Domingos José Correia Botelho de Mesquita e Menezes, fidalgo de linhagem, e um dos mais antigos solarengos de Villa Real de Traz-os-Montes, era, em 1779, juiz de fóra de Cascaes, e n'esse mesmo anno casara com uma dama do paço, D. Rita Thereza Margarida Preciosa da Veiga Caldeirão Castello-Branco,

Domingos José Correia Botelho de Mesquita e Menezes, plemić iz porodice i jedan od najstarijih vlasnika imanja u Villa Real de Traz-os-Montesu, bio je 1779. sudac u Cascaesu i istu godinu oženio dame iz palače, D. Ritu Therezu Margaridu Preciosu da Veigu Caldeirão Castello-Branco.

filha d'um capitão de cavallos, e neta de outro, Antonio de Azevedo Castello-Branco Pereira da Silva, tão notavel por sua jerarchia, como por um, n'aquelle tempo, precioso livro ácerca da Arte da Guerra.

Ona je bila kći kapetana konjice i unuka drugog kapetana, Antona de Azeveda Castello-Branca Pereire da Silve, koji je bio poznat ne samo zbog svojeg položaja, već i zbog svoje knjige o ratnoj umjetnosti koja je u to vrijeme bila vrlo cijenjena.

Dez annos de enamorado mal succedido consumira em Lisboa o bacharel provinciano.

Provincijalni odvjetnik proveo je deset godina u Ljubljani u neuspješnom ljubavnom odnosu.

Para se fazer amar da formosa dama de D. Maria I minguavam-lhe dotes physicos: Domingos Botelho era extremamente feio.

Kako bi dobio ljubav lijepe dame iz palače D. Marije I., nedostajalo mu je fizičkih odlika: Domingos Botelho bio je izrazito ružan.

Para se inculcar como partido conveniente a uma filha segunda, faltavam-lhe bens de fortuna: os haveres d'elle não excediam a trinta mil cruzados em propriedades no Douro.

Kao prikladna partija za drugu kćer, nije imao dovoljno bogatstva: njezina imanja nisu premašivala 30 000 križaca u vlasništvu u regiji Douro.

Os dotes de espirito não o recommendavam tambem: era alcançadissimo de intelligencia, e grangeara entre os seus condiscipulos da universidade o epitheto de «brocas» com que ainda hoje os seus descendentes em Villa Real são conhecidos.

Nije bio ni dovoljno inteligentan: bio je iznimno spor i stekao je među svoje kolege na sveučilištu nadimak „brocas”, pod kojim su njegovi potomci u Villa Real i danas poznati.

Bem ou mal derivado, o epitheto brocas vem de brôa.

Nadimak brocas vjerojatno potječe od riječi „brôa”, što znači „spor”.

Entenderam os academicos que a rudeza do seu condiscipulo procedia do muito pão de milho que elle digeria na sua terra.

Akademici su pretpostavili da je grubost njihovog kolege proizašla iz prekomjernog konzumacije kukuruza u njegovoj regiji.

Domingos Botelho devia ter uma vocação qualquer; e tinha: era excellenle flautista; foi a primeira flauta do seu tempo; e a tocar flauta se sustentou dois annos em Coimbra, durante os quaes seu pae lhe suspendeu as mesadas, porque os rendimentos da casa não bastavam a livrar outro filho de um crime de morte[1].

Domingos Botelho vjerojatno je imao neku vrstu poziva: bio je izvrstan flautist i prvi flautist svog doba. Živio je od flautiranja dva godine u Coimbri, dok mu otac nije obustavio financijsku potporu jer prihodi od kuće nisu bili dovoljni za oslobađanje još jednog sina od smrtne kazne[1].

Formara-se Domingos Botelho em 1767, e fôra para Lisboa lêr no desembargo do paço, iniciação banal dos que aspiravam á carreira da magistratura.

Domingos Botelho diplomirao je 1767. i otišao u Lisabon kako bi radio kao sudski pisac, što je bio uobičajeni prvi korak za one koji teže karijeri u pravosuđu.

Já Fernão Botelho, pae do bacharel, fôra bem acceite em Lisboa, e mórmente ao duque de Aveiro, cuja estima lhe teve a cabeça em risco, na tentativa regicida de 1758.

Međutim, Fernão Botelho, otac odvjetnika, bio je dobro prihvaćen u Lisabonu, posebno kod vojvode od Aveira, zbog čega je bio u opasnosti od smrtne kazne tijekom pokušaja ubojstva kralja 1758. godine.

O provinciano sahiu das masmorras da Junqueira illibado da infamante nodoa, e bem-quisto mesmo do conde de Oeiras, porque tomara parte na prova que este fizera do primor de sua genealogia sobre a dos Pintos Coelhos do Bomjardim do Porto: pleito ridiculo, mas estrondoso, movido pela recusa que o fidalgo portuense fizera de sua filha ao filho de Sebastião José de Carvalho.

Provincijalac je izašao iz zatvora Junqueira neoštećen od sramotnog optužbe i čak je dobrodošao kod grofa Oeirasa jer je sudjelovao u dokazivanju da je njegova genealogija bolja od onih Pintos Coelhos iz Bomjardima u Portu: smiješan, ali impresivni spor koji je pokrenuo odbacivanje portuskog plemića da daje svoju kćer Sebastiãou Joséu de Carvalhu.

As artes com que o bacharel flautista vingou insinuar-se na estima de D. Maria I e Pedro III não as sei eu.

Nisam siguran kako je odvjetnik-flautist uspio dobiti poštovanje D. Marije I i Petra III.

É tradição que o homem fazia rir a rainha com as suas facecias, e por ventura com os tregeitos de que tirava o melhor do seu espirito.

Prema tradiciji, čovjek je nasmijavao kraljicu svojim šalama i vjerojatno svojim duhovitim izgovorima.

O certo é que Domingos Botelho frequentava o paço, e recebia do bolsinho da soberana uma farta pensão, com a qual o aspirante a juiz de fóra se esqueceu de si, do futuro, e do ministro da justiça, que muito rogado fiara das suas letras o encargo de juiz de fóra de Cascaes.

Zasigurno je to da je Domingos Botelho često posjećivao palaču i dobio pristojnu mirovinu od kraljice, zbog čega je aspirantski sudac zaboravio na sebe, budućnost i ministra pravosuđa, koji ga je uvjeravao da preuzme mjesto sudca u Cascaesu.

Já está dito que elle se atreveu aos amores do paço, não poetando como Luiz de Camões ou Bernardim Ribeiro; mas namorando na sua prosa provinciana, e captando a bem-querença da rainha para amollecer as durezas da dama.

Već je rečeno da se usudio zaljubiti u palaču, ali nije pisao pjesme kao Luiz de Camões ili Bernardim Ribeiro; već je pisao u svojoj provincijalnoj prozi i dobio kraljicinu simpatiju kako bi ublažio teškoće svoje ljubavnice.

Devia de ser, a final, feliz o «doutor bexiga»—que assim era na côrte conhecido—para se não desconcertar a discordia em que andam rixados o talento e a felicidade.

Na kraju, „doktor bubrega” – kako ga je na dvoru zvali – vjerojatno je bio sretan jer nije bio u suprotnosti s onim što se smatralo suprotnim: talent i sreća.

Domingos Botelho casou com D. Rita Preciosa.

Domingos Botelho oženio je D. Ritu Preciosu.

Rita era uma formosura que ainda aos cincoenta annos se podia presar de o ser.

Rita je bila ljepotica koja se i u svojim pedesetima još uvijek mogla smatrati ljepotom.

E não tinha outro dote, se não é dote uma serie de avoengos, uns bispos, outros generaes, e entre estes o que morrêra frigido em caldeirão de não sei que terra da mourisma; gloria, na verdade, um pouco ardente; mas de tal monta que os descendentes do general frito se assignaram Caldeirões.

Nije imala drugu zaručnicu osim niza predaka, nekih biskupa, nekih generala i među njima onog koji je umro u vodi u nepoznatom dijelu Maroka; uistinu, to je bila gloria koja je dovela do toga da su potomci tog generala dobili prezime Caldeirões.

A dama do paço não foi ditosa com o marido.

Kraljica nije bila sretna sa svojim suprugom.

Molestavam-na saudades da côrte, das pompas das camaras reaes, e dos amores de sua feição e molde, que immolou ao capricho da rainha.

Mučile ju su sjećanja na dvor, na svečanost kraljevskih soba i na ljubav svog stila i oblika, koju je žrtvovala za kraljicinu nametnicu.

Este desgostoso viver, porém, não impeceu a reproduzirem-se em dois filhos e quatro meninas.

Iako je taj nesretan način života nije spriječio rođenje dvoje djece i četiri kćeri.

O mais velho era Manoel, o segundo Simão; das meninas uma era Maria, a segunda Anna, e a ultima tinha o nome de sua mãe, e alguns traços da belleza d'ella.

Stariji je bio Manoel, drugi Simão; među kćerima je bila Maria, druga Anna, a posljednja je nosila majčino ime i imala je neke od njezinih ljepotnih značajki.

O juiz de fóra de Cascaes, solicitando logar de mais graduado banco, demorava em Lisboa, na freguezia da Ajuda em 1784. N'este anno é que nasceu Simão, o penultimo de seus filhos. Conseguiu elle, sempre blandiciado da fortuna, transferencia para Villa Real, sua ambição suprema.

Suđenički sudac iz Cascaesa, koji je tražio mjesto u višem sudu, boravio je u Lisabonu u župi Ajuda 1784. godine. U toj godini rođen je Simão, drugi od njegove djece. Uvijek blagoslovljen srećom, uspio je prevesti svoju ambiciju u Villa Real, svoju najveću želju.

A distancia de uma legua de Villa Real estava a nobreza da villa esperando o seu conterraneo. Cada familia tinha a sua liteira com o brasão da casa. A dos Correias de Mesquita era a mais antiquada no feitio, e as librés dos criados as mais surradas e traçadas que figuravam na comitiva.

Jednu leguu od Villa Reala čekala je plemstvo sela koja je dočekala svoju krajnju zemljakinju. Svaka obitelj imala je svoju litiru s obiteljskim grbom. Ona obitelji Correias de Mesquita bila je najstarija, a odjeća sluga bila je najistrojenija i najviše istovarena od svih u povorci.

D. Rita, avistando o prestito das liteiras, ajustou ao olho direito a sua grande luneta de oiro, e disse:

Gospođa Rita, uočavši litire, stavila je svoju veliku zlatnu naočalicu na desno oko i rekla:

—Ó Menezes, aquillo que é?!

—O Menezes, što je to?!

—São os nossos amigos e parentes que veem esperar-nos.

—To su naši prijatelji i rodbina koji dočekaju nas.

—Em que seculo estamos nós n'esta montanha?—tornou a dama do paço.

—U kojem stoljeću smo mi na ovoj planini?—ponovila je dvoranska dama.

—Em que seculo?! o seculo tanto é dezoito aqui como em Lisboa.

—U kojem stoljeću?! Ovo i Lisabon su u 18. stoljeću.

—Ah! sim? Cuidei que o tempo parára aqui no seculo doze.

—Ah! Da? Mislila sam da je vrijeme ovdje zaustavljeno u 12. stoljeću.

O marido achou que devia rir-se do chiste, que o não lisonjeára grandemente.

Muž je smatrio da se treba nasmijati na tu šalu, koja ga nije previše razveselila.

Fernão Botelho, pae do juiz de fóra, sahiu á frente do prestito para dar a mão á nora, que apeava da liteira, e conduzil-a á de casa.

Fernão Botelho, otac suca, izašao je ispred litire kako bi potaknuo svoju nevestu koja je iskakala iz litire i vodio je kući.

D. Rita, antes de vêr a cara de seu sogro, contemplou-lhe a olho armado as fivelas de aço, e a bolsa do rabicho.

Gospođa Rita, prije nego što je vidjela lice svog svekra, pozorno je promatrala njegove čelične remenke i torbu na pojasu.

Dizia ella depois que os fidalgos de Villa Real eram muito menos limpos que os carvoeiros de Lisboa.

Kasnije je rekla da su plemići iz Villa Reala mnogo manje čisti od rudara iz Lisabona.

Antes de entrar na liteira avoenga de seu marido, perguntou, com a mais refalsada seriedade, se não haveria risco em ir dentro d'aquella antiguidade.

Prije nego što je ušla u litiru svog supruga, upitala je s najvećom ozbiljnošću je li opasno putovati u toj staroj litiri.

Fernão Botelho asseverou a sua nora que a sua liteira não tinha ainda cem annos, e que os machos não excediam a trinta.

Fernão Botelho uvjeravao je svoju nevestu da njegova litira nije stara 100 godina i da konji nisu stariji od 30 godina.

O modo altivo como ella recebeu as cortezias da nobreza—velha nobreza que para alli viera em tempo de D. Diniz, fundador da villa—fez que o mais novo do prestito, que ainda vivia ha doze annos, me dissesse a mim: «Sabiamos que ella era dama da Senhora D. Maria I; porém, da soberba com que nos tractou, ficamos pensando que seria ella a propria rainha.»

Ponosan način na koji je primila ljubaznosti plemića – starog plemića koji je došao u vrijeme osnivača grada, D. Dinisa – doveo je najmlađeg plemića iz grada, koji ima samo 12 godina, da mi kaže: „Znali smo da je ona dama Kraljice Marije I., ali suđujući prema tome kako se s nama ponašala, mislimo da je ona sama kraljica.”

Repicaram os sinos da terra quando a comitiva assomou á Senhora de Almudena.

Zvoni u selu zazvonili su kad je povorka stigla do Gospe Almudene.

D. Rita disse ao marido que a recepção dos sinos era a mais estrondosa e barata.

Gospođa Rita rekla je svom suprugu da je doček zvona bio najglasniji i najskuplji.

Apearam á porta da velha casa de Fernão Botelho. A aia do paço relanceou os olhos pela fachada do edificio, e disse de si para si: «É uma bonita vivenda para quem foi criada em Mafra e Cintra, na Bemposta e Queluz.»

Iskakali su iz litire ispred stare kuće Fernãa Botelha. Službenica palaça pogledala je fasadu zgrade i rekla za sebe: „To je lijepa kuća za nekoga tko je odrastao u Mafri i Cintri, u Bemposti i Queluzu.”

Decorridos alguns dias, D. Rita disse ao marido que tinha mêdo de ser devorada das ratasanas; que aquella casa era um covil de feras; que os tectos estavam a desabar; que as paredes não resistiriam ao inverno; que os preceitos de uniformidade conjugal não obrigavam a morrer de frio uma esposa delicada e affeita ás almofadas do palacio dos reis.

Nakon nekoliko dana, gospođa Rita rekla je svom suprugu da se boji da će je pojesti štakori; da je kuća prepuna divljina; da se stropovi srušuju; da zidovi neće izdržati zimu; i da pravila supružnog jedinstva ne nalažu da supruga umre od hladnoće u palači kralja.

Domingos Botelho conformou-se com a estremecida consorte, e começou a fabrica de um palacete.

Domingos Botelho pristao je na zahtjeve svoje nestabilne supruge i počeo graditi malu palaču.

Escassamente lhe chegavam os recursos para os alicerces: escreveu á rainha, e obteve generoso subsidio com que ultimou a casa.

Nije imao dovoljno sredstava za temelje; stoga je pisao kraljici i dobio veliku potporu za dovršetak kuće.

As varandas das janellas foram a ultima dadiva que a real viuva fez á sua dama.

Balkoni prozora bili su posljednji dar koji je kraljica dala svojoj dame.

Quer-nos parecer que a dadiva é um testemunho até agora inedito da demencia de D. Maria I.

Čini nam se da je taj dar do sada neviđeno svjedočanstvo o ludosti kraljice Marije I.

Domingos Botelho mandara esculpir em Lisboa a pedra de armas; D. Rita, porém, teimara que no escudo se abrisse um emblema das suas; mas era tarde, porque já a obra tinha vindo do esculptor, e o magistrado não podia com segunda despeza, nem queria desgostar seu pae, orgulhoso de seu brasão.

Domingos Botelho naredio je da se u Lisabonu izradi obiteljski grb; no gospođa Rita insistirala je da se na grbu stavi njezin simbol; no bilo je prekasno jer je rad već bio gotov, a sudac nije htio potrošiti novac u drugu rundu niti razočarati svog oca, koji je bio ponosan na svoj grb.

Resultou d'aqui ficar a casa sem armas, e D. Rita victoriosa[2].

Rezultat je bio da je kuća ostala bez grba, a gospođa Rita pobijedila[2].

O juiz de fóra tinha alli parentella illustre.

Sudac imao je u tom području uglednu obitelj.

O aprumo da fidalga dobrou-se até aos grandes da provincia, ou antes houve por bem levantal-os até ella.

Dostojanstvo plemića bilo je toliko veliko da je čak uspio uzdignuti velike ljude iz provincije ili, bolje rečeno, uspio ih dovesti do sebe.

D. Rita tinha uma côrte de primos, uns que se contentavam de serem primos, outros que invejavam a sorte do marido.

Gospođa Rita imala je mnoge rođake, od kojih su neki bili zadovoljni time da su rođaci, a drugi su zavistili na sreću svog supruga.

O mais audacioso não ousava fital-a de rosto, quando o ella remirava com a luneta em geito de tanta altivez e zombaria, que não será estranha figura dizer que a luneta de Rita Preciosa era a mais vigilante sentinella da sua virtude.

Najodvažniji nisu se usudili pogledati je ravno u lice kad je ona gledala kroz teleskop s tolikom arogancijom i ismijavanjem da nije čudno reći da je teleskop Rite Preciose bio najbudnija straža njezine časti.

Domingos Botelho desconfiava da efficacia dos merecimentos proprios para cabalmente encher o coração de sua mulher.

Domingos Botelho sumnjao je u učinkovitost vlastitih zasluga u potpunom ispunjenju srca svoje supruge.

Inquietava-o o ciume; mas suffocava os suspiros, receando que Rita se désse por injuriada da suspeita.

Zavist ga je mučila; ali gušio je svoje osjećaje, bojeći se da će Rita shvatiti da je ozlijeđena sumnjom.

E razão era que se offendesse.

I to je bio razlog za njezino uvređenje.

A neta do general frigido no caldeirão sarraceno ria dos primos, que, por amor d'ella, arriçavam e empoavam as cabelleiras com um desgracioso esmero, ou cavalleavam estrepitosamente na calçada os seus ginetes, fingindo que os picadores da provincia não desconheciam as graças hippicas do marquez de Marialva.

Unuka generala koja se kupala u saracenskom kotlu smijala je rođake koji su, zbog ljubavi prema njoj, češljali i ukrašavali svoje kose s neukrotivom pompe ili glasno jahali svojim konjima po cesti, pravdeći se da džokeji iz provincije ne poznaju hiperske talente markiza Marialve.

Não o cuidava assim, porém, o juiz de fóra.

Međutim, sudac to nije previše zabrinjavao.

O intriguista que lhe trazia o espirito em ancias era o seu espelho.

Onaj koji mu je donosio duh intrigiranja bio je njegovo ogledalo.

Via-se sinceramente feio, e conhecia Rita cada vez mais em flôr, e mais enfadada no trato intimo.

Vidio je sebe kao doista ružnog i sve više je primjećivao da je Rita sve ljepša i sve manje zadovoljena intimnom vezom s njim.

Nenhum exemplo da historia antiga, exemplo de amor sem quebra entre o esposo deforme e a esposa linda, lhe occorria.

Nije mu se javio nijedan primjer iz drevne povijesti o ljubavnim vezama između ružnog supruga i lijepe supruge.

Um só lhe mortificava a memoria, e esse, com quanto fosse da fabula, era-lhe avêsso, e vinha a ser o casamento de Venus e Vulcano.

Samo mu se javio jedan primjer, i to iz mitologije, a to je bilo vjenčanje Venere i Vulkana.

Lembravam-lhe as rêdes que o ferreiro coixo fabricára para apanhar os deuses adulteros, e assombrava-se da paciencia d'aquelle marido.

To mu je podsjetilo na mreže koje je kopčar izradio kako bi zarobio bogove koji su se prevareni u ljubav, i to ga je zapanjilo kako je taj suprug mogao biti toliko strpljiv.

Entre si, dizia elle, que, erguido o véo da perfidia, nem se queixaria a Jupiter, nem armaria ratoeiras aos primos.

Između sebe je rekao da, ako bi se skinuo s maske lukavosti, ne bi se ni požalio Jupiteru, a ni ne bi postavio zamke svojim rođacima.

A par do bacamarte de Luiz Botelho, que varára em terra o alferes, estava uma fileira de bacamartes em que o juiz de fóra era entendido com muito superior intelligencia á que revelava na comprehensão do Digesto e das Ordenações do Reino.

Pored bacamarteta Luiza Botelha, koji je zarobio alferesa, bila je red bacamarteta u kojima je sudac pokazao puno veće znanje nego što je pokazao u razumijevanju Digesta i Kraljevskih odredbi.

Este viver de sobresaltos durou seis annos, ou mais seria.

Ovakav način života pun prekretnica trajao je šest godina, ako ne i dulje.

O juiz de fóra empenhára os seus amigos na transferencia, e conseguiu mais do que ambicionava: foi nomeado provedor para Lamego.

Sudac je angažirao svoje prijatelje u prebacivanju i postigao je više nego što je želio: bio je imenovan upraviteljem u Lamegu.

Rita Preciosa deixou saudades em Villa Real, e duradoura memoria da sua soberba, formosura e graças de espirito.

Rita Preciosa ostavila je sjećanja u Villa Real i trajan spomen na svoju ponosnost, ljepotu i duhovitost.

O marido tambem deixou anecdotas que ainda agora se repetem.

Suprug je također ostavio anegdote koje se i dalje pričaju.

Duas contarei sómente para não enfadar.

Napomenut ću samo dvije kako bih vas ne umorio.

Acontecèra um lavrador mandar-lhe o presenle de uma vitella, e mandar com ella a vacca para se não desgarrar a filha.

Dogodilo se da joj je seljak poslao vitelu kao dar i poslao s njom i kravu kako se njegova kći ne bi izgubila.

Domingos Botelho mandou recolher á loja a vitella e a vacca, dizendo que quem dava a filha dava a mãe.

Domingos Botelho naredio je da se vitela i krava dovedu u trgovinu, rekavši da tko daje kćer, daje i majku.

Outra vez, deu-se o caso de lhe mandarem um presente de pasteis em rica salva de prata.

Još jednom, slučaj je bio kad su mu poslali dar pasta u bogatoj srebrnoj posudi.

O juiz de fóra repartiu os pasteis pelos meninos, e mandou guardar a salva, dizendo que receberia como escarneo um presente de dôces, que valiam dez patacões, sendo que naturalmente os pasteis tinham vindo como ornato da bandeja.

Sudac je podijelio pasta među djecom i naredio da se posuda čuva, rekavši da bi to bio ismijavanje primiti dar slatkiša vrijedan deset pataca, budući da su pasta očito bile samo ukras na tanjuru.

E assim é que ainda hoje, em Villa Real, quando se dá um caso analogo de ficar alguem com o conteúdo e continente, diz a gente da terra: «Aquelle é como o doutor brocas.»

I tako je i danas u Villa Realu, kad se dogodi sličan slučaj da netko zadrži i sadržaj i posudu, ljudi kažu: „To je kao sudac Brocas.”

Não tenho assumpto de tradição com que possa deter-me em miudezas da vida do provedor em Lamego.

Nemam temu o tradiciji na kojoj bih mogao detaljno razgovarati o životu providora u Lamegu.

Escassamente sei que D. Rita aborrecia a comarca, e ameaçava o marido de ir com os seus cinco filhos para Lisboa, se elle não sahisse d'aquella intratavel terra.

Znam samo da je gospođa Rita mrzila regiju i prijetila suprugu da će otići u Lisabon sa svojom peto djecom ako on ne napusti tu nepristupačnu zemlju.

Parece que a fidalguia de Lamego, em todo o tempo orgulhosa d'uma antiguidade, que principia na acclamação de Almacave, desdenhou a philaucia da dama do paço, e esmerilhou certas vergonteas pôdres do tronco dos Botelhos Correias de Mesquita, desprimorando-lhe as sãs com o facto de elle ter vivido dois annos em Coimbra tocando flauta.

Čini se da je lameško plemstvo, koje je uvijek bilo ponosno na svoju drevnost koja počinje od proglašenja Almacavea, preziralo ljepotu dvoranske dame i istaknulo određene sramote iz roda Botelhos Correias de Mesquita, pogrdivši njezine dobre kvalitete zbog činjenice da je živjela dva godine u Coimbri i svirala na flauti.

Em 1801 achamos Domingos José Correia Botelho de Mesquita corregedor em

1801. godine nalazimo Domingosa Joséa Correia Botelha de Mesquitę kao sudskog povjerenika u

Vizeu.

Viseu.

Manoel, o mais velho de seus filhos, tem vinte e dois annos, e frequenta o segundo anno juridico. Simão, que tem quinze, estuda humanidades em Coimbra. As tres meninas são o prazer e a vida toda do coração de sua mãe.

Manoel, najstariji od njegove djece, ima dvadeset i dva godina i pohađa drugi pravni razred. Simão, koji ima petnaest godina, uči humanističke znanosti u Coimbri. Tri djevojke su sve radoost i cijelo srce njihove majke.

O filho mais velho escreveu a seu pae queixando-se de não poder viver com seu irmão, temeroso do genio sanguinario d'elle.

Najstariji sin napisao je ocu pismo u kojem se žali da ne može živjeti sa svojim bratom zbog njegovog agresivnog ponašanja.

Conta que a cada passo se vê ameaçado na vida, porque Simão emprega em pistolas o dinheiro dos livros, e convive com os mais famosos perturbadores da academia, e corre de noite as ruas insultando os habitantes e provocando-os á luta com assuadas.

Ispričao je da je njegov život u stalnoj opasnosti jer Simão troši novac za knjige na pištolje i druži se s najpoznatijim neredarima na fakultetu te noću luti ulicama i vrijeđa stanovništvo te ih izaziva na borbu.

O corregedor admira a bravura de seu filho Simão, e diz á consternada mãe que o rapaz é a figura e o genio de seu bisavô Paulo Botelho Correia, o mais valente fidalgo que déra Traz-os-Montes.

Sudski povjerenik divi se hrabrosti svog sina Simaona i govori uznemirenoj majci da je taj mladić slika i duh svog pradeda Paula Botelha Correia, najhrabrijeg plemića iz Traz-os-Montesa.

Manoel, cada vez mais aterrado das arremettidas de Simão, sáe de Coimbra antes de ferias, e vai a Vizeu queixar-se, e pedir que lhe dê seu pae outro destino.

Manoel, sve više uplašen Simaonovim ponašanjem, odlazi iz Coimbri prije odmora i odlazi u Viseu kako bi se požalio i zatražio od oca da mu nađe drugu sudbinu.

D. Rita quer que seu filho seja cadete de cavallaria.

Gospođa Rita želi da njezin sin bude kadet u konjici.

De Vizeu parte para Bragança Manoel Botelho, e justifica-se nobre dos quatro costados para ser cadete.

Manoel Botelho odlazi iz Viseua u Bragançu i dokazuje da je punopravni plemić kako bi postao kadet.

No entanto Simão recolhe a Vizeu com os seus exames feitos e approvados. O pae maravilha-se do talento do filho, e desculpa-o da extravagancia por amor do talento. Pede-lhe explicações do seu mau viver com Manoel, e elle responde que seu irmão o quer forçar a viver monasticamente.

Međutim, Simão se vraća u Viseu nakon završetka ispitova i dobivanja diplome. Otac se divi talentu svog sina i oprošta mu ekstravagancije radi njegovog talenta. Pita ga o lošem ponašanju prema Manoelu, a on odgovara da njegov brat želi prisiliti njegov monaški način života.

Os quinze annos de Simão tem apparencias de vinte.

Simão ima petnaest godina, ali izgleda kao da ima dvadeset.

É forte de compleição; bello homem com as feições de sua mãe, e a corpolencia d'ella; mas de todo avêsso em genio.

Jedravan je građom; lijep čovjek s licem svoje majke i njezinom građom, ali potpuno suprotan u ponašanju.

Na plebe de Vizeu é que elle escolhe amigos e companheiros.

Svoje prijatelje i suputnike traži među pučanstvom Viseua.

Se D. Rita lhe censura a indigna eleição que faz, Simão zomba das genealogias, e mórmente do general Caldeirão que morreu frito.

Ako ga gospođa Rita kritizira zbog lošeg odabira, Simão se ruga njihovim genealogijama, pogotovo onoj generala Caldeirãa, koji je umro u bitci.

Isto bastou para elle grangear a mal-querença de sua mãe.

To je dovoljno da mu njegova majka zaviši zloću.

O corregedor via as coisas pelos olhos de sua mulher, e tomou parte no desgosto d'ella, e na aversão ao filho.

Suđenik je gledao stvari kroz oči svoje žene i dijelio njezino nezadovoljstvo i odbojnost prema sinu.

As irmãs temiam-no, tirante Rita, a mais nova, com quem elle brincava puerilmente, e a quem obedecia, se lhe ella pedia, com meiguices de criança, que não andasse com pessoas mecanicas.

Sestre su se bojale njega, osim Rite, najmlađe, s kojom se igrao poput djeteta i kojoj je s dječjom nežností naređivao da se ne druži s ljudima koji su mehanični u ponašanju.

Finalisavam as ferias, quando o corregedor teve um grave dissabor.

Kraj odmora došao je u nezgodan trenutak za suđenika.

Um de seus criados tinha ido levar a beber os machos, e por descuido ou proposito deixou quebrar algumas vasilhas que estavam á vez no parapeito do chafariz.

Jedan od njegovih sluga otišao je napojiti životinje i iznenada ili namjerno razbio neke posude koje su bile na parapetu fontane.

Os donos das vazilhas conjuraram contra o criado, e espancaram-no.

Vlasnici posuda napali su slugu i prebili ga.

Simão passava n'esse ensejo; e, armado d'um fueiro que descravou d'um carro, partiu muitas cabeças, e rematou o tragico espectaculo pela farça de quebrar todos os cantaros.

Simão je u tom trenutku prolazio i, uzoručeni pištoljem koji je izvadio iz automobila, odsekao nekoliko glava i završio tu tragičnu scenu tako što je razbio sve boce.

O povoleu intacto fugira espavorido, que ninguem se atrevia ao filho do corregedor; os feridos, porém, incorporaram-se e foram clamar justiça á porta do magistrado.

Preplašeno stanovništvo pobjeglo je, nitko nije usmjerio riječi na suđenikovog sina, ali ozlijeđeni su se okupili i zahtijevali pravdu pred sudskom stolicom.

Domingos Botelho bramia contra o filho, e ordenava ao meirinho geral que o prendesse á sua ordem. D. Rita, não menos irritada, mas irritada como mãe, mandou, por portas travessas, dinheiro ao filho para que, sem detença, fugisse para Coimbra, e esperasse lá o perdão do pae.

Domingos Botelho je grubo napao sina i naredio glavnom sudskom izvršitelju da ga uhiti. Gospođa Rita, koja je bila jednako ljuta, ali ljuta kao majka, tajno je poslala novac sinu kako bi on bez daljnjeg zastoja pobjegao u Coimbru i čekao oproštaj oca.

O corregedor, quando soube o expediente de sua mulher, fingiu-se zangado, e prometteu fazel-o capturar em Coimbra.

Suđenik, kad je saznao za plan svoje žene, pravio se ljutim i obećao da će ga uhvatiti u Coimbri.

Como, porém, D. Rita lhe chamasse brutal nas suas vinganças, e estupido juiz d'uma rapaziada, o magistrado desenrugou a severidade postiça da testa, e confessou tacitamente que era brutal e estupido juiz.

Međutim, gospođa Rita ga je grubo nazvala u svojoj osvjeti i glupim sucem, pa je sudac skinuo svoj lažni sramežljiv izraz i tiho priznao da je bio grub i glup sudac.