparates imposibles;
Njegova mašta bila je ispunjena svega onoga što je čitao u knjigama, bilo to čarolije, svađe, bitke, izazovi, rane, intrige, ljubav, oluje i nemoguće gluposti;
y asentósele de tal modo en la imaginación que era verdad toda aquella máquina de aquellas sonadas soñadas invenciones que leía, que para él no había otra historia más cierta en el mundo.
i toliko se to ukorijenilo u njegovoj mašti da je za njega sve to bila istinska povijest.
Decía él que el Cid Ruy Díaz había sido muy buen caballero, pero que no tenía que ver con el Caballero de la Ardiente Espada, que de sólo un revés había partido por medio dos fieros y descomunales gigantes.
Tvrdio je da je Cid Ruy Díaz bio vrlo dobar vitek, ali da nije imao ništa zajedničko s Vitehom iz Vatrenog Mača, koji je, nakon samo jednog neuspjeha, razderao dva divovska i monstruozna diva na dva.
Mejor estaba con Bernardo del Carpio, porque en Roncesvalles había muerto a Roldán el encantado, valiéndose de la industria de Hércules, cuando ahogó a Anteo, el hijo de la Tierra, entre los brazos.
Bolje je bio s Bernardom del Carpio, jer je u Roncesvalles ubio Roldána, koji je bio očaravan, primjenom Herakleovog načina, kada je utopio Anteoa, sina Zemlje, u naručima.
Decía mucho bien del gigante Morgante, porque, con ser de aquella generación gigantea, que todos son soberbios y descomedidos, él solo era afable y bien criado.
Mnogo je hvalio diva Morgantea, jer je, iako je pripadavao onoj generaciji divova, koji su svi bili arogantni i nepristupačni, on bio ljubazan i dobro odgojen.
Pero, sobre todos, estaba bien con Reinaldos de Montalbán, y más cuando le veía salir de su castillo y robar cuantos topaba, y cuando en allende robó aquel ídolo de Mahoma que era todo de oro, según dice su historia.
Ali najviše je volio Reinalda iz Montalba, pogotovo kad je vidio kako je izašao iz svog dvorca i opljačkao sve na putu, a kad je u inozemstvu ukrao idola Mahoma, koji je bio sve od zlata, prema onome što govori njegova priča.
Diera él, por dar una mano de coces al traidor de Galalón, al ama que tenía, y aun a su sobrina de añadidura.
Davao je, kako bi pomogao izdajici Galalónu, svojoj ljubavnici i čak svojoj nećakinji.
En efeto, rematado ya su juicio, vino a dar en el más estraño pensamiento que jamás dio loco en el mundo;
Ustvari, kad je njegov razum već bio oslaben, došlo je do najneobičnijih misli koje je lud čovjek ikad imao.
y fue que le pareció convenible y necesario, así para el aumento de su honra como para el servicio de su república, hacerse caballero andante, y irse por todo el mundo con sus armas y caballo a buscar las aventuras y a ejercitarse en todo aquello que él había leído que los caballeros andantes se ejercitaban,
I to je da mu se činilo prikladnim i nužnim, kako bi povećao svoju čast i služio svojoj republiki, da postane lutajući vitek i krenje u svijet sa svojim oružjem i konjem u potrazi za pustolovinama i da vježbava sve ono što je čitao da vitezi lutajući vitezi vježbavaju.
deshaciendo todo género de agravio, y poniéndose en ocasiones y peligros donde, acabándolos, cobrase eterno nombre y fama.
Ispravljajući sve moguće nepravde i stavljajući se u situacije i opasnosti u kojima, nakon njihovog rješenja, bi stekao vječnu slavu i reputaciju.
Imaginábase el pobre ya coronado por el valor de su brazo, por lo menos, del imperio de Trapisonda; y así, con estos tan agradables pensamientos, llevado del estraño gusto que en ellos sentía, se dio priesa a poner en efeto lo que deseaba.
Jednostavno je zamislio sebe kako je okrunjen hrabrosti svoje ruke, barem s imperijem Trapezunda; i tako, vođen ugodnim mislima koje su mu dale toliko užitka, požurio je u provođenje svojih želja.
Y lo primero que hizo fue limpiar unas armas que habían sido de sus bisabuelos, que, tomadas de orín y llenas de moho, luengos siglos había que estaban puestas y olvidadas en un rincón.
A prvo što je učinio bilo je očistiti neko oružje svojih pradjedova, koje je, prekriveno prašinom i puno mahovine, dugo stoljeća bilo zaboravljeno u kutu.
Limpiólas y aderezólas lo mejor que pudo, pero vio que tenían una gran falta, y era que no tenían celada de encaje, sino morrión simple; mas a esto suplió su industria, porque de cartones hizo un modo de media celada, que, encajada con el morrión, hacían una apariencia de celada entera.
Očistio je i uredio ih što je više mogao, ali primijetio da im nedostaje nečega - nisu imali mrežu, već samo štit; ali njegova domišljatost to je poprilično popravi, jer je od kartona napravio neku vrstu mreže, koja, kada se spojila s štitom, dala je do znanja cijelu mrežu.
Es verdad que para probar si era fuerte y podía estar al riesgo de una cuchillada, sacó su espada y le dio dos golpes, y con el primero y en un punto deshizo lo que había hecho en una semana;
Istina je da je, kako bi vidio je li dovoljno jak i može li se izložiti riziku od uboda, izvadio svoj mač i dao dva udarca, a prvi i na pravom mjestu uništio ono što je učinio tijekom tjedna.
y no dejó de parecerle mal la facilidad con que la había hecho pedazos, y, por asegurarse deste peligro, la tornó a hacer de nuevo, poniéndole unas barras de hierro por de dentro, de tal manera que él quedó satisfecho de su fortaleza; y, sin querer hacer nueva experiencia della, la diputó y tuvo por celada finísima de encaje.
I nije mu se činilo dovoljno lako da je to učinio, i kako bi se zaštitio od tog opasnosti, ponovno je to učinio, stavljajući unutra neke željezne šipke, pa je bio zadovoljan svojom jačinom; i nije htio to više iskušavati, već je to predao i smatralo ga je najfinijom mrežom od mreža.
Fue luego a ver su rocín, y, aunque tenía más cuartos que un real y más tachas que el caballo de Gonela, que tantum pellis et ossa fuit, le pareció que ni el Bucéfalo de Alejandro ni Babieca el del Cid con él se igualaban.
Zatim je otišao vidjeti svoju konju, i iako je imao više nedostataka nego novčić i više pjegica nego konja Gonele, koji je bio samo koža i kosti, činilo mu se da mu nije ravno dobro ni Alekandrov Bucefalo, niti Cidov Babieca.
Cuatro días se le pasaron en imaginar qué nombre le pondría; porque, según se decía él a sí mesmo, no era razón que caballo de caballero tan famoso, y tan bueno él por sí, estuviese sin nombre conocido; y ansí, procuraba acomodársele de manera que declarase quién había sido, antes que fuese de caballero andante, y lo que era entonces;
Četiri dana je proveo razmišljajući o tome kako će se zvati; jer, kako je rekao sam sebi, nije bilo razumno da vitek takve slavne i dobre osobe bude bez poznatog imena; i tako je pokušavao pronaći nešto što bi mu odgovaralo i koje bi objasnilo tko je bio prije nego što je postao lutajući vitek, i tko je bio tada.
pues estaba muy puesto en razón que, mudando su señor estado, mudase él también el nombre, y le cobrase famoso y de estruendo, como convenía a la nueva orden y al nuevo ejercicio que ya profesaba.
Jer je bio dovoljno razumno da, promijenivši svoje plemiško stanje, promijeni i ime, i da bude poznat i slavan, što je odgovaralo novom poredku i novom zanimanju koje je već obavljao.
Y así, después de muchos nombres que formó, borró y quitó, añadió, deshizo y tornó a hacer en su memoria e imaginación, al fin le vino a llamar Rocinante: nombre, a su parecer, alto, sonoro y significativo de lo que había sido cuando fue rocín, antes de lo que ahora era, que era antes y primero de todos los rocines del mundo.
I tako, nakon mnogih imena koje je formirao, brisao i dodavao u svojoj memoriji i mašti, naposljetku je došao na ime Rocinante; ime, po njegovu mišljenju, veliko, zvučno i značajno za ono što je bio kad je bio rocín, prije nego što je postao vitek.
Puesto nombre, y tan a su gusto, a su caballo, quiso ponérsele a sí mismo, y en este pensamiento duró otros ocho días, y al cabo se vino a llamar don Quijote;
Dann war das Erste, was er tat, einige Waffen zu reinigen, die seiner Urgroßeltern gehört hatten und die, von Urin bedeckt und voller Schimmel, lange Zeit in einer Ecke vergessen worden waren. Er reinigte und polierte sie so gut er konnte, aber er sah, dass ihnen etwas fehlte, nämlich ein Netz, sondern nur ein Helm; aber seine Geschicklichkeit half ihm hierbei, denn er machte aus Karton eine Art Netz, das, mit dem Helm verbunden, ein vollständiges Netz bildete. Es ist wahr, dass er, um zu prüfen, ob es stark genug war und dem Risiko eines Stichs standhalten konnte, zwei Schläge damit machte, und beim ersten und auf einem Punkt zerstörte er, was er in einer Woche gemacht hatte; und er fand es nicht gut, dass es so leicht zerstört worden war, und um sich vor dieser Gefahr zu schützen, machte er es erneut und setzte einige Eisenstangen hine
de donde —como queda dicho— tomaron ocasión los autores desta tan verdadera historia que, sin duda, se debía de llamar Quijada, y no Quesada, como otros quisieron decir.
确实,他为了看看它是否足够强,能抵抗得住一刀,就拿出剑来砍了两下,第一剑砍在一个地方,把他前一周做的东西全毁了。 他觉得这样太不好,于是又重新做了一遍,这次在里面加了些铁条,这样他对它的强度就满意了。他不想再试试看,就把它收了起来,当作一副精致的网眼盔甲。 然后他去看他的马,虽然这匹马比一枚硬币还值得少,比戈内拉的马(那只不过是皮包骨头)还差,但他觉得连亚历山大的布西法洛斯和西德的巴比卡都比不上它。 他花了四天时间考虑给他的马取什么名字,因为,正如他对自己所说的,一个如此著名的骑士,如此优秀的人,不应该没有一个众所周知的名字;于是他又考虑了八天,最后决定叫它罗西南特。 这样一来——正如前面所说的——写这部真实故事的作者就有了机会,他们无疑认为应该叫基哈达,而不是凯萨达,正如其他人所说的那样。
Pero, acordándose que el valeroso Amadís no sólo se había contentado con llamarse Amadís a secas, sino que añadió el nombre de su reino y patria, por Hepila famosa, y se llamó Amadís de Gaula, así quiso, como buen caballero, añadir al suyo el nombre de la suya y llamarse don Quijote de la Mancha, con que, a su parecer, declaraba muy al vivo su linaje y patria, y la honraba con tomar el sobrenombre della.
但他记得勇敢的阿马迪斯不仅满足于叫阿马迪斯,还加上了他的王国和家乡的名字,因为赫皮拉很有名,所以他叫阿马迪斯·德·高卢。于是他也想效仿,加上自己的名字,这样他就表明了自己的出身和家乡,并以此为荣。
Limpias, pues, sus armas, hecho del morrión celada, puesto nombre a su rocín y confirmándose a sí mismo, se dio a entender que no le faltaba otra cosa sino buscar una dama de quien enamorarse; porque el caballero andante sin amores era árbol sin hojas y sin fruto y cuerpo sin alma. Decíase él a sí:
于是他擦净了武器,戴上头盔,给马取了名,确定了自己的身份,觉得只缺一件事了,那就是找个可以爱慕的女子;因为没有爱情的骑士就像没有叶子和果实的树,没有灵魂的躯体。他对自己说:
— Si yo, por malos de mis pecados, o por mi buena suerte, me encuentro por ahí con algún gigante, como de ordinario les acontece a los caballeros andantes, y le derribo de un encuentro, o le parto por mitad del cuerpo, o, finalmente, le venzo y le rindo,
“如果我因为自己的罪过,或者因为我的好运气,遇到一个巨人,像骑士们通常遇到的那样,我用一场战斗把他打倒,或者把他切成两半,或者最终战胜他并投降,
¿no será bien tener a quien enviarle presentado y que entre y se hinque de rodillas ante mi dulce señora, y diga con voz humilde y rendido:
难道不该有个人把他带到我亲爱的夫人面前,让他跪在她面前,用谦卑的声音说:
"Yo, señora, soy el gigante Caraculiambro, señor de la ínsula Malindrania, a quien venció en singular batalla el jamás como se debe alabado caballero don Quijote de la Mancha, el cual me mandó que me presentase ante vuestra merced, para que la vuestra grandeza disponga de mí a su talante"?
‘夫人,我是巨人卡拉库利安布罗,马林德拉尼亚岛的主人,他在一场独特的战斗中被永远值得赞扬的骑士唐吉诃德·德·拉·曼查击败,他命令我向您呈报,让您的威严随意处置我。’”
¡Oh, cómo se holgó nuestro buen caballero cuando hubo hecho este discurso, y más cuando halló a quien dar nombre de su dama!
哦,我们这位善良的骑士说出这番话后是多么高兴,尤其是当他找到了可以把他的夫人命名的人时。
Y fue, a lo que se cree, que en un lugar cerca del suyo había una moza labradora de muy buen parecer, de quien él un tiempo anduvo enamorado, aunque, según se entiende, ella jamás lo supo, ni le dio cata dello.
据信,在他家附近的一个地方,有一个非常漂亮的农家女孩,他曾一度爱上她,但据说她从未知道,也从未注意到这一点。
Llamábase Aldonza Lorenzo, y a ésta le pareció ser bien darle título de señora de sus pensamientos; y, buscándole nombre que no desdijese mucho del suyo, y que tirase y se encaminase al de princesa y gran señora, vino a llamarla Dulcinea del Toboso, porque era natural del Toboso; nombre, a su parecer, músico y peregrino y significativo, como todos los demás que a él y a sus cosas había puesto.
她的名字叫阿尔东萨·洛伦佐,他觉得称她为他思想中的夫人很合适;为了不让她的名字与他的名字相差太远,同时又能暗示公主和伟大夫人的身份,他把她叫做杜尔西内亚·德尔·托博索,因为她来自托博索;这个名字,在他看来,既有音乐感,又有朝圣感和象征意义,就像他为自己和他的事物所取的其他名字一样。

Capítulo Primero.