Het venster stond open -, de koele Meiwind lichtte zachtzinnig, zonder geweld, de gordijnen op, bolde ze als zeilen en dreef ze tot midden in de kamer - dan zonken ze weer stil terug - het was als het uitademen van een slapend kind.

Prozor je bio otvoren – hladni svibanjski vjetar nježno je, bez prisile, otvorio zavjese, koje su se nabijale poput jedara i plutale sredinom sobe – a zatim su se ponovno tiho spustile – kao da diši spavajuće dijete.

Boven den bos vochtige hyacinthen, die ze in twee handen hield omklemd, mond en neus erin begraven, keek Ina ernaar - haar hart bonsde van een zacht, heftig verheugen, ze voelde het in haar keel - en als toen ze een kind was, liet ze de woorden van haar gedachten deinen op den maatslag van haar hart: de winter is voorbij...

Izvan šume, držeći dvije ruke s mokrim hiacintima u kojima je zakopala usta i nos, Ina je gledala – njezino srce je lupalo od blage, snažne uzbuđenosti, osjetila je to u grlu – i kao da je tada bila dijete, pustila je riječi svojih misli da se njihaju u ritmu njezinog srca: zima je gotova...

de winter is voorbij...

zima je gotova...

de winter is voorbij...

zima je gotova...

Maar even, want dadelijk sloeg ze de oogen neer en dronk met dieper, inniger teugen den zwaren vochtigen geur.

Ali samo na trenutak, jer je odmah pogledala dolje i duboko, ispunjeno, ispila teški, vlažni miris.

Het was meer dan de geur der jonge sappen van de weerkeerende lente, het was de geur van haar jeugd, van haar verleden en nu ze met gesloten oogen haar gezicht begraven hield, leek het, als sloegen de poorten van haar ziel wijd open en kwam haar heele jeugd op haar af,

Bio je to više od mirisa mladih sokova ponovno dolazećeg proljeća, bio je miris njezine mladosti, njezine prošlosti, i dok je s zatvorenim očima zakopala lice u ruke, činilo joj se da se vrata njezine duše široko otvaraju i cijela njezina mladost dolazi do nje.

de gansche stoet van jaren en dagen, tot de prilste toe - met hun gevoelens, gebeurtenissen en ontmoetingen, stonden van dag en schemering - geluiden, luchten, stemmen van menschen,

Cijela niz godina i dana, do najranijih – s njihovim osjećajima, događajima i susretima, zvucima, mirisima, ljudskim glasovima.

reuken in huis, ze liet het trillend over zich komen in bewogenheid en gelukzalige verwondering, omdat dit mogelijk was, dat al dit ontslapene, lang-vergetene opgewekt werd en herboren tot bijna ontstellende scherpheid en duidelijkheid door geur van hyacinthen.

Ona je dopustila da to sve prođe kroz nju, uznemirena i blaženom iznenađenom, jer je bilo moguće da se sve to oživi i ponovno rodi u gotovo nevjerojatnu oštrinu i jasnoću zahvaljujući mirisu hiacinata.

Het scheen haar, als was haar eigen ziel een photografische plaat, schijnbaar grauw en effen, maar waarop in het ontwikkelend bad evenzoo ontstellend duidelijk en verwonderlijk de beelden verschijnen, die tevoren niet zichtbaar bestonden.

Činilo joj se da je njezina duša fotografska ploča, naizgled siva i jednaka, ali na kojoj se u razvijajućoj kupki pojavljuju iznenađujuće jasne i čudesne slike koje prije nisu bile vidljive.

Geur was dan het ontwikkelingsbad der herinnering, maar geur niet alleen - ook muziek, en somwijlen behoefde het zelfs niet meer dan eenig vaag en onbepaald gerucht, regen en wind, een roep van buiten in den avond te wezen - die haar onvoorbereid terugvoerde naar de verten van het verleden.

Miris je tada bio razvijajuća kupka sjećanja, ali ne samo miris – također glazba, a ponekad čak i neki nejasni i neodređeni zvuk, kiša i vjetrovi, poziv izvana uvečer – sve to ju je neočekivano vratilo u dubine prošlosti.

Wat wonderlijk was dit - dat de indrukken uit haar vroegste jeugd het sterkst in haar voortbestonden - het machtigst haar ontroerden in het herdenken, -

Kako je to nevjerojatno – da su doživljaji iz njezina najranijeg djetinjstva najsnažnije u njoj preživjeli – i najviše ju pogodili u sjećanju.

alles uit dien onbewusten tijd, toen ze zelf niet wist dat ze luisterde en oplette en toch scherper moest hebben opgelet, inniger geluisterd dan ooit later, toen de gebeurtenissen kleuriger, feller schenen in het beleven, toen ze bewust luisterde en keek en genoot - en die toch maar een verzwakte herdenking hadden gelaten.

Sve iz tog nesvijestnog doba, kada nije znala da sluša i primjećuje, a ipak je morala primjećivati i slušati intenzivnije nego kasnije, kada su događaji bili življi i snažniji, kada je svjesno slušala i gledala i uživala – a ipak su ostavili samo slabije sjećanja.

En als altijd weer vertastte en verdwaalde haar denken in die eene wijde verwondering, dat lokkende vreemde geheim - wat herinnering wel wezen mocht, die sterfelijkheid en vergankelijkheid te boven ging en scheen te logenstraffen - tot ze weer in het geheel niet dacht, alleen diep en vol ademde in den geur,

I kao uvijek, njezine misli se zagubile u toj jednoj širokoj zapanjivanju, u toj privlačnoj, tajanstvenoj tajni – što bi moglo biti sjećanje, koje nadilazi smrtnost i prolaznost i čini se da laže – sve dok ponovno uopće nije razmišljala, već je samo duboko i ispunjeno dahala u miris.

terwijl de wind de zware gordijnen spelend voortdreef met zijn adem en haar geheele wezen zich leek te verwijden, zich tot zijn uiterste vermogen leek in te spannen om alle weelde te kunnen bevatten.

Dok je vjetar igrao s teškim zavjesama svojim dahom i činilo se da se cijelo njezino biće širi, da se napinje do svojih granica kako bi moglo obuhvatiti sve bogatstvo.

Er werd geklopt.

Netko je pokucao.

‘Daar is de dokter, juffrouw.’

‘Evo je liječnik, gospođice.’

‘De dokter!’

‘Liječnik!’

Ze sprong op en legde de hyacinthen neer, het verleden viel van haar af.

Ustala je i stavila hibrise na mjesto, a prošlost pala je s nje.

Het heden snoerde eng om haar heen: ze was negentien jaar, ze leefde bij vreemden omdat ze het thuis niet had kunnen houden - ze zat al twee dagen vrijwillig opgesloten, in onvree met elkeen en met zichzelf, verstrikt in twisten, als een vogel in den draad, en naar de eenzaamheid als naar een laatste wijkplaats weggevlucht.

Sadašnjost ju je čvrsto zagrlila: imala je devetnaest godina, živjela je među strancima jer nije mogla ostati kod kuće – dva dana je dobrovoljno bila zatvorena, nesretna sa svima i sa sobom, u sukobima poput ptice u mreži, i pobjegla u samoću kao u posljednje utočište.

‘Kunt u den dokter ontvangen, juffrouw?’

‘Možete primiti liječnika, gospođice?’

‘Ik heb geen dokter noodig, mijn hoofdpijn is over,’ wilde ze zeggen, - toen hoorde ze hem met Mary beneden uit de kamer komen en zijn stem onder aan de trap en dan beider stemmen, het teemend, kraakdeftig praten van Mary boven zijn doffer brommen.

‘Nemam potrebu liječnika, glavobolja mi je prošla,’ htjela je reći, – ali onda je čula kako on i Mary izlaze iz sobe i njegov glas na stubama, a zatim glas obojice, bujični, prkosni glas Maryja iznad njegovog glupljeg grmljavanja.

Als ze eens klagen durfde!

Da bi barem ona usudila požaliti se!

Klagen over haar als over een schoolkind tegen een man, dien ze niet kende en die nu misschien met Mary over haar hoofdschudde en glimlachte.

‘Požaliti se na mene kao na neku školsicu muškarcu kojeg nije upoznala i koji sada možda s Maryom trese glavom i smije se.’

Dat gesprek moest uit zijn en dadelijk.

Taj razgovor morao je prestati i to odmah.

‘Vraag den dokter, of hij boven komt, Bartje.’

‘Reci liječniku da dođe gore, Bartje.’

Haar stem klonk gebiedend en ongeduldig, het meisje trok de deur toe; ze wachtte snel ademend, tot felheid en verweer gereed.

Njezin glas zvučao je zapovjedno i nestrpljivo, a djevojka zatvorila je vrata; čekala je snažno dahnjajući, spremna na svašto i sve.

Voor haar op de tafel zag ze de bloemen en ze keek ernaar en de gedachte ving haar en bevreemdde haar, dat ze die maar behoefde op te nemen, hun geuren te drinken om mild en week te worden, om zich van zichzelf te verlossen met haar kleine woede en haar kleinen trots, en grooter, wijder, vrijer zichzelf terug te vinden, maar ze wilde niet, ze kon niet.

Na stolu ispred nje bile su cvjeti i ona ih je promatrala, a misao ju je zahvatila i iznenadila: trebala bi ih samo uzeti, udisati njihov miris kako bi postala blaža i mekša, oslobodila se od svoje malične ljutnje i ponosa, a zatim se pronaći u nečemu većem, širem, slobodnijem, ali nije htjela, nije mogla.

Het heden had haar vast, stond haar na, beet scherp op haar in - ze kon er zich niet aan onttrekken.

Sadašnjost ju je zahvatila, pratila ju je, grlo ju je stislo – nije se mogla izvući.

Ineens zwegen de stemmen, ze hoorde hen de trap opkomen - beneden sloeg een deur, Mary was in de woonkamer gegaan.

Naglom utihli su glasovi, čula je kako se on i Mary vraćaju u sobu, a dole se zatvorile vrata – Mary je ušla u dnevnu sobu.

En terwijl zij zich afvroeg, hoe de dokter er uit zou zien en wat soort man hij kon wezen, bedacht ze tegelijk met schrik, dat ze niet wist wat ze hem zeggen moest.

I dok se pitala kako će liječnik izgledati i kakav čovjek može biti, isto tako je shvatila s užasom da ne zna što mu treba reći.

Ze was immers niet ziek - en ze had hem zelf niet gevraagd te komen!

Uostalom, nije bila bolesna – i sama nije zatražila da dođe!

Snel wendde ze zich om naar den spiegel, glimlachte vluchtig, streek zich door het haar.

Brzo se okrenula prema ogledalu, nakratko se nasmijila i potrašila kosu.

Als ze hem de waarheid eens zei - misschien, dat hij haar wel begreep - de warmte van dat hopen streek even door haar heen.

A ako bi mu rekla istinu – možda bi je razumio – toplina ove nade prošla je kroz nju.

Ze stond overeind naast haar stoel, toen hij binnenkwam. ‘U bent hier toch niet opzettelijk voor mij alleen?’

Stajala je pored stolca kad je on ušao. „Niste došli samo zbog mene, zar ne?”

‘O neen, mevrouw Rutgers had mij noodig. Een kleinigheid, maar nu ik hier toch was, vroeg ze mij... Al een paar dagen hoofdpijn? Temperatuur opgenomen?’

„Oh ne, gospođa Rutgers me trebala. Nešto malo, ali kad sam već bio ovdje, upitala me... Bol glave već nekoliko dana? Mjerili ste temperaturu?”

Hoe belachelijk was dat. Ziek zijn -, temperatuur opnemen, een plichtmatig-bezorgd gezicht tegenover haar. Als ze het zonder ophef vertelde, zou het misschien niet te buitensporig klinken.

Jak je to bilo smiješno. Biti bolesna – mjeriti temperaturu, imati taj uobičajeni izraz zabrinutosti na licu. Ako bi to rekla neprimetno, možda ne bi zvučalo tako ekstremno.

‘Ik heb geen temperatuur opgenomen, ik ben niet ziek, ik zit hier alleen om... om eens een paar dagen te rusten.’

„Nisam mjerila temperaturu, nisam bolesna, samo sam ovdje... da bih se nekoliko dana odmorila.”

‘En waarom hebt u dat dan niet gezegd?’

„I zašto to niste rekli?”

Ze zweeg, hij ging zitten, en keek glimlachend naar haar op, ze keek op hem neer en glimlachte ook.

Završila je šutnjom, a on se sjeo i nasmiješio joj. Ona je također pogledala njega i nasmiješila se.

Hij had een aardig, rond, glad gezicht, lieve oogen, jongensoogen, hij zou vijfendertig jaar zijn.

Imao je lijepo, okruglo, glatko lice, slatke oči, oči mladića, trebao bi imati tridesetak godina.

Hij was anders dan de anderen, - dat was volkomen duidelijk.

Bio je drugačiji od ostalih – to je bilo potpuno očito.

Het was prettig, hem onverwacht hier te hebben en wat met hem te praten.

Bilo je ugodno da je on tamo bio i da smo mogli razgovarati s njim.

Ze voelde verlangen hem veel te vertellen, hem veel van zichzelf te vertellen.

Osjećala je želju da mu puno kaže, da mu puno ispriča o sebi.

Hij vond haar aardig, het was in zijn oogen -, ze was ook aardig, ze had het in den spiegel gezien.

On ju je također smatral lijepom – to se vidjelo u njegovim očima – i ona je također bila lijepa, što je vidjela u ogledalu.

Omdat hij haar aardig vond, zou het haar licht vallen, met hem te praten.

Budući da ju je on smatral lijepom, bilo joj je lako razgovarati s njim.

Maar hij moest beginnen.

Ali on je morao početi.

Ze bleef half afgewend tegen den schoorsteen geleund, hij keek naar haar, ze voelde het, in haar gedachten overzag ze haar eigen gestalte, vroeg zich af hoe hij haar japon zou vinden en de kleur van haar huid.

Ona je i dalje stajala pola okrenuta prema dimnjaku, a on ju je gledao. Ona je to osjetila i u mislima je promatrala svoju figuru, pitala se kako će on procijeniti njezinu haljinu i boju njezine kože.

‘Waarom hebt u dan, met vertreding van de waarheid, voorgewend dat u hoofdpijn had?’

‘Zašto ste onda, protiv istine, tvrdili da vas boli glava?’

Ze lachte, haar hart werd warm. Vreemd, zooeven toen ze meende, dat Mary als een kind over haar sprak, stak de drift al in haar op -, nu hij tot haar sprak als tot een kind, voelde ze zich tevreden en gestreeld. Ze ging van den schoorsteen weg en kwam tegenover hem zitten.

Ona se nasmijala i osjetila je toplinu u srcu. Bilo je čudno – upravo tada kad je mislila da Mary o njoj govori kao o djetetu, počela je osjećati ljutnju – a sada kad on s njom razgovarao kao s djetetom, osjećala se zadovoljena i laskana. Odlazila je od dimnjaka i sjela naprotiv njega.

‘Als u wilt, zal ik het u vertellen, maar het is een heele geschiedenis.’

‘Ako želite, reći ću vam to, ali to je cijela priča.’

‘Ik luister.’ Hij zette zich recht op.

‘Slušam.’ On se uspravio.

‘Maar zoo niet. Het is geen verhaaltje. Ik meen, dat er heel veel mee samenhangt.

‘Ali ne. To nije priča. Mislim da je sve to povezano.’

Maar eigenlijk is het ook gauw genoeg gezegd.

‘Ali zapravo je dovoljno reći samo to.’

Ik ben lastig, driftig en onverdraagzaam - ik lig met iedereen overhoop en ‘sympathieke’ menschen kan ik niet uitstaan.

‘Ja sam nepristupačan, ljut i nesnošljiv – svađam se sa svima i ne mogu izdržati „simpatične” ljude.’

Ik ben hier nog geen drie maanden en ik heb al drie dozijn scènes gemaakt.

‘Još nisam ovdje ni tri mjeseca i već sam imao tri tuzbine.’

Overigens komen die hier niet voor.

‘Iako to ovdje nije uobičajeno.’

Iedereen hier is bedaard en beschaafd en heeft goede manieren.

‘Svi ovdje su mirni, pristojni i imaju dobre manire.’

Tot in het derde en vierde geslacht. Tot de os en de ezel en de vreemdeling toe.

‘Do trećeg i četvrtog naklonika. Čak i do vola i magarca i stranca.’

Ik geef altijd de verkeerde antwoorden en doe altijd de verkeerde dingen mooi en de mooie dingen verkeerd.’

‘Uvijek dajem krivi odgovori i uvijek radim krivo lijepe stvari i lijepo krivo.’

Ze onderbrak zichzelf en lachte: ‘Onzin, wat ik daar zeg.

Prekinula je sebe i nasmijala: ‘Nonsense, ono što kažem.’

Nu bent u op de hoogte.’

‘Sada ste u poznavanju.’

Hij lachte.

On se nasmijao.

‘U lacht om wat ik zeg. Goed - ik ben grootmoedig vandaag. Weet u wel dat ik anders best een moord kan begaan aan iemand die mij uitlacht? Nog wel om minder. Den eersten dag aan tafel wou ik Rutgers vermoorden met een vruchtenmesje.’

‘Smijete se onome što kažem. Dobro - danas sam velikodušan. Znate li da inače mogu ubiti nekoga tko se smije meni? Čak i za manje. Prvog dana za stolom htio sam ubiti Rutgersa nožem za voće.’

Hij lachte weer.

On se ponovno nasmijao.

‘Het klinkt zot en het was heelemaal niet zot.

‘Zvuči to glupo, ali nije bilo glupo.’

Ik ben hier op een Woensdag gekomen, in Februari.

‘Došla sam ovdje u srijedu u veljači.’

Op Woensdag is hier vrouwenkiesrechtkrans, dan zitten er beneden in de moderne kamer, op de praktische stoelen rondom de doelbewuste tafel allemaal hoogstaande, ernstige, edele, knappe, ontwikkelde en hygienisch-gekleede dames - en ik heb het op dien vreeselijken dag onderstaan over die hoogstaande, edele, knappe, sympathieke dames 's middags aan tafel oneerbiedige dingen te zeggen.

‘U srijedu ovdje je Dan žena. U modernoj sobi, na praktičnim stolicama oko svrhašćene stolice sjedile su sve ugledne, ozbiljne, plemenite, lijepe, razvijene i higijenski odjeveni dame - i uspio sam tog užasnog dana reći nepristojne stvari o tim uglednim, plemenitim, lijepim, simpatičnim damama za stolom ujutro.’

Ja, dat moet u niet onderschatten.

‘Da, toga ne smijete podcjenjivati.’

Mary deed het ook niet. Ik zie haar nog, met haar verwaand snoekenmondje en haar ronde leege oogen - zegt u het nu eens zelf; lijken niet alle vrouwenkiesrechtdames op elkaar, of zou het alleen komen omdat ze zich allemaal precies eender kleeden?

‘Mary to također nije učinila. Još uvijek je vidim, s njezinim arogantnim usima i praznim očima - recite sami; nisu li sve žene koje se zalažu za pravo glasa na izborima slične jedna drugoj, ili je to samo zato što se sve odijevaju baš slično?’

Daar loop ik allang over te tobben, het is bepaald een probleem voor mij!

‘Dugo razmišljam o tome. To je određeno problem za mene!’

‘Dat lossen we later op. Mevrouw Rutgers richtte zich op... fier als een pauw, ondanks haar onbetamelijke dikte, en begon mij de les te lezen, met haar kraakdeftige stem. Mijnheer Rutgers at rijstebrij...’

‘To ćemo riješiti kasnije. Gospođa Rutgers se usredotočila... ponosna kao pauk, unatoč svojoj nepristojnoj debljini, i počela me ukoravati svojim grubim glasom. Gospodin Rutgers je jeo rižebrij...’

Hij lachte luid, ze keek verontwaardigd.

On je glasno nasmijao, a ona je izgledala razočarano.

‘Ja, u moet niet boos zijn. Wat hebt u tegen rijstebrij?’

‘Da, ne smijete se ljutiti. Što imate protiv rižebrija?’

‘Precies hetzelfde wat ik tegen “sympathieke” menschen heb. Die rijstebrij had mij moeten waarschuwen - maar ik verstond het niet, en ging er roekeloos tegen in. Ik had moeten voelen dat er van een man, die zóó rijstebrij at als hij deed, voor een meisje niets was te hopen.’

‘Točno ono što imam protiv „simpatičnih” ljudi. Ta rižebrij trebala je me upozoriti - ali nisam to razumio i opasno sam se protivio. Trebao sam osjetiti da od muškarca koji jede rižebrij kao on nema što očekivati od djevojke.’

‘En wat hoopte u dan?’

‘A što ste tada očekivali?’

‘Dat hij mij helpen zou.

‘Da mi pomogne.’

Dat hij zou voelen, hoe ellendig en vernederd ik mij voelde - al hield ik mij goed, maar ik gloeide als vuur - toen Mary mij terechtwees als een klein kind, den eersten dag,

‘Da osjeti kako sam se osjećala nesretno i poniženo - iako sam se dobro pravila, ali sam crvenjela kao vatra - kad me Mary ukoravala kao dijete prvog dana.’

en over die malle wijven met hun uitgestreken gezichten sprak als een voortreffelijke vrouwenschaar, waar ik, nietig wurm, met eerbied tegen op moest zien - dat hij ridderlijk zou zijn, dat hij iets liefs, iets goedigs, of iets grappigs zou hebben gezegd.

‘I govorila o tim glupim ženama s njihovim preuveljenim licima kao o izvrsnom društvu žena, kojem bih ja, beznačajna crva, trebala s poštovanjem pristupiti - da bude viteški, da kaže nešto lijepo, nešto dobro ili nešto smiješno.’

Die leelijke frik, die pedante kwast. Is dat een man?

‘Taj gadni čovjek, taj pedantski kreten. Je li to čovjek?’

Ik hoor het nog, met die neusstem, “grapjes, die niet te pas komen over hoogstaande vrouwen” of hij voor zijn klas stond.

Još uvijek čujem taj nasilni glas koji govori ‘šale koje nisu na mjestu kad se govori o dostojnim ženama’ ili kad je govorio pred svojom klasom.

Hij kan mij niet uitstaan en ik, o, ik vind hem afschuwelijk.

On me ne može trpjeti, a ja, o, smatram ga odvratnim.

Het tegen deel van alles wat ik mij voorstel dat een man moet zijn.’

To je sve suprotno od onoga što zamisljam da bi trebao biti muškarac.’

‘En toen wilde u hem te lijf met een vruchtenmesje.’

‘I tada ste htjeli napasti njega nožem za voće.’

‘U moet niet zoo lichtvaardig praten over drift,’ zei ze plotseling ernstig.

‘Nemojte tako lako govoriti o agresivnom ponašanju,’ rekla je iznenada ozbiljno.

‘Het is veel erger dan u denkt - het maakt je tot een beest, je stem wordt rauw, je gezicht wordt leelijk, je wilt bloed zien, je wilt wurgen.

‘To je mnogo gore nego što mislite - to vas pretvara u zvijer, glas vam postaje grub, lice vam postaje gadno, želite vidjeti krv, želite ugušiti nekoga.’

Uren nadat ik driftig ben geweest, moet ik soms nog denken aan de afschuwelijke dingen, die ik heb gezegd en gewild.

Čak i satima nakon što sam se ponašala agresivno, moram ponekad razmišljati o užasnim stvarima koje sam rekla i željela.

Het is zoo gruwelijk en zoo vreemd...

To je tako užasno i tako čudno...’

“Buiten zichzelf zijn” is er een prachtige uitdrukking voor.

‘Izbjegavati samokontrolu’ - to je prekrasna fraza za to.

En iedereen kan het mij maken, en alles, de geringste, het onnoozelste.

I nitko mi se ne može suprotstaviti, ništa, čak ni najmanje, najgluplje stvari.

Zooeven toen u met Mary stond te praten.

Upravo sada, dok ste razgovarali s Mary.’

Wat zei ze?

Što je rekla?

Had ze het over mij?

Je li govorila o meni?

Juist, dat voelde ik. En wat vertelde ze?’

Točno, to sam osjetila. I što je rekla?’

‘Ik weet niet of ik het u zeggen mag!’

‘Nisam sigurna hoću li vam to reći!’

‘Ik weet ook niet of u het mij zeggen mag - maar u zegt het mij wel.’

‘Nisam siguran hoću li vam to reći - ali vi ćete mi to reći.’

‘Ze heeft mij geen geheimhouding gevraagd en het is misschien zelfs beter dat u het weet. Ze hebben van uw thuis over u geschreven.’ Ze sprong op en keek hem fel aan.

‘Nije me zatražila da to čuvam u tajnosti i možda je čak bolje da to znate. Pisali su o vama u vašem domu.’ Ona je uskočila i gledala ga oštro.

‘Ze hebben? Wie hebben? Otto en Josefine niet. Otto wilde het niet - en nu heeft Annie het toch gedaan. Mijn aanstaande schoonzuster, dat zelfzuchtige wezen, waar mijn broer verliefd op is. En wat, wat heeft ze geschreven?’

‘Pisali su? Tko? Otto i Josefine nisu. Otto nije htio - a sada je Annie ipak to učinila. Moja buduća sestra dama, to sebično biće u kojeg je zaljubljen moj brat. I što, što su napisali?’

Ze was wit en trilde.

Ona je bila blijeda i drhtala se.

‘Als u nu eens tenminste probeerde kalm te blijven. Toe.’ Ze ging zitten.

‘Ako biste barem pokušali ostati mirni. Molim vas.’ Ona je sjela.

‘Wat stond er in dien brief?’

‘Što je bilo u tom pismu?’

‘Dingen, die verleden jaar en voorverleden jaar gebeurd zijn - en waarbij u betrokken was. Dat u...’

‘Stvari koje su se dogodile prošle i prije prošle godine - a u koje ste bili umiješani. Da ste...’

‘Dat ik...’

‘Da sam...’

‘Dat u om een onderwijzeres van uw school uit een raam bent gesprongen.’

‘Da ste izašli kroz prozor u svojoj školi za djevojčice.’

Ze werd gloeiend rood en sloeg de handen voor het gezicht, haar stem klonk gesmoord.

Ona je dobila crvenu boju i pritisnula ruke na lice, a njezin glas je bio utišen.

‘En dat schrijft Annie aan Mary en Mary vertelt het aan Herman en aan Gerda en aan Erik en morgen weet Coba het en volgende week weten al die edele, brave, hoogstaaande zielen het zoogoed als de edele, brave, hoogstaande zielen ginds het weten - en kunnen ze hun waardige hoofden schudden, en lachen om het gekke kind of misschien medelijden met haar hebben.

‘I Annie to piše Mariji, a Marija to govori Hermenu i Gerdi i Eriku, a sutra to će znati Coba, a sljedećeg tjedna sve te plemenite, dobre, ugledne duše će to znati baš kao i plemenite, dobre, ugledne duše tamo - i moći će mahnuti svojim dostojnim glavama i nasmijati se toj ludi djevojci ili možda imati sažalje za njom.’

Begint u te begrijpen, dat ik ze allemaal haat?

Jeste li počeli razumjeti da ih sve mrzim?

En dat wist u dus allemaal precies, toen u hier de trap op kwam?’

I tako ste to sve točno znali kad ste došli ovdje po stubama?’

Hij knikte van ja, ze vloog op.

On je pristao, a ona je skočila u gore.

‘Mary heeft u naar boven gestuurd om te zien of ik mij ook tusschentijds verhangen had,’ gilde ze buiten zichzelf.

‘Mary vas je poslala gore kako bi vidjela jesam li se također obješio,’ vrištala je izvan sebe.

‘Ze denken zeker dat het een pretje is, een soort van hebbelijkheid of liefhebberij.

‘Zasigurno misle da je to nešto smiješno, neka vrsta hobija ili ljubavnog interesa.’

Als Pennewip, weet u wel: “hij-doet-die-dingen-voor-zijn-plezier.”

Kao Pennewip, znate: „On to radi samo za vlastito zadovoljstvo.”

Hoort u ook tot die heldhaftige geesten, die zoo kloekmoedig hebben uitgemaakt, dat zelfmoord “laf” is?

Jeste li također jedan od tih herojskih duša koje su tako odvažno proglasile da je samoubojstvo „kukavičko”?

Vertel ze uit mijn naam, als u het weer eens hoort, dat ze het eens probeeren moeten, uit een raam of in het water.’

Recite im u moje ime, ako to ponovno čujete, da bi trebali sami to isprobati, iz prozora ili u vodi.’

Ze ging weer stil zitten.

Ona je ponovno s tihom sjednula.

‘Nu vindt u mij natuurlijk ook gek - net als de rest.’

‘Sada me naravno također smatrate ludom - baš kao i ostale.’

‘Ik weet werkelijk niet of ik “ja” of “neen” moet zeggen om u kalm te houden. U bent precies een vaatje buskruit op het oogenblik.’

‘Stvarno ne znam trebam li reći „da” ili „ne” kako biste se smirili. Vi ste upravo poput boce baruta u ovom trenutku.’

‘Als u alles wist.

‘Da biste znali sve.’

Hebt u wel eens gedroomd dat u plotseling in de nauwte tusschen vier muren ontwaakte, tusschen vier, enge, hooge dichtgemetselde muren, zonder uitweg?

Jeste li ikad sanjali da se iznenada probudite u zatvorenom prostoru između četiri zida, četiri uske, visoke zidove od cementa, bez izlaza?

Niet?

Niste?

Ik denk, dat het kwam van een wonderlijken roman, waar iets in voorkwam van een non, die ze zoo ingemetseld hadden.

Mislim da je to došlo iz nekog čudnog romana u kojem se spominje neka redovnica koja je tako zatvorena u zidove.

Ik droom de gekste dingen, ik zou ze niet kunnen vertellen - en u zoudt me niet gelooven.

Sanjam najluđe stvari, ne bih vam ih mogao reći - a vi mi ne biste vjerovali.

Soms heb ik het gevoel, dat ik tien jaar van mijn leven zou willen geven om te weten wat droomen beduidt - en nog tien andere om te weten wat herinnering is.’

Ponekad osjećam da bih dao deset godina svog života da znam što znači sanjanje - i još deset da znam što je sjećanje.’

‘U bent verkwistend met uw jaren en u zoudt gauw aan een eind zijn -, er zijn nog zooveel meer geheimen dan die twee alleen.’

‘Vi trošite svoje godine i uskoro ćete doći do kraja -, postoje još mnogo više tajni od samo tih dvaju.’

‘En als ik ze weten mocht, die geheimen -, allemaal -, voor één enkel oogenblik -, en daarna dood -, zoudt u mij beklagen? Is dat dan leven, wat wij doen, altijd in den nacht, altijd op den tast?’

‘A ako bih znao te tajne -, sve -, samo na jedan trenutak -, a zatim umro -, žalili biste me? Je li to život, ono što radimo, uvijek u mraku, uvijek naslijepo?’

‘Zoo denkt u stellig niet altijd.’

‘Zasigurno ne mislite tako uvijek.’

‘Zoo denk ik gewoonlijk niet -, dat is juist zoo wonderlijk.

‘Ja obično tako ne mislim -, upravo je to tako čudno.’

Als iemand mij lief vindt en van mij houdt en mij begrijpt -, of als ik voel, dat ik van de menschen houd - niet van de menschen die ik ken, maar van de menschen die ik niet ken -, of als een vriend de “Kleine Nacht-muziek” voor mij speelt en mij daarna zegt, dat hij voor niemand in de heele wereld zoo mooi spelen kan...’

‘Ako me netko voli i razumije me -, ili ako osjećam da ja volim ljude - ne ljude koje znam, već ljude koje ne znam -, ili ako prijatelj svira „Kleine Nacht-Musik” za mene i nakon toga mi kaže da nitko u cijelom svijetu ne može tako lijepo svirati...’

ze zweeg en stond glimlachend verzonken als in herinnering.

Završila je i stajala s osmijehom, kao da se sjeća.

‘U vertelde mij van een droom en van vier gemetselde muren.’

‘Pričali ste mi o snu i četiri zidena od opeke.’

‘Ik weet het niet meer,’ zei ze zacht en slap, ‘ik ben bang dat ik er teveel ophef van maak. Het was misschien een heel banaal geval. Hebt u wel eens voor iemand geknield?’

‘Ja više ne znam,’ rekla je tiho i umorno. ‘Bojim se da previše naglašavam. Možda je to bio baš banalni slučaj. Jeste li ikad klekli za nekoga?’

Hij glimlachte en schudde ontkennend het hoofd.

On je nasmijao i zatresao glavom u znak negacije.

‘Ik weet precies hoe belachelijk het is. Ik heb een heel scherp gevoel voor het belachelijke -, ik weet precies, als ik zelf iets belachelijks doe, of als ik mij aanstel.

‘Znam točno koliko je to smiješno. Imam jako dobar osjećaj za smiješno -, točno znam kad i sam učinim nešto smiješno ili kad se previše hvalim.’

Maar toen was het niet belachelijk.

‘Ali tada to nije bilo smiješno.’

Het werd het pas toen zij lachte.

‘To je postalo smiješno tek kad je ona počela smijati.’

Voelt u wat ik bedoel?

‘Shvaćate što mislim?’

Toen zij ermee spotte werd het bespottelijk.

‘Kad je ona počela ismijavati, to je postalo smiješno.’

En ik zelf heelemaal.

‘I ja sam tada postao potpuno smiješan.’

En alles wat ik al die maanden had gezegd en gedaan -, de versjes, de briefjes, het uren wachten in den regen.

‘I sve što sam rekao i učinio tijekom tih mjeseci -, stihovi, poruke, sati čekanja u kiši.’

Dat had ik al die maanden niet gevoeld, niet vermoed - al die maanden dat zij een vertooning van mij maakte voor anderen -, en toen ik het ineens besefte, alsof de bliksem in mijn hersens sloeg -, en toen mijn “ideaal” daar stond en lachte - giechelde als een winkeljuffrouw - dat was het ontwaken tusschen vier gemetselde muren en nergens een uitweg,

‘To nisam osjećao tijekom tih mjeseci, nisam ni sumnjao - tijekom tih mjeseci kad je ona pravila šow od mene za ostale -, a kad sam to iznenada shvatio, kao da je munja udarila u mozak -, i kad je moj “ideal” stajao tamo i smijao se - smijao se kao prodavačica u trgovini -, to je bilo kao da se probudim između četiri zida i da nema izlaza.’

Ik voel wel -, nu ik het zeg, klinkt het allemaal flets en flauw, onecht misschien -, het overtuigt mijzelf nauwelijks meer.

‘Osjećam -, ali kad to kažem, sve to zvuči bledno i bezvrijedno, možda i neiskreno -, jedva me to više uvjerava.’

En toen leek het mij de eenige, de natuurlijke, de aangewezen oplossing.

‘I tada mi je to činilo jedinim, prirodnim i očekivanim rješenjem.’

Is het niet wonderlijk, dat ik het nu, na zoo kort, nauwelijks meer navoelen kan?

‘Nije li čudno da to sada, nakon tako kratkog vremena, jedva mogu ponovno osjetiti?’

De meeste menschen zouden de gevolgtrekking maken, dat het toen ook niet “echt” was, maar ik weet beter.’

‘Većina ljudi bi zaključila da to tada nije bilo “stvarno”, ali ja znam bolje.’

‘Natuurlijk. Onweer gaat voorbij en was toch ook “echt”, zoolang het er was.’

‘Naravno. Oluja prolazi i ipak je bila “stvarna” dok je trajala.’

‘Ik ben blij dat u zoo denkt -, en dat u mij niet als de anderen bij voorbaat oppervlakkig vindt.’

‘Sretan sam što tako mislite -, i da me ne smatrate površnim kao ostale.’

‘Altijd de “anderen”!’

‘Uvijek “ostali”!’

Ze bloosde.

Ona se zadirala.

‘U hebt gelijk.

‘Imate pravo.’

Ik geef meer om ze, en om hun oordeel vooral, dan ik erken.

‘Više me brine oni, a posebno njihova mišljenja, nego što bih priznao.’

Soms -, en soms ben ik dan weer zoo geweldig zeker van mij-zelf en zoo trotsch.

‘Ponekad -, a ponekad sam jako siguran u sebe i ponosan.’

Het eene oogenblik ben ik volkomen anders dan het andere -, alsof ik niet één mensch was, met één hart en één paar oogen -, maar honderd menschen, met honderd harten en honderd paren oogen.

‘Jedan trenutak sam potpuno drugačiji od drugog -, kao da nisam jedna osoba s jednim srcem i jednim parom očiju -, već stotina ljudi s stotinom srca i stotinom parova očiju.’

Dat geeft zoo'n verward, onzeker gevoel.’

‘To izaziva tako zbunjen i nesiguran osjećaj.’

Hij antwoordde niet en peinsde even.

On nije odgovorio i razmišljao je nekoliko trenutaka.

‘Hoe komt u hier, juist hier?’

‘Kako ste došli ovdje, točno ovdje?’

‘Beschikking van hoogerhand. Deze verbintenis is in den vrouwenkiesrecht-hemel gesloten. Mary, mijn gastvrouw, en mijn zuster Josefine, kennen elkaar al jaren - door de banden der propaganda saâmgesnoerd - ze vinden elkaar sympathiek. En ik had geen voorkeur.’

‘Naredba iznad. Ovaj je savez sklopen u nebu ženskog prava glasa. Mary, moja domaćica, i moja sestra Josefine, upoznale su se prije mnogo godina - vezane vezama propagande - i simpatiziraju jedna drugoj. A ja nisam imao predpočetak.’

‘En wie hebt u hier nu leeren kennen? Het zusje - hoe heet ze? - Gerda, natuurlijk, maar ze is veel uit logeeren. Dat is jammer voor u.’

‘A koga ste upoznali ovdje? Sestru - kako se zove? - Gerdu, naravno, ali ona puno putuje. To je šteta za vas.’

‘Betrekkelijk - ze herinnert me altijd aan mijn eigen liefdelooze snoodheid.

‘Relativno - ona me uvijek podsjeća na moju vlastitu bezljubavnu zlonamjernost.’

Want ik durf het bijna niet te bekennen, maar in mijn hart kan ik de lieve, alom beminde Gerda óók niet zetten -, ze is zoo snoezig verliefd en zoo vol van Erik, die eigenlijk wiskunde had zullen studeeren en nu rechten doet tegen heug en meug, omdat hij de opvolger hoopt te worden van een kindschen oom aan een bank of zoo.’

‘Jer to gotovo ne mogu priznati, ali u srcu ne mogu smjestiti niti ljubaznu, sve voljenu Gerdu -, ona je toliko slatko zaljubljena i toliko ispunjena Erikom, koji je trebao studirati matematiku, a sada studira pravo samo zato što se nada da će postati nasljednik djetetovog ujaka u banci ili nečemu sličnom.’

‘En vindt u dat zoo erg?’ lachtte hij.

‘I mislite li da je to tako loše?’ nasmijao se.

‘Maar natuurlijk vind ik het erg,’ zei ze met een opzettelijken geprikkelden nadruk, schoon ze geen oogenblik geloofde in zijn voorgewenden twijfel en wel voelde, dat hij haar erg-vinden begreep en dat het hem aantrok, ‘wie zou dat niet erg vinden.

‘Ali naravno da mi je to loše,’ rekla je s namjerno iritiranim naglaskom, iako nije ni na trenutak vjerovala u njegovu pretvarčku sumnju i osjećala da on razumije njezino neodobravanje i da ga to privlači, ‘tko bi to ne smatralo loše.’

Ik zou nooit willen trouwen met een man, die iets deed, waar hij geen zin in had en om “vooruitzichten” een mooie studie vergooide.’

‘Nikad ne bih htjela oženiti muškarca koji radi nešto što mu se ne sviđa i koji bacuje lijepu studiju zbog „perspektiva”.’

‘Meent u dat werkelijk?’

‘Stvarno to mislite?’

Ze kreeg een kleur, maar ze bleef hem aanzien.

Ona se zacrvenila, ali nastavila ga gledati.

‘Ja -, ik meen het heel echt,’ zei ze ernstig en vast ‘en ik weet precies waarom u het vraagt. Zal ik het zeggen?’

‘Da -, stvarno to mislim,’ rekla je ozbiljno i odlučno ‘i točno znam zašto to pitate. Hoću li to reći?’

‘Als we het allebei weten? Wie zijn er nog meer?’

‘Ako to oboje znamo? Tko je još uključen?’

‘De zuster van den aangebedene, Coba, medisch student.’

‘Sestra omiljenog, Coba, studentica medicine.’

‘Jawel, die ken ik -, nogal een pedantje, nietwaar?’

‘Da, znam je -, pravi pedant, zar ne?’

‘En zoo leelijk -, en zoo onbehaaglijk met dien stijven knoedel en die piekharen in haar nek.’

‘I tako ružna -, i tako neugodna s tim tvrdim nakupčom i onim bodljikavim kosom u vratu.’

‘Ook al mee overhoop gelegen?’ plaagde hij.

‘Iako je sve uništeno?’ ismijavao je.

‘Och -, die opgeblazenheid omdat ze zich door wat boeken heeft heengegeten en een dood mensch in mootjes gesneden. Ze mogen zeggen wat ze willen, maar meisjes maken veel meer ophef van hun studie dan jongens.’

‘Oh -, ta uvjerenost jer je progutala nekoliko knjiga i srezala mrtvog čovjeka na komadiće. Mogu reći što žele, ali djevojke prave mnogo više buke oko svojih studija nego dječaci.’

‘Jawel,’ lachte hij, ‘dat kan wel waar zijn. Ze worden er een beetje topzwaar van, is het niet? De geleerdheid kijkt ze wat al te erg de oogen uit. Maar u gaat toch zelf ook studeeren?’

‘Da,’ nasmijao se, ‘to je vjerojatno istina. Nekad postanu previše ozbiljne, zar ne? Učenje ih previše uzima. Ali vi ćete i sami studirati, zar ne?’

‘Klassieken - ja, als ik het zoover brengen kan.

‘Klasike - da, ako uspijem doći do toga.’

Ik werk voorloopig voor mijn staatsexamen -, en misschien kies ik dan wel wat anders.

‘Zasad radim na državnom ispitu -, a možda ću poslije odabrati nešto drugo.’

Over rechten heb ik ook gedacht -, pleiten zou heerlijk zijn - maar het wordt mij afgeraden juist omdat ik het mij te mooi voorstel.

‘Razmišljao sam i o pravu -, bilo bi divno zastupati - ali to mi se ne preporučuje upravo zato što to previše idealiziram.’

Daar voel ik wel voor - voor dat bezwaar.

‘To je to - taj prigovor.’

Overigens zal ik dan mijn best doen, niet topzwaar te worden.’

‘Inače ću se truditi ne postati previše ozbiljna.’

‘Blijft u hier nog lang?’ glimlachte hij daarna, ‘in de vrijwillige ballingschap, meen ik.’

‘Ostajete li još dugo ovdje?’ nasmijao se zatim. ‘U dobrovoljnom izgnanstvu, mislim.’

‘Ik weet niet,’ zei ze met een blos, ‘ik voel me op het oogenblik eigenlijk veel verdraagzamer en toegeeflijker dan een uur geleden.

‘Ne znam,’ rekla je s crvenilom u lici. ‘U ovom trenutku osjećam se puno tolerantnije i pristupačnije nego prije sat vremena.’

Buitensporig zachtzinnig.

‘Previše mekana.’

De dingen hebben hun ergste verschrikkingen verloren -, nu ik ze heb kunnen zeggen.

‘Stvari su izgubile svoju najgorsu užasnost -, sada kad sam ih mogao izreći.’

Gelooft u niet, dat Javanen tot “amok” komen, omdat ze zoo gesloten zijn?

‘Nemojte vjerovati da Javanci dođu do „amoka“ zato što su tako zatvoreni?’

Ik dacht het vroeger al -, ik voel er soms iets van in mij, hoe ik “amok” zou maken als ik nooit iets loslaten mocht.

‘Nekad sam to mislio -, ponekad osjećam nešto u sebi, kako bih ja napravio „amok“ ako nikad ne bih mogao pustiti paru.’

Maar nu,’ ook met de bedoeling hem iets vriendelijks te zeggen en daardoor te behagen, zei ze warm, ‘nu ben ik dankbaar, omdat ik tegen u heb kunnen spreken, en als u het vraagt,

‘Ali sada,’ također s namjerom da mu kaže nešto prijateljsko i na taj način ga zadovolji, rekla je toplice, ‘sada sam zahvalna što sam mogla razgovarati s vama, a ako želite,’

dan zal ik naar de anderen gaan en vanmiddag als een toonbeeld van zachtzinnigheid aan tafel zitten - en rijstebrij eten, en met belangstelling en waardeering over Mary's dameskrans praten en voorlezen uit het “Maandblad” - tot het middernachtelijk uur.’

‘poći ću do drugih i večerat ću kao primjer mekosti - i jesti rižu, i s interesom i cijenjenjem razgovarati o Maryinom nakitu i čitati iz „Mjesečnog časopisa“ - do ponoći.’

‘Heb ik werkelijk zooveel verdiend?’ vroeg hij glimlachend, maar ineens verlegen en teruggetrokken ook. De blijde, behaagzieke uitdrukking trok van haar gezicht weg, ze vond geen antwoord; in de stilte stond hij op en nam zijn hoed.

‘Jedinko, jesam li stvarno toliko zaslužio?’ upitao je s nasmijenim, ali iznenada sramežljivim i povučenim izrazom. Sretan, zadovoljni izraz nestao je s njezinog lica, nije pronašla odgovor; u tišini ustao je i uzeo kapu.

‘Ik kom over een paar dagen nog wel eens naar mevrouw Rutgers kijken.’

‘Doći ću još nekoliko dana pogledati gospođu Rutgers.’

Hij zei het heel vriendelijk, maar heel zakelijk, het leek zóó naar de aankondiging van een doktersbezoek, dat het ‘graag’ niet over haar lippen kwam.

Rekao je to jako prijateljski, ali vrlo poslovno, kao da je to najava liječničkog posjeta, pa joj nije došlo na usta da kaže ‘rado’.

Het zou opdringerig en onbescheiden hebben geschenen, zichzelf als het doel van zijn bezoek voor te stellen.

Bilo bi nepristojno i neiskreno predstaviti sebe kao cilj njegovog posjeta.

Uit het raam keek ze hem na, maar hij keerde zich niet om. Ze werd gloeiend rood van schaamte, omdat zij het had verwacht en hij het nu niet had gedaan -; ze had ineens van het alleen-zijn met zichzelf genoeg en ging naar beneden.

Ona ga je gledala kroz prozor, ali on se nije okrenuo. Crvenjela je od sramote što je to očekivala i on to nije učinio -; odjednom joj je dovoljno bilo samoće s sobom i otišla je dolje.