John Kabys, ein artiger Mann von bald vierzig Jahren, führte den Spruch im Munde, daß jeder der Schmied seines eigenen Glückes sein müsse, solle und könne, und zwar ohne viel Gezappel und Geschrei.

John Kabys, een aardige man van bijna veertig jaar, zei altijd dat iedereen de smid van zijn eigen geluk moet, wil en kan zijn, zonder al te veel ophef of geklaag.

Ruhig, mit nur wenigen Meisterschlägen schmiede der rechte Mann sein Glück! war seine öftere Rede, womit er nicht etwa die Erreichung bloß des Notwendigen, sondern überhaupt alles Wünschenswerten und Überflüssigen verstand.

'Rustig, met slechts enkele meesterlijke slagen smeedt de juiste man zijn geluk!' zei hij vaak, waarbij hij niet alleen bedoelde dat men het noodzakelijke moet bereiken, maar ook dat men alles moet nastreven wat wenselijk en overbodig is.

So hatte er denn als zarter Jüngling schon den ersten seiner Meisterstreiche geführt und seinen Taufnamen Johannes in das englische John umgewandelt, um sich von vornherein für das Ungewöhnliche und Glückhafte zuzubereiten, da er dadurch von allen übrigen Hansen abstach und überdies einen angelsächsisch unternehmenden Nimbus erhielt.

Als jonge man voerde hij zijn eerste meesterlijke actie uit en veranderde hij zijn doopnaam Johannes in de Engelse John, om zich vanaf het begin voor te bereiden op het ongewone en gelukkige, omdat hij zich daardoor onderscheidde van alle andere Hansen en bovendien een Angelsaksische ondernemende uitstraling kreeg.

Darauf verharrte er einige Jährchen ruhig, ohne viel zu lernen oder zu arbeiten, aber auch ohne über die Schnur zu hauen, sondern klug abwartend.

Daarna bleef hij enkele jaren rustig, zonder veel te leren of te werken, maar ook zonder uit de toom te raken, maar wachtte hij gewoon slim af.

Als jedoch das Glück auf den ausgeworfenen Köder nicht anbeißen wollte, tat er den zweiten Meisterschlag und verwandelte das i in seinem Familiennamen Kabis in ein y. Dadurch erhielt dies Wort (anderwärts auch Kapes), welches Weißkohl bedeutet, einen edlern und fremdartigern Anhauch, und John Kabys erwartete nun mit mehr Berechtigung, wie er glaubte, das Glück.

Toen het geluk echter niet op de uitgelokte lokaas wilde bijten, deed hij zijn tweede meesterlijke actie en veranderde hij de i in zijn achternaam Kabis in een y. Hierdoor kreeg het woord (elders ook Kapes), dat witkool betekent, een edelere en vreemdere uitstraling, en John Kabys verwachtte nu met meer recht, zoals hij geloofde, het geluk.

Allein es vergingen abermals mehrere Jahre, ohne daß selbiges sich einstellen wollte, und schon näherte er sich dem einunddreißigsten, als er sein nicht bedeutendes Erbe mit aller Mäßigung und Einteilung endlich doch aufgezehrt hatte.

Toch vergingen er weer meerdere jaren zonder dat het geluk zich wilde aandienen, en toen hij bijna dertig was, had hij zijn niet erg grote erfenis eindelijk met alle matigheid en terughoudendheid opgebruikt.

Jetzt begann er aber sich ernstlich zu regen und sann auf ein Unternehmen, das nicht für den Spaß sein sollte.

Nu begon hij zich echter serieus zorgen te maken en dacht na over een onderneming die niet alleen bedoeld was om de pret op te halen.

Schon oft hatte er viele Seldwyler um ihre stattlichen Firmen beneidet, welche durch Hinzufügen des Frauennamens entstanden.

Hij had al vaak veel Seldwyler-bewoners benijd om hun statige bedrijven die waren opgericht door toevoeging van de vrouwelijke naam.

Diese Sitte war einst plötzlich aufgekommen, man wußte nicht wie und woher; aber genug, sie schien den Herren vortrefflich zu den roten Plüschwesten zu passen, und auf einmal erklang das ganze Städtchen an allen Ecken von pompösen Doppelnamen.

Deze gewoonte was ooit plotseling opgekomen, men wist niet hoe en waarom; maar genoeg, het leek de heren uitstekend te passen bij hun rode bonten vesten, en ineens klonk het hele stadje op alle hoeken van pompvolle dubbele namen.

Große und kleine Firmatafeln, Haustüren, Glockenzüge, Kaffeetassen und Teelöffel waren damit beschrieben und das Wochenblatt strotzte eine Zeitlang von Anzeigen und Erklärungen, deren einziger Zweck das Anbringen der Alliance-Unterschrift war.

Grote en kleine bedrijfstafels, voordeuren, beltoestellen, koffiekoppen en theelepels waren hiermee beschreven en het weekblad wemelde een tijdlang van advertenties en uitleg, waarvan het enige doel was het aanbrengen van de Alliance-handtekening.

Insbesondere gehörte es zu den ersten Freuden der Neuverheirateten, alsobald irgendein Inserat von Stapel laufen zu lassen.

Vooral was het een van de eerste vreugden van de pasgetrouwden om onmiddellijk een advertentie te laten plaatsen.

Dabei gab es auch mancherlei Neid und Ärgernis; denn wenn etwa ein schwärzlicher Schuster oder sonst für gering Geachteter durch Führung solchen Doppelnamens an der allgemeinen Respektabilität teilnehmen wollte, so wurde ihm das mit Naserümpfen übel vermerkt, obgleich er im legitimsten Besitze der anderen Ehehälfte war.

Er was ook veel afgunst en ergernis; want als bijvoorbeeld een zwart schoenmaker of iemand anders die gering werd beschouwd, door het voeren van een dergelijke dubbele naam wilde deelnemen aan de algemene respectabiliteit, werd dit met een neerbuigende blik slecht opgemerkt, hoewel hij in het meest legitieme bezit was van de andere echtgenoot.

Immerhin war es nicht ganz gleichgültig, ob ein oder mehrere Unbefugte durch dieses Mittel in das allgemeine vergnügte Kreditwesen eindrangen, da erfahrungsgemäß die geschlechterhafte Namensverlängerung zu den wirksameren, doch zartesten Maschinenteilchen jenes Kreditwesens gehörte.

Het was echter niet geheel onbelangrijk of een of meer onbevoegden met deze methode toegang kregen tot het algemene kredietsysteem, aangezien de geslachtsgebonden naamverlenging volgens de ervaring tot de effectievere, maar subtielere onderdelen van dat kredietsysteem behoorde.

Für John Kabys aber konnte der Erfolg einer solchen Hauptveränderung nicht zweifelhaft sein.

Voor John Kabys kon het succes van een dergelijke grote verandering echter niet in twijfel worden getrokken.

Die Not war jetzt gerade groß genug, um diesen lang aufgesparten Meisterstreich zur rechten Stunde zu führen, wie es einem alten Schmied seines Glückes geziemt, der da nicht in den Tag hinein hämmert, und John sah demgemäß nach einer Frau aus, still, aber entschlossen.

De nood was nu net groot genoeg om deze lang opgeslagen meesterzet op het juiste moment uit te voeren, zoals het een oude smid van zijn geluk betaamt die niet zomaar de dag inhamert, en John zocht daarom naar een vrouw, stil maar vastberaden.

Und siehe! schon der Entschluß schien das Glück endlich heraufzubeschwören; denn noch in derselben Woche langte an, wohnte in Seldwyla mit einer mannbaren Tochter eine ältere Dame und nannte sich Frau Oliva, die Tochter Fräulein Oliva.

En zie! de beslissing leek het geluk eindelijk op te roepen; want nog in dezelfde week kwam er een oudere dame met een volwassen dochter in Seldwyla wonen en noemde zich Mevrouw Oliva, de dochter van Fräulein Oliva.

Kabys-Oliva! klang es sogleich in Johns Ohren und widerhallte es in seinem Gemüte!

Kabys-Oliva! klonk het onmiddellijk in de oren van John en weerklonk het in zijn gemoed!

Mit einer solchen Firma ein bescheidenes Geschäft begründet, mußte in wenig Jahren ein großes Haus daraus werden.

Met een dergelijk bedrijf een bescheiden zaak opstarten, moest binnen enkele jaren tot een groot huis leiden.

So machte er sich denn weislich an die Sache, ausgerüstet mit allen seinen Attributen.

Hij ging dus wijs aan de slag, uitgerust met al zijn attributen.

Diese bestanden in einer vergoldeten Brille, in drei emaillierten Hemdeknöpfen, durch goldene Kettchen unter sich verbunden, in einer langen goldenen Uhrkette, welche eine geblümte Weste überkreuzte, mit allerlei Anhängseln,

Deze bestonden uit een vergulde bril, drie geëmailleerde hemdknopen die met gouden kettinkjes met elkaar waren verbonden, een lange gouden horlogeketting die een gebloemde vest kruiste, met allerlei hangertjes.

in einer gewaltigen Busennadel, welche als Miniaturgemälde eine Darstellung der Schlacht von Waterloo enthielt, ferner in drei oder vier großen Ringen, einem großen Rohrstock, dessen Knopf ein kleiner Operngucker bildete in Gestalt eines Perlmutterfäßchens.

een enorme borstspeld die een miniatuur schildering van de Slag bij Waterloo bevatte, en verder drie of vier grote ringen, een grote wandelstok met een knop in de vorm van een kleine opera-kijker in de vorm van een parelmoerflesje.

In den Taschen trug, zog hervor und legte er vor sich hin, wenn er sich setzte: ein großes Futteral aus Leder, in welchem eine Zigarrenspitze ruhte, aus Meerschaum geschnitzt, darstellend den aufs Pferd gebundenen Mazeppa;

In zijn zakken droeg, haalde hij eruit en legde hij voor zich neer als hij ging zitten: een grote lederen etui waarin een sigarenpunt rustte, gesneden uit meerschuim, waarop Mazeppa op een paard was afgebeeld;

diese Gruppe ragte ihm, wenn er rauchte, bis zwischen die Augbrauen hinauf und war ein Kabinettsstück; ferner eine rote Zigarrentasche mit vergoldetem Schloß, in welcher schöne Zigarren lagen mit kirschrot und weiß getigertem Deckblatt, ein abenteuerlich elegantes Feuerzeug, eine silberne Tabaksdose und eine gestickte Schreibtafel.

deze groep stak hem uit wanneer hij rookte, tot tussen zijn wenkbrauwen, en was een kabinetstuk; verder een rode sigarettenzak met een verguld slot, waarin mooie sigaren lagen met een kersrood en wit gestreept deksel, een avontuurlijk elegant aanstekertje, een zilveren tabakskist en een geborduurde schrijftafel.

Auch führte er das komplizierteste und zierlichste aller Geldtäschchen mit unendlich geheimnisvollen Abteilungen.

Hij droeg ook de meest gecompliceerde en sierlijke van alle geldzakken met oneindig veel geheime vakken.

Diese sämtliche Ausrüstung war ihm die Idealausstattung eines Mannes im Glücke; er hatte dieselbe, als kühn entworfenen Lebensrahmen, im voraus angeschafft, als er noch an seinem kleinen Vermögen geknabbert, aber nicht ohne einen tiefern Sinn.

Deze hele uitrusting was voor hem de ideale uitrusting van een gelukkig man; hij had deze als een moedig ontworpen levensraam vooraf aangeschaft, toen hij nog aan zijn kleine vermogen knabbelde, maar niet zonder een diepere betekenis.

Denn solche Anhäufung war jetzt nicht sowohl das Behänge eines geschmacklosen eitlen Mannes als vielmehr eine Schule der Übung, der Ausdauer und des Trostes zur Zeit des Unsterns sowie eine würdige Bereithaltung für das endlich einkehrende Glück, welches ja kommen konnte wie ein Dieb in der Nacht.

Want een dergelijke opstapeling was nu niet zozeer de versiering van een smaakvolle ijdele man, maar veeleer een school voor oefening, uithoudingsvermogen en troost in tijden van tegenspoed, evenals een waardige voorbereiding op het uiteindelijk komende geluk, dat net zo onverwacht als een dief in de nacht kon komen.

Lieber wäre er verhungert als daß er das geringste seiner Zierstücke veräußert oder versetzt hätte; so konnte er weder vor der Welt noch vor sich selbst für einen Bettler gelten und lernte das Äußerste erdulden, ohne an Glanz einzubüßen.

Hij zou liever zijn gestorven dan het kleinste van zijn sierstukken te verkopen of te verpanden; zo kon hij noch voor de wereld, noch voor zichzelf als een bedelaar worden beschouwd en leerde hij het uiterste te verdragen zonder aan glans in te boeten.

Ebenso war, um nichts zu verlieren, zu verderben, zu zerbrechen oder in Unordnung zu bringen, eine fortwährend ruhige und würdevolle Haltung geboten.

Evenzo was een voortdurende rustige en waardige houding vereist om niets te verliezen, te bederven, te breken of in wanorde te brengen.

Kein Räuschchen und keine andere Aufregung durfte er sich gestatten, und wirklich besaß er seinen Mazeppa schon seit zehn Jahren, ohne daß an dem Pferde ein Ohr oder der fliegende Schweif abgebrochen wäre, und die Häkchen und Ringelchen an seinen Etuis und Necessaires schlossen noch so gut als am Tage ihrer Schöpfung.

Hij mocht geen enkel gerucht of andere opwinding toestaan, en inderdaad bezat hij zijn Mazeppa al tien jaar, zonder dat er een oor of de vliegende staart van het paard was afgebroken, en de haakjes en ringetjes op zijn etuis en necessaires sloten nog net zo goed als op de dag van hun creatie.

Auch mußte er zu all dem Schmucke Rock und Hut säuberlich schonen, sowie er auch stets ein blankes Vorhemdchen zu besitzen wußte, um seine Knöpfe, Kettchen und Nadeln auf weißem Grunde zu zeigen.

Ook moest hij al deze sieraden zorgvuldig beschermen, net zoals hij altijd een glanzend hemd wist te bezitten om zijn knopen, kettinkjes en naalden op een witte achtergrond te laten zien.

Freilich lag eigentlich mehr Mühe darin als er in seinem Spruche von den wenigen Meisterschlägen zugestehen wollte; allein man hat ja immer die Werke des Genies fälschlich für mühelos ausgegeben.

Natuurlijk was er meer moeite voor nodig dan hij in zijn uitspraak over de paar meesterlijke slagen wilde toegeven; maar men heeft de werken van genieën altijd ten onrechte als moeiteloos beschouwd.

Wenn nur die beiden Frauenzimmer das Glück waren, so ließ es sich nicht ungern in dem ausgespannten Netze des Meisters fangen, ja er schien ihnen mit seiner Ordentlichkeit und seinen vielen Kleinodien gerade der Mann zu sein, den zu suchen sie ins Land gekommen waren.

Als de twee vrouwenkamers het geluk waren, liet men zich niet graag in het gespannen net van de meester vangen, ja, hij leek met zijn netheid en vele kleinoden precies de man te zijn die ze in het land kwamen zoeken.

Sein geregelter Müßiggang deutete auf einen behaglichen und sichern Zinsleinpicker oder Rentier, der seine Werttitel gewiß in einem artigen Kästchen aufbewahrte.

Zijn georganiseerde luiheid wees op een comfortabele en zekere renteverzamelaar of rentier, die zijn waardepapieren ongetwijfeld in een nette kist bewaarde.

Sie sprachen einiges von ihrem eigenen wohlbestellten Wesen; als sie aber merkten, daß Herr Kabys nicht viel Gewicht darauf zu legen schien, hielten sie klüglich inne und ihre Persönlichkeit für das, was diesen guten Mann allein anziehe.

Ze spraken iets over hun eigen goed georganiseerde wezen; maar toen ze merkten dat meneer Kabys er niet veel belang aan leek te hechten, hielden ze verstandig op en beschouwden ze hun persoonlijkheid als het enige dat deze goede man aantrok.

Kurz, in wenig Wochen war er mit dem Fräulein Oliva verlobt, und gleichzeitig reiste er nach der Hauptstadt, um eine reichverzierte Adreßkarte mit dem herrlichen Doppelnamen stechen zu lassen, anderseits ein prächtiges Firmaschild zu bestellen und einige Handelsverbindungen mit Kredit für ein Geschäft mit Ellenwaren zu eröffnen.

Kortom, binnen enkele weken was hij verloofd met mevrouw Oliva, en tegelijkertijd reisde hij naar de hoofdstad om een rijk versierde visitekaart met de prachtige dubbele naam te laten maken, anderzijds een prachtig bedrijfsschild te bestellen en enkele handelsrelaties met krediet voor een bedrijf met stoffen te openen.

Im Übermut kaufte er gleich noch zwei oder drei Ellenstäbe von poliertem Pflaumenholz, einige Dutzend Wechselformulare mit vielen merkurialischen Emblemen, Preiszettel und kleine Papierchen mit goldenem Rande zum Aufkleben, Handlungsbücher und derartiges mehr.

In zijn overmoed kocht hij meteen nog twee of drie elenstangen van gepolijst pruimenhout, enkele tientallen wisselformulieren met vele mercuriale emblemen, prijskaartjes en kleine papiertjes met gouden randen om op te plakken, handelsboeken en dergelijke meer.

Vergnügt eilte er wieder in seine Heimatstadt und zu seiner Braut, deren einziger Fehler ein etwas unverhältnismäßig großer Kopf war.

Verheugd haastte hij zich weer naar zijn geboorteplaats en naar zijn bruid, wier enige fout een iets onevenredig groot hoofd was.

Freundlich, zärtlich wurde er empfangen und seinem Reiseberichte die Eröffnung entgegengesetzt, daß die Papiere der Braut, so für die Hochzeit erforderlich waren, angekommen seien.

Vriendelijk, teder werd hij ontvangen en op de hoogte gebracht dat de documenten van de bruid, zoals nodig waren voor het huwelijk, waren gearriveerd.

Doch geschah diese Eröffnung mit einer lächelnden Zurückhaltung, wie wenn er auf eine zwar unbedeutende, aber immerhin nicht ganz ordnungsgemäße Nebensache müßte vorbereitet werden.

Maar deze mededeling werd met een glimlachende terughoudendheid gedaan, alsof men op een onbeduidende, maar toch niet geheel ordelijke bijzaak moest worden voorbereid.

Alles dies ging endlich vorüber und es ergab sich, daß die Mutter allerdings eine verwitwete Dame Oliva, die Tochter hingegen ein außereheliches Kind von ihr war aus ihrer Jugendzeit und ihren eigenen Familiennamen trug, wenn es sich um amtliche und zivilrechtliche Dinge handelte.

Uiteindelijk ging alles voorbij en bleek dat de moeder inderdaad een weduwe was, mevrouw Oliva, en dat de dochter een buitenechtelijk kind van haar was uit haar jeugd en dat ze haar eigen achternaam droeg als het ging om officiële en burgerlijke zaken.

Dieser Name war: Häuptle!

Deze naam was: Häuptle!

Die Braut hieß: Jungfer Häuptle, und die künftige Firma also: »John Kabys-Häuptle«, zu deutsch: »Hans Kohlköpfle«.

De bruid heette: Jungfer Häuptle, en het toekomstige bedrijf dus: 'John Kabys-Häuptle', in het Duits: 'Hans Kohlköpfle'.

Sprachlos stand der Bräutigam eine gute Weile, die unselige Hälfte seines neuesten Meisterwerkes betrachtend; endlich rief er: »Und mit einem solchen Hauptkopfschädel kann man Häuptle heißen!«

De bruidegom stond een tijdje sprakeloos, terwijl hij naar de betreurenswaardige helft van zijn nieuwste meesterwerk keek; uiteindelijk riep hij: 'En met zo'n hoofd kan je Häuptle heten!'

Erschrocken und demütig senkte die Braut ihr Häuptlein, um das Gewitter vorübergehen zu lassen; denn noch ahnte sie nicht, daß die Hauptsache an ihr für Kabyssen jener schöne Name gewesen sei.

De bruid liet haar hoofd verschrikt en nederig zakken om de storm te laten overwaaien; want ze had nog geen idee dat het belangrijkste aan haar voor Kabyssen die mooie naam was.

Herr Kabys schlechtweg aber ging ohne weiteres nach seiner Behausung, um sich den Fall zu überlegen; allein schon auf dem Wege riefen ihm seine lustigen Mitbürger Hans Kohlköpfle zu, da das Geheimnis bereits verraten war.

Meneer Kabys ging echter zonder verder op weg naar zijn woning om de zaak te overwegen; maar al onderweg riepen zijn grappige medeburgers hem toe: 'Hans Kohlköpfle', want het geheim was al verraden.

Drei Tage und drei Nächte suchte er das gefehlte Werk in tiefer Einsamkeit umzuschmieden.

Drie dagen en drie nachten lang probeerde hij het ontbrekende werk in diepe eenzaamheid te herstellen.

Am vierten Tage hatte er seinen Entschluß gefaßt, ging wieder dorthin und begehrte die Mutter statt der Tochter zur Ehe.

Op de vierde dag had hij zijn beslissing genomen, ging weer naar de moeder en vroeg haar in plaats van de dochter ten huwelijk.

Allein die entrüstete Frau hatte nun ihrerseits in Erfahrung gebracht, daß Herr Kabys gar kein Mahagonikästchen mit Werttiteln besitze, und wies ihm schnöde die Türe, worauf sie mit ihrer Tochter um ein Städtchen weiter zog.

Maar de verontwaardigde vrouw had nu zelf ontdekt dat meneer Kabys geen mahoniekistje met waardepapieren bezat, en zei hem botweg de deur, waarna ze met haar dochter naar een andere stad vertrok.

So sah Herr John das glänzende Oliva entschwinden wie eine schimmernde Seifenblase im Ätherblau, und höchst betreten hielt er seinen Glücksschmiedehammer in der Hand.

Zo zag meneer John de glanzende Oliva verdwijnen als een glinsterende zeepbel in het etherblauw, en hij hield met grote spijt zijn gelukssmedhamer in zijn hand.

Seine letzte Barschaft war über diesem Handel fortgegangen.

Zijn laatste centen waren bij deze transactie verloren gegaan.

Daher mußte er sich endlich entschließen, etwas Wirkliches zu arbeiten oder wenigstens zur Grundlage seines Daseins zu machen, und indem er sich so hin und her prüfte, konnte er gar nichts als vortrefflich rasieren, ebenso die Messer dazu imstande halten und scharf machen.

Daarom moest hij uiteindelijk besluiten om iets echts te gaan doen, of in ieder geval om een basis voor zijn bestaan te creëren, en terwijl hij zichzelf zo afwogen, kon hij niets anders doen dan uitstekend scheren en de messen daarvoor scherp houden.

Nun stellte er sich auf mit einem Bartbecken und in einem schmalen Stübchen zu ebener Erde, über dessen Türe er ein »John Kabys« befestigte, welches er aus jener stattlichen Firmatafel eigenhändig herausgesägt und von dem verlorenen Oliva wehmütig abgetrennt hatte.

Nu stelde hij zich op met een scheerkom en in een klein kamertje op de begane grond, boven de deur waar hij een 'John Kabys' had bevestigd, dat hij zelf uit die statige bedrijfstafel had gehouwen en met weemoed van de verloren Oliva had afgescheiden.

Der Spitzname Kohlköpfle blieb ihm jedoch in der Stadt und führte ihm manchen Kunden zu, so daß er mehrere Jahre lang ganz leidlich dahinlebte, Gesichter schabend und Messer abziehend, und seinen übermütigen Wahlspruch fast ganz zu vergessen schien.

De bijnaam Kohlköpfle bleef hem echter in de stad aankleven en bracht hem veel klanten op, zodat hij enkele jaren lang redelijk goed het hoofd boven water hield met het scheren van gezichten en het slijpen van messen, en zijn uitbundige motto bijna vergat.