Однажды летом, в деревне Грачах, у небогатой помещицы Анны Павловны Адуевой, все в доме поднялись с рассветом, начиная с хозяйки до цепной собаки Барбоса.

Op een zomerdag in het dorpje Grachy stonden alle bewoners van het huis van de niet erg rijke landeigenaresse Anna Pavlovna Aduyeva al bij zonsopkomst op, van de gastvrouw tot de kettinghond Barbos.

Только единственный сын Анны Павловны, Александр Федорыч, спал, как следует спать двадцатилетнему юноше, богатырским сном; а в доме все суетились и хлопотали.

Alleen de enige zoon van Anna Pavlovna, Alexander Fedorovitsj, sliep als een 20-jarige jongen zou moeten slapen, in een diepe slaap. In huis was iedereen druk bezig met allerlei activiteiten.

Люди ходили, однакож, на цыпочках и говорили шопотом, чтоб не разбудить молодого барина.

Toch liepen de mensen op hun tenen rond en fluisterden ze, zodat ze de jonge heer niet zouden wekken.

Чуть кто-нибудь стукнет, громко заговорит, сейчас, как раздраженная львица, являлась Анна Павловна и наказывала неосторожного строгим выговором, обидным прозвищем, а иногда, по мере гнева и сил своих, и толчком.

Zodra iemand een geluid maakte of te luid sprak, verscheen Anna Pavlovna als een geïrriteerde leeuwin en bestrafte de onvoorzichtige persoon met een strenge berisping, een beledigende bijnaam of, afhankelijk van haar woede en kracht, zelfs met een duwtje.

На кухне стряпали в трое рук, как будто на десятерых, хотя все господское семейство только и состояло, что из Анны Павловны да Александра Федорыча.

In de keuken werd er met drie personen gekookt, alsof het met tien was. Toch bestond het hele gezin uit Anna Pavlovna en Alexander Fedorovitsj.

В сарае вытирали и подмазывали повозку.

In de schuur werd de wagen schoongemaakt en gesmeerd.

Все были заняты и работали до поту лица.

Iedereen was druk bezig en werkte tot ze in het zweet stonden.

Барбос только ничего не делал, но и тот по-своему принимал участие в общем движении.

Barbos deed niets, maar nam op zijn eigen manier deel aan de algemene activiteit.

Когда мимо его проходил лакей, кучер или шмыгала девка, он махал хвостом и тщательно обнюхивал проходящего, а сам глазами, кажется, спрашивал: «Скажут ли мне, наконец, что у нас сегодня за суматоха?»

Wanneer een lakei, koetsier of meisje langs hem liep, kwispelde hij met zijn staart en ruikte de voorbijganger zorgvuldig. Met zijn ogen leek hij te vragen: 'Zal iemand me eindelijk vertellen wat er vandaag allemaal aan de gang is?'

А суматоха была оттого, что Анна Павловна отпускала сына в Петербург на службу, или, как она говорила, людей посмотреть и себя показать.

En de drukte was te wijten aan het feit dat Anna Pavlovna haar zoon naar Petersburg stuurde om te gaan werken, of, zoals zij het noemde, om mensen te ontmoeten en zichzelf te laten zien.

Убийственный для нее День!

Een vreselijke dag voor haar!

От этого она такая грустная и расстроенная.

Daarom was ze zo verdrietig en overstuur.

Часто, в хлопотах, она откроет рот, чтоб приказать что-нибудь, и вдруг остановится на полуслове, голос ей изменит, она отвернется в сторону и оботрет, если успеет, слезу, а не успеет, так уронит ее в чемодан, в который сама укладывала Сашенькино белье.

Tijdens de drukte opende ze vaak haar mond om iets te bevelen, maar stopte dan plotseling met praten. Haar stem veranderde, ze draaide zich om en veegde, als ze tijd had, een traan weg of liet deze in de koffer vallen, waarin ze zelf Sasjenka's kleding had gestopt.

Слезы давно кипят у ней в сердце; они подступили к горлу, давят грудь и готовы брызнуть в три ручья; но она как будто берегла их на прощанье и изредка тратила по капельке.

De tranen kookten al lang in haar hart; ze kwamen op in haar keel, drukten op haar borst en stonden klaar om in drie stromen te vallen; maar ze leek ze te bewaren voor het afscheid en gaf er af en toe een druppel van.

Не одна она оплакивала разлуку: сильно горевал тоже камердинер Сашеньки, Евсей. Он отправлялся с барином в Петербург, покидал самый теплый угол в дому, за лежанкой, в комнате Аграфены, первого министра в хозяйстве Анны Павловны и — что всего важнее для Евсея — первой ее ключницы.

Ze was niet de enige die het afscheid betreurde: ook Jevsei, Sasjenka's butler, was erg verdrietig. Hij ging met zijn baas naar Petersburg en verliet de warmste hoek van het huis, achter het bed in de kamer van Agrafena, de eerste minister in het huishouden van Anna Pavlovna en - het belangrijkste voor Jevsei - haar eerste sleutelbewaarder.

За лежанкой только и было места, чтоб поставить два стула и стол, на котором готовился чай, кофе, закуска. Евсей прочно занимал место и за печкой и в сердце Аграфены. На другом стуле заседала она сама.

Achter het bed was er maar ruimte voor twee stoelen en een tafel waar thee, koffie en snacks werden klaargemaakt. Jevsei had een vaste plek, zowel bij de kachel als in het hart van Agrafena. Op de andere stoel zat zij zelf.

История об Аграфене и Евсее была уж старая история в доме.

Het verhaal van Agrafena en Jevsei was al een oud verhaal in het huis.

О ней, как обо всем на свете, поговорили, позлословили их обоих, а потом, так же как и обо всем, замолчали.

Er werd over hen gepraat, ze werden uitgelachen en vervolgens, net als over alles, werd er weer gezwegen.

Сама барыня привыкла видеть их вместе, и они блаженствовали целые десять лет.

De baronesse zelf was eraan gewend om ze samen te zien en ze waren tien jaar lang gelukkig geweest.

Многие ли в итоге годов своей жизни начтут десять счастливых?

Hoeveel mensen beginnen na vele jaren van hun leven met het tellen van tien gelukkige jaren?

Зато вот настал и миг утраты!

Maar nu was het moment van verlies gekomen!

Прощай, теплый угол, прощай, Аграфена Ивановна, прощай, игра в дураки, и кофе, и водка, и наливка — все прощай!

Vaarwel, warme hoek, vaarwel Agrafena Ivanovna, vaarwel het spelletje domino, de koffie, de wodka en de likeur - alles vaarwel!

Евсей сидел молча и сильно вздыхал.

Jevsei zat in stilte en zuchtte diep.

Аграфена, насупясь, суетилась по хозяйству.

Agrafena fronste en was druk bezig met het huishouden.

У ней горе выражалось по-своему.

Zij uitte haar verdriet op haar eigen manier.

Она в тот день с ожесточением разлила чай и вместо того, чтоб первую чашку крепкого чаю подать, по обыкновению, барыне, выплеснула его вон: «никому, дескать, не доставайся», и твердо перенесла выговор.

Die dag schonk ze met tegenzin thee en in plaats van de gebruikelijke eerste kop sterke thee voor de baronesse, goot ze het weg: 'Niemand krijgt het', zei ze, en ze nam de berisping stilzwijgend voor lief.

Кофе у ней перекипел, сливки подгорели, чашки валились из рук.

Haar koffie kookte over, de slagroom verbrandde en de kopjes vielen uit haar handen.

Она не поставит подноса на стол, а брякнет; не отворит шкафа и двери, а хлопнет.

Ze plaatste geen dienblad op tafel, maar sloeg met iets op tafel; ze opende geen kast of deur, maar sloeg met iets op de deur.

Но она не плакала, а сердилась на все и на всех.

Maar ze huilde niet, ze was kwaad op alles en iedereen.

Впрочем, это вообще было главною чертою в ее характере.

Overigens was dat een belangrijke eigenschap van haar karakter.

Она никогда не была довольна; все не по ней; всегда ворчала, жаловалась.

Ze was nooit tevreden; alles beviel haar niet; ze mopperde en klaagde altijd.

Но в эту роковую для нее минуту характер ее обнаруживался во всем своем пафосе.

Maar op dit noodlottige moment voor haar kwam haar karakter volledig naar voren.

Пуще всего, кажется, она сердилась на Евсея.

Ze was vooral kwaad op Efesj.

— Аграфена Ивановна!.. — сказал он жалобно и нежно, что не совсем шло к его длинной и плотной фигуре.

- 'Agrafena Ivanovna!' zei hij zacht en klagend, iets dat niet echt paste bij zijn lange en dikke gestalte.

— Ну, что ты, разиня, тут расселся? — отвечала она, как будто он в первый раз тут сидел. — Пусти прочь: надо полотенце достать.

- 'Wat zit je daar nou te doen, luie kerel?' vroeg ze, alsof hij daar voor het eerst zat. 'Geef het maar door: ik moet een handdoek pakken.'

— Эх, Аграфена Ивановна!.. — повторил он лениво, вздыхая и поднимаясь со стула и тотчас опять опускаясь, когда она взяла полотенце.

- 'Ach, Agrafena Ivanovna!' herhaalde hij lui, zuchtend en opstaand van zijn stoel, om meteen weer te gaan zitten toen ze de handdoek pakte.

— Только хнычет! Вот пострел навязался! Что это за наказание, господи! и не отвяжется!

- 'Hij moppert gewoon! Wat een lastpost is hij! Wat een straf, mijn God! En hij wil er geen einde aan maken!'

И она со звоном уронила ложку в полоскательную чашку.

En ze liet met een rinkelend geluid een lepel in de spoelbak vallen.

— Аграфена! — раздалось вдруг из другой комнаты, — ты никак с ума сошла! разве не знаешь, что Сашенька почивает? Подралась, что ли, с своим возлюбленным на прощанье?

- 'Agrafena!' klonk er plotseling uit een andere kamer. 'Je bent toch niet gek geworden? Weet je niet dat Sashenka aan het rusten is? Heb je ruzie met je geliefde gemaakt om vaarwel te zeggen?'

— Не пошевелись для тебя, сиди, как мертвая! — прошипела по-змеиному Аграфена, вытирая чашку обеими руками, как будто хотела изломать ее в куски.

- 'Ik zit hier als een dode voor je!' sisste Agrafena, de kopjes met beide handen afveg alsof ze ze in stukken wilde breken.

— Прощайте, прощайте! — с громаднейшим вздохом сказал Евсей, — последний денек, Аграфена Ивановна!

- 'Tot ziens, tot ziens!' zei Efesj met een enorme zucht. 'Dit is mijn laatste dag, Agrafena Ivanovna!'

— И слава богу! пусть унесут вас черти отсюда: просторнее будет. Да пусти прочь, негде ступить: протянул ноги-то!

- 'En God zij dank! Laat de duivels je hier weghalen: het wordt een stuk ruimter. En geef het maar door, er is geen plaats om te staan: hij heeft zijn benen uitgestrekt!'

Он тронул было ее за плечо — как она ему ответила! Он опять вздохнул, но с места не двигался; да напрасно и двинулся бы: Аграфене этого не хотелось. Евсей знал это и не смущался.

Hij raakte haar even op de schouder - en kijk eens hoe ze reageerde! Hij zuchtte weer, maar bleef waar hij was; en zelfs als hij was gegaan, zou dat geen zin hebben gehad: Agrafena wilde dat niet. Efesj wist het en liet zich niet intimideren.

— Кто-то сядет на мое место? — промолвил он, все со вздохом.

- 'Gaat er iemand op mijn plek zitten?' zei hij, weer met een zucht.

— Леший! — отрывисто отвечала она.

- 'De duivel!' zei ze kortaf.

— Дай-то бог! лишь бы не Прошка. А кто-то в дураки с вами станет играть?

- 'God verhoede dat het Proshka is. En wie zou er nou met je willen spelen?'

— Ну хоть бы и Прошка, так что ж за беда? — со злостью заметила она. Евсей встал.

- 'Als het Proshka is, wat maakt dat uit?' merkte ze boos op. Efesj stond op.

— Вы не играйте с Прошкой, ей-богу, не играйте! — сказал он с беспокойством и почти с угрозой.

- 'Speel alsjeblieft niet met Proshka, in godsnaam, speel niet met haar!' zei hij bezorgd en bijna dreigend.

— А кто мне запретит? ты, что ли, образина этакая?

- 'En wie zou mij dat verbieden? Jij misschien, vuile smeerlap?'

— Матушка, Аграфена Ивановна! — начал он умоляющим голосом, обняв ее — за талию, сказал бы я, если б у ней был хоть малейший намек на талию.

- 'Mam, Agrafena Ivanovna!' begon hij smekend, terwijl hij haar omarmde - om haar middel, zou ik zeggen, als ze ook maar een vage middel had gehad.

Она отвечала на объятие локтем в грудь.

Ze reageerde op de omarming met een elleboog in zijn borst.

— Матушка, Аграфена Ивановна! — повторил он, — будет ли Прошка любить вас так, как я? Поглядите, какой он озорник: ни одной женщине проходу не даст. А я-то! э-эх! Вы у меня, что синь-порох в глазу! Если б не барская воля, так... эх!..

- 'Mam, Agrafena Ivanovna!' herhaalde hij. 'Zal Proshka net zo veel van je houden als ik? Kijk eens wat een stout kind hij is: hij laat geen enkele vrouw met rust. En ik dan! Tss! Je bent voor mij net een doorn in mijn oog! Als het niet om de wil van de baas ging... tss!'

Он при этом крякнул и махнул рукой. Аграфена не выдержала: и у ней, наконец, горе обнаружилось в слезах.

Hij gromde en zwaaide met zijn hand. Agrafena hield het niet meer: eindelijk liet ze haar verdriet de vrije loop in tranen.

— Да отстанешь ли ты от меня, окаянный? — говорила она плача, — что мелешь, дуралей! Свяжусь я с Прошкой! разве не видишь сам, что от него путного слова не добьешься? только и знает, что лезет с ручищами...

- 'Ga je nooit weg bij me, klootzak?' zei ze huilend. 'Wat zit je te zeuren, idioot? Ik ga het wel regelen met Proshka! Zie je dan niet dat je niks bereikt met hem? Hij doet niks anders dan met zijn handen aan je zitten...'

— И к вам лез? Ах, мерзавец! А вы, небось, не скажете! Я бы его...

- 'En bij jou ook? Ach, smeerlap! En jij zegt het vast niet! Ik zou hem wel...'.

— Полезь-ка, так узнает! Разве нет в дворне женского пола, кроме меня? С Прошкой свяжусь! вишь, что выдумал! Подле него и сидеть-то тошно — свинья свиньей! Он, того и гляди, норовит ударить человека или сожрать что-нибудь барское из-под рук — и не увидишь.

- 'Ga je het proberen, dan zal hij het wel merken! Zijn er geen andere vrouwen op het landgoed, behalve ik? Ik ga het wel regelen met Proshka! Kijk eens wat hij bedacht heeft! Het is onmogelijk om bij hem te zitten - hij is net een varken! Hij probeert altijd iemand te slaan of iets van de baas te stelen - en je ziet het niet eens.'

— Уж если, Аграфена Ивановна, случай такой придет — лукавый ведь силен, — так лучше Гришку посадите тут: по крайности малый смирный, работящий, не зубоскал...

- 'Als de kans zich voordoet, Agrafena Ivanovna - en hij is slim - dan kun je beter Grishka hier laten zitten: hij is in ieder geval braaf, werkt hard en lacht niet.'

— Вот еще выдумал! — накинулась на него Аграфена, — что ты меня всякому навязываешь, разве я какая-нибудь... Пошел вон отсюда! Много вашего брата, всякому стану вешаться на шею: не таковская! С тобой только, этаким лешим, попутал, видно, лукавый за грехи мои связаться, да и то каюсь... а то выдумал!

- 'En dat heb je weer bedacht!' viel Agrafena hem aan. 'Dat je mij aan iedereen opdringt, alsof ik iemand anders ben... Ga weg hier! Je bent te veel bezig met iedereen om je nek te hangen: je bent niet zoals de anderen! Je hebt alleen mij, zo'n klootzak, en de duivel heeft je vast voor mijn zonden opgezweept, en daar heb ik spijt van... maar je hebt het weer bedacht!'

— Бог вас награди за вашу добродетель! как камень с плеч! — воскликнул Евсей.

- 'God zegene je voor je deugdzaamheid! Het is net een last van mijn schouders!' riep Yevsey uit.

— Обрадовался! — зверски закричала она опять, — есть чему радоваться — радуйся!

- 'Je bent blij!' schreeuwde ze weer woedend. 'Er is iets om blij van te zijn - wees blij!'

И губы у ней побелели от злости. Оба замолчали.

En haar lippen werden wit van woede. Ze zwegen allebei.

— Аграфена Ивановна! — робко сказал Евсей немного погодя.

- 'Agrafena Ivanovna!' zei Yevsey na een tijdje voorzichtig.

— Ну, что еще?

- 'Wat dan?'

— Я ведь и забыл: у меня нынче с утра во рту маковой росинки не было.

- 'Ik ben het vergeten: ik heb vanochtend geen maanzaad in mijn mond gehad.'

— Только и дела!

- 'En dat is alles!'

— С горя, матушка.

- 'Uit pure wanhoop, moeder.'

Она достала с нижней полки шкафа, из-за головы сахару, стакан водки и два огромные ломтя хлеба с ветчиной. Все это давно было приготовлено для него ее заботливой рукой. Она сунула ему их, как не суют и собакам. Один ломоть упал на пол.

Ze haalde suiker, een glas wodka en twee enorme stukken brood met vleeswaren uit de onderste plank van de kast. Dit was al lang door haar zorgzame handen voor hem klaargemaakt. Ze duwde het naar hem toe, alsof ze het aan een hond gaf. Een stuk viel op de grond.

— На вот, подавись! О, чтоб тебя... да тише, не чавкай на весь дом.

- 'Hier, slik het op! Oh, verdomme... en wees stil, niet zo'n smakkerij in het hele huis.'

Она отвернулась от него с выражением будто ненависти, а он медленно начал есть, глядя исподлобья на Аграфену и прикрывая одною рукою рот.

Ze wendde zich van hem af met een blik van pure afkeer, terwijl hij langzaam begon te eten, ondertussen met één hand zijn mond bedekte en Agrafena aankeek.

Между тем в воротах показался ямщик с тройкой лошадей.

Ondertussen verscheen er een koetsier met drie paarden bij de poort.

Через шею коренной переброшена была дуга.

De boog was over de nek van het trekpaard geslingerd.

Колокольчик, привязанный к седелке, глухо и несвободно ворочал языком, как пьяный, связанный и брошенный в караульню.

De bel die aan het zadel was bevestigd, maakte een dof, onduidelijk geluid, net als een dronken man die vastgebonden is en in de wachtkamer is gegooid.

Ямщик привязал лошадей под навесом сарая, снял шапку, достал оттуда грязное полотенце и отер пот с лица.

De koetsier bond de paarden onder de schuur, deed zijn pet af, haalde een vuile handdoek tevoorschijn en veegde het zweet van zijn gezicht.

Анна Павловна, увидев его из окна, побледнела.

Anna Pavlovna werd bleek toen ze hem vanuit het raam zag.

У ней подкосились ноги и опустились руки, хотя она ожидала этого.

Haar knieën gaven het op en ze liet haar armen zakken, al had ze dit verwacht.

Оправившись, она позвала Аграфену.

Toen ze zich had hersteld, riep ze Agrafena op.

— Поди-ка на цыпочках, тихохонько, посмотри, спит ли Сашенька? — сказала она. — Он, мой голубчик, проспит, пожалуй, и последний денек: так и не нагляжусь на него. Да нет, куда тебе! ты, того гляди, влезешь как корова! я лучше сама...

'Ga eens op je tenen staan en kijk of Sasjenka slaapt', zei ze. 'Hij zal waarschijnlijk de hele dag slapen. Ik kan geen genoeg van hem krijgen. Maar nee, jij niet! Je zou er net zo uit kunnen zien als een koe! Ik doe het liever zelf...'

И пошла.

En ze liep weg.

— Поди-ка ты, не-корова! — ворчала Аграфена, воротясь к себе. — Вишь, корову нашла! много ли у тебя этаких коров-то?

'Ga jij maar niet, jij koe!', mopperde Agrafena terwijl ze weer aan het werk ging. 'Kijk eens, je vindt het zo leuk om een koe te zijn! Heb je veel van dit soort koeien?'

Навстречу Анне Павловне шел и сам Александр Федорыч, белокурый молодой человек, в цвете лет, здоровья и сил.

Alexander Fedorovitsj, een blonde jonge man in de bloei van zijn leven, sterk en gezond, kwam Anna Pavlovna tegemoet.

Он весело поздоровался с матерью, но, увидев вдруг чемодан и узлы, смутился, молча отошел к окну и стал чертить пальцем по стеклу.

Hij groette zijn moeder vrolijk, maar toen hij de koffer en de pakken zag, werd hij verlegen en liep hij zwijgend naar het raam om met zijn vinger op het glas te tikken.

Через минуту он уже опять говорил с матерью и беспечно, даже с радостью смотрел на дорожные сборы.

Na een minuut praatte hij weer met zijn moeder en keek hij onbezorgd, zelfs met plezier, naar de reisbagage.

— Что это ты, мой дружок, как заспался, — сказала Анна Павловна, — даже личико отекло? Дай-ка вытру тебе глаза и щеки розовой водой.

'Wat is er met je aan, mijn jongen?', zei Anna Pavlovna. 'Je hebt zelfs wallen onder je ogen. Laat me je ogen en wangen even afvegen met rozenwater.'

— Нет, маменька, не надо.

'Nee, mamma, dat hoeft niet.'

— Чего ты хочешь позавтракать: чайку прежде или кофейку? Я велела сделать и битое мясо со сметаной на сковороде — чего хочешь?

'Wil je eerst thee of koffie drinken? Ik heb gebakken vlees met zure room in de koekenpan gemaakt - wat wil je?'

— Все равно, маменька.

'Het maakt niet uit, mamma.'

Анна Павловна продолжала укладывать белье, потом остановилась и посмотрела на сына с тоской.

Anna Pavlovna ging verder met het inpakken van het linnengoed en stopte even om met weemoed naar haar zoon te kijken.

— Саша!.. — сказала она через несколько времени.

'Sasja!' zei ze na een tijdje.

— Чего изволите, маменька?

'Wat wil je, mamma?'

Она медлила говорить, как будто чего-то боялась.

Ze aarzelde om iets te zeggen, alsof ze bang was voor iets.

— Куда ты едешь, мой друг, зачем? — спросила она, наконец, тихим голосом.

'Waar ga je naartoe, mijn vriend? Waarom?' vroeg ze uiteindelijk op een zachte toon.

— Как куда, маменька? в Петербург, затем... затем... чтоб...

'Waarheen, mamma? Naar Petersburg, en dan... en dan... om...'

— Послушай, Саша, — сказала она в волнении, положив ему руку на плечо, по-видимому с намерением сделать последнюю попытку, — еще время не ушло: подумай, останься!

'Luister, Sasja,' zei ze opgewonden, terwijl ze haar hand op zijn schouder legde, blijkbaar in een poging om nog een laatste poging te doen, 'er is nog tijd: denk erover na, blijf!'

— Остаться! как можно! да ведь и... белье уложено, — сказал он, не зная, что выдумать.

'Blijven! Hoe kan dat! En dan... het linnengoed is ingepakt,' zei hij, niet wetend wat hij moest zeggen.

— Уложено белье! да вот... вот... вот... гляди — и не уложено.

'Het linnengoed is ingepakt! Maar kijk... kijk... kijk... het is niet ingepakt.'

Она в три приема вынула все из чемодана.

Ze haalde alles in drie keer uit de koffer.

— Как же это так, маменька? собрался — и вдруг опять! Что скажут...

'Hoe kan dat, mamma? Ik was al klaar om te vertrekken en nu ineens weer! Wat zullen ze zeggen...'

Он опечалился.

Hij werd verdrietig.

— Я не столько для себя самой, сколько для тебя же отговариваю.

'Ik doe dit niet zozeer voor mezelf, maar voor jou.'

Зачем ты едешь? Искать счастья?

'Waarom ga je?' 'Om geluk te zoeken.'

Да разве тебе здесь нехорошо?

'Maar gaat het je hier niet goed?'

разве мать день-деньской не думает о том, как бы угодить всем твоим прихотям?

'Denkt je moeder niet elke dag hoe ze aan al je wensen kan voldoen?'

Конечно, ты в таких летах, что одни материнские угождения не составляют счастья; да я и не требую этого.

'Natuurlijk ben je op een leeftijd dat je niet alleen op de liefde van je moeder kunt vertrouwen om gelukkig te zijn; maar dat verwacht ik ook niet.'

Ну, погляди вокруг себя: все смотрят тебе в глаза.

'Kijk eens om je heen: iedereen kijkt je aan.'

А дочка Марьи Карповны, Сонюшка?

'En de dochter van Maria Karpovna, Sonjushka?'

Что...

'Wat...?'

покраснел?

'Je wordt rood.'

Как она, моя голубушка — дай бог ей здоровья — любит тебя: слышь, третью ночь не спит!

'Ze houdt zoveel van je, mijn schat - als God het wil - dat ze al drie nachten niet slaapt!'

— Вот, маменька, что вы! она так...

- 'Kijk eens, mamma, dat is niet zo! Ze houdt zoveel van je!'

— Да, да, будто я не вижу... Ах! чтоб не забыть: она взяла обрубить твои платки — «я, говорит, сама, сама, никому не дам, и метку сделаю», — видишь, чего же еще тебе? Останься!

- 'Ja, ja, alsof ik het niet zie... Ach! Ik wil het niet vergeten: ze wilde je zakdoeken afknippen - "Ik doe het zelf, zegt ze, ik geef ze aan niemand anders en ik maak er een merk van" - zie je, wat wil je nog meer? Blijf!'

Он слушал молча, поникнув головой, и играл кистью своего шлафрока.

Hij luisterde zwijgend, met zijn hoofd naar beneden, en speelde met de kwast van zijn ochtendjas.

— Что ты найдешь в Петербурге? —

- 'Wat zal je in Petersburg vinden?'

продолжала она. —

- 'Dat weet ik niet', zei hij.

Ты думаешь, там тебе такое же житье будет, как здесь?

- 'Denk je dat je daar hetzelfde leven zult hebben als hier?'

Э, мой друг!

- 'Eh, mijn vriend!'

Бог знает, чего насмотришься и натерпишься: и холод, и голод, и нужду — все перенесешь.

- 'God weet wat je allemaal zult meemaken: kou, honger, nood - je zult het allemaal verdragen.'

Злых людей везде много, а добрых не скоро найдешь.

- 'Er zijn overal kwaadwillige mensen, maar het is niet makkelijk om goede mensen te vinden.'

А почет — что в деревне, что в столице — все тот же почет.

- 'En eer - of je nu in een dorp of in de hoofdstad bent - het is toch altijd dezelfde eer.'

Как не увидишь петербургского житья, так и покажется тебе, живучи здесь, что ты первый в мире; и во всем так, мой милый!

- 'Als je het leven in Petersburg niet hebt gezien, zal je hier denken dat je de beste bent ter wereld. En met alles is het zo, mijn liefje!'

Ты же воспитан, и ловок, и хорош.

- 'Je bent toch opgevoed, en je bent slim en aardig.'

Мне бы, старухе, только оставалось радоваться, глядя на тебя.

- 'Voor mij, een oude vrouw, is het alleen maar een vreugde om naar jou te kijken.'

Женился бы, послал бы бог тебе деточек, а я бы нянчила их — и жил бы без горя, без забот, и прожил бы век свой мирно, тихо, никому бы не позавидовал; а там, может, и не будет хорошо, может, и помянешь слова мои...

- 'Als je trouwt en God je kinderen geeft, zou ik voor ze zorgen - en dan zou ik zonder zorgen en problemen mijn leven kunnen leiden. En misschien gaat het daar niet goed, en misschien herinner je je wel mijn woorden...'

Останься, Сашенька, — а?

- 'Blijf, Sashenka - ja?'

Он кашлянул и вздохнул, но не сказал ни слова.

Hij hoestte en zuchtte, maar zei geen woord meer.

— А посмотри-ка сюда, — продолжала она, отворяя дверь на балкон, — и тебе не жаль покинуть такой уголок?

- 'Kijk eens hier', vervolgde ze, terwijl ze de deur naar het balkon opende. 'Vind je het niet jammer om een dergelijke plek te verlaten?'

С балкона в комнату пахнуло свежестью.

Er kwam een frisse geur van buiten de kamer.

От дома на далекое пространство раскидывался сад из старых лип, густого шиповника, черемухи и кустов сирени.

De tuin met oude lindebomen, dichte bramenstruiken, kersenbloesem en seringen strekte zich van het huis uit over een groot gebied.

Между деревьями пестрели цветы, бежали в разные стороны дорожки, далее тихо плескалось в берега озеро, облитое к одной стороне золотыми лучами утреннего солнца и гладкое, как зеркало; с другой — темно-синее, как небо, которое отражалось в нем, и едва подернутое зыбью.

Tussen de bomen bloeiden bloemen, en er liepen paden in verschillende richtingen. Verderop golfde het meer rustig, beschenen met gouden ochtendstralen en glad als een spiegel. Aan de andere kant was het donkerblauw, net als de hemel die erin weerspiegelde, en het water werd lichtjes geroerd door de wind.

А там нивы с волнующимися, разноцветными хлебами шли амфитеатром и примыкали к темному лесу.

En daarachter strekten zich glooiende velden uit met golvende, kleurrijke gewassen, die overgingen in een donker bos.

Анна Павловна, прикрыв одной рукой глаза от солнца, другой указывала сыну попеременно на каждый предмет.

Anna Pavlovna bedekte met de ene hand haar ogen tegen de zon en wees met de andere hand afwisselend naar elk object.

— Погляди-ка, — говорила она, — какой красотой бог одел поля наши!

- 'Kijk eens', zei ze. 'Wat een schoonheid heeft God onze velden gegeven!'

Вон с тех полей одной ржи до пятисот четвертей сберем; а вон и пшеничка есть, и гречиха; только гречиха нынче не то, что прошлый год: кажется, плоха будет.

Daar zouden we van de rijstvelden 500 kwartieren oogsten; en daar is ook tarwe en boekweit. Alleen de boekweit is dit jaar niet zo goed als vorig jaar; het zal waarschijnlijk een slecht jaar worden.

А лес-то, лес-то как разросся!

En de bossen, de bossen zijn zo uitgebreid!

Подумаешь, как велика премудрость божия!

Denk eens na hoe groot de wijsheid van God is!

Дровец с своего участка мало-мало на тысячу продадим.

We zullen het hout van ons perceel voor bijna duizend roebel verkopen.

А дичи, дичи что!

En de wilde dieren, de wilde dieren zijn geweldig!

и ведь все это твое, милый сынок: я только твоя приказчица.

En toch is dit allemaal van jou, lieve zoon: ik ben gewoon je beheerder.

Погляди-ка, озеро: что за великолепие!

Kijk eens naar het meer: wat een pracht!

истинно небесное!

Het is echt hemels!

рыба так и ходит; одну осетрину покупаем, а то ерши, окуни, караси кишмя-кишат: и на себя и на людей идет.

De vissen zwemmen gewoon rond. We kopen een sturgeon, en verder zitten er veel snoeken, baarzen en karpers in het water. Voor onszelf en voor anderen.

Вон твои коровки и лошадки пасутся.

Daar zijn je koeien en paarden aan het grazen.

Здесь ты один всему господин, а там, может быть, всякий станет помыкать тобой.

Hier ben jij de baas van alles, maar daar zal misschien iedereen met je gaan sollen.

И ты хочешь бежать от такой благодати, еще не знаешь куда, в омут, может быть, прости господи...

En je wilt weglopen van zoveel geluk, je weet niet eens waarheen, misschien in de sloot, vergeef me Heer...

Останься!

Blijf hier!

Он молчал.

Hij zweg.

— Да ты не слушаешь, — сказала она. — Куда это ты так пристально загляделся?

- Je luistert niet, - zei ze. - Waar kijk je zo intens naar?

Он молча и задумчиво указал рукой вдаль. Анна Павловна взглянула и изменилась в лице. Там, между полей, змеей вилась дорога и убегала за лес, дорога в обетованную землю, в Петербург. Анна Павловна молчала несколько минут, чтоб собраться с силами.

Hij wees zwijgend en versteld van gedachten naar de verte. Anna Pavlovna keek en veranderde van gezicht. Daar, tussen de velden, slingerde een weg als een slang en verdween achter het bos, de weg naar het beloofde land, naar Petersburg. Anna Pavlovna zweg enkele minuten om zich te herstellen.

— Так вот что! — проговорила она, наконец, уныло. — Ну, мой друг, бог с тобой! поезжай, уж если тебя так тянет отсюда: я не удерживаю! По крайней мере не скажешь, что мать заедает твою молодость и жизнь.

- Dus dat is het! - zei ze uiteindelijk somber. - Nou, mijn vriend, God zij met je! Ga maar, als je het zo graag wilt: ik houd je niet tegen! Je kunt in ieder geval niet zeggen dat je moeder je jeugd en leven verstopt.

Бедная мать!

Arme moeder!

вот тебе и награда за твою любовь! Того ли ожидала ты?

En dat is de beloning voor je liefde! Dat had je toch niet verwacht?

В том-то и дело, что матери не ожидают наград.

Dat is juist het punt, moeders verwachten geen beloning.

Мать любит без толку и без разбору.

Een moeder houdt zonder reden en zonder onderscheid.

Велики вы, славны, красивы, горды, переходит имя ваше из уст в уста, гремят ваши дела по свету — голова старушки трясется от радости, она плачет, смеется и молится долго и жарко.

Jullie zijn groot, glorieus, mooi, trots, jullie naam wordt van mond tot mond doorgegeven, jullie daden worden wereldwijd vereeuwigd - de oude vrouw schudt van vreugde, ze huilt, lacht en bidt lang en vurig.

А сынок, большею частью, и не думает поделиться славой с родительницею.

En de zoon denkt meestal niet eens om zijn roem te delen met zijn moeder.

Нищи ли вы духом и умом, отметила ли вас природа клеймом безобразия, точит ли жало недуга ваше сердце или тело, наконец отталкивают вас от себя люди и нет вам места между ними — тем более места в сердце матери.

Of je nu arm bent in geest en verstand, of de natuur je heeft getekend met een lelijk stempel, of de pijlen van ziekte je hart of lichaam doordringen, of mensen je uiteindelijk verstoten en er geen plaats voor je is tussen hen, dan is er al helemaal geen plaats voor je in het hart van je moeder.

Она сильнее прижимает к груди уродливое, неудавшееся чадо и молится еще долее и жарче.

Ze drukt het lelijke, mislukte kind nog harder tegen haar borst en bidt nog langer en vuriger.

Как назвать Александра бесчувственным за то, что он решился на разлуку?

Hoe kun je Alexander ongevoelig noemen omdat hij de scheiding heeft besloten?

Ему было двадцать лет.

Hij was twintig jaar oud.

Жизнь от пелен ему улыбалась; мать лелеяла и баловала его, как балуют единственное чадо; нянька все пела ему над колыбелью, что он будет ходить в золоте и не знать горя; профессоры твердили, что он пойдет далеко, а по возвращении его домой ему улыбнулась дочь соседки.

Het leven glimlachte hem toe vanaf zijn kindertijd; zijn moeder verwende en koesterde hem, zoals men het enige kind verwent; de kinderjuffrouw zong hem steeds voor in de wieg dat hij in goud zou leven en nooit verdriet zou kennen; de professoren vertelden hem dat hij ver zou komen en toen hij weer thuis was, glimlachte de dochter van de buren naar hem.

И старый кот, Васька, был к нему, кажется, ласковее, нежели к кому-нибудь в доме.

En de oude kat, Wasja, was blijkbaar aardiger voor hem dan voor wie dan ook in het huis.

О горе, слезах, бедствиях он знал только по слуху, как знают о какой-нибудь заразе, которая не обнаружилась, но глухо где-то таится в народе.

Hij wist alleen van ellende, tranen en tegenslagen door geruchten, net als men weet van een ziekte die niemand heeft opgelopen, maar die ergens in de bevolking sluimert.

От этого будущее представлялось ему в радужном свете.

Daarom zag hij de toekomst in een rooskleurig licht.

Его что-то манило вдаль, но что именно — он не знал.

Er was iets dat hem naar de verte lokte, maar wat het was, wist hij niet.

Там мелькали обольстительные призраки, но он не мог разглядеть их; слышались смешанные звуки — то голос славы, то любви: все это приводило его в сладкий трепет.

Daar flitsten verleidelijke schimmen op, maar hij kon ze niet goed zien; hij hoorde gemengde geluiden - de stem van roem, de stem van liefde: het alles bracht hem in een zoete verrukking.

Ему скоро тесен стал домашний мир.

De huiselijke wereld werd al snel te klein voor hem.

Природу, ласки матери, благоговение няньки и всей дворни, мягкую постель, вкусные яства и мурлыканье Васьки — все эти блага, которые так дорого ценятся на склоне жизни, он весело менял на неизвестное, полное увлекательной и таинственной прелести.

De natuur, de liefde van zijn moeder, de aanbidding van de kinderjuffrouw en de hele bediendenstaf, het zachte bed, de lekkere maaltijden en het miauwen van Wasja - al deze zegeningen die men op het einde van het leven zo waardeert, verruilde hij vrolijk voor het onbekende, vol fascinerende en mysterieuze charme.

Даже любовь Софьи, первая, нежная и розовая любовь, не удерживала его.

Zelfs de liefde van Sofia, zijn eerste, tedere en roze liefde, kon hem niet tegenhouden.

Что ему эта любовь?

Wat was die liefde voor hem?

Он мечтал о колоссальной страсти, которая не знает никаких преград и свершает громкие подвиги.

Hij droomde van een enorme passie die geen enkele belemmering kent en die tot grote heldendaden leidt.

Он любил Софью пока маленькою любовью, в ожидании большой.

Hij hield van Sofia met een kleine liefde, in afwachting van een grotere liefde.

Мечтал он и о пользе, которую принесет отечеству.

Hij droomde ook van het nut dat hij voor zijn vaderland zou kunnen opleveren.

Он прилежно и многому учился. В аттестате его сказано было, что он знает с дюжину наук да с полдюжины древних и новых языков.

Hij studeerde ijverig en veel. In zijn getuigschrift werd vermeld dat hij een tiental wetenschappen en een half dozijn oude en nieuwe talen beheerste.

Всего же более он мечтал о славе писателя.

Maar boven alles droomde hij van roem als schrijver.

Стихи его удивляли товарищей.

Zijn gedichten verbaasden zijn vrienden.

Перед ним расстилалось множество путей, и один казался лучше другого.

Er verschenen vele wegen voor hem en elk leek beter dan het andere.

Он не знал, на который броситься.

Hij wist niet op welke weg hij zich moest storten.

Скрывался от глаз только прямой путь; заметь он его, так тогда, может быть, и не поехал бы.

Alleen de rechte weg bleef verborgen voor zijn ogen; als hij die had gezien, zou hij misschien niet zijn gegaan.

Как же ему было остаться? Мать желала — это опять другое и очень естественное дело. В сердце ее отжили все чувства, кроме одного — любви к сыну, и оно жарко ухватилось за этот последний предмет. Не будь его, что же ей делать? Хоть умирать. Уж давно доказано, что женское сердце не живет без любви.

Hoe kon hij blijven? Zijn moeder wilde dat - dat was weer een heel natuurlijke zaak. In haar hart waren alle gevoelens verdwenen, behalve één: liefde voor haar zoon, en ze hield zich met hart en ziel vast aan dit laatste gevoel. Zonder hem, wat zou ze dan doen? Sterven. Het is al lang bewezen dat het vrouwenhart niet zonder liefde kan leven.

Александр был избалован, но не испорчен домашнею жизнью.

Alexander was verwend, maar niet bedorven door het gezinsleven.

Природа так хорошо создала его, что любовь матери и поклонение окружающих подействовали только на добрые его стороны, развили, например, в нем преждевременно сердечные склонности, поселили ко всему доверчивость до излишества.

De natuur had hem zo goed geschapen dat de liefde van zijn moeder en de aanbidding van zijn omgeving alleen invloed hadden op zijn goede kanten. Zo ontwikkelde hij bijvoorbeeld al op jonge leeftijd een gevoelig hart en was hij buitengewoon vertrouwend in alles.

Это же самое, может быть, расшевелило в нем и самолюбие; но ведь самолюбие само по себе только форма; все будет зависеть от материала, который вольешь в нее.

Misschien had dat ook zijn ijdelheid aangewakkerd; maar ijdelheid op zich is slechts een vorm; alles zal afhangen van het materiaal dat je erin stopt.

Гораздо более беды для него было в том, что мать его, при всей своей нежности, не могла дать ему настоящего взгляда на жизнь и не приготовила его на борьбу с тем, что ожидало его и ожидает всякого впереди.

Het was veel erger voor hem dat zijn moeder, ondanks al haar tederheid, hem geen echte kijk op het leven kon geven en hem niet had voorbereid op de strijd die hem en iedereen te wachten stond.

Но для этого нужно было искусную руку, тонкий ум и запас большой опытности, не ограниченной тесным деревенским горизонтом.

Maar daarvoor was een bekwame hand, een scherp verstand en een grote hoeveelheid ervaring nodig, niet beperkt tot de krappe horizon van het dorp.

Нужно было даже поменьше любить его, не думать за него ежеминутно, не отводить от него каждую заботу и неприятность, не плакать и не страдать вместо его и в детстве, чтоб дать ему самому почувствовать приближение грозы, справиться с своими силами и подумать о своей судьбе — словом, узнать, что он мужчина.

Het was zelfs nodig om minder van hem te houden, om niet elke minuut voor hem te denken, om hem niet elke zorg en elk ongemak te onttrekken, om niet in zijn plaats te huilen en te lijden, zelfs niet in zijn kindertijd, om hem te laten voelen dat er een storm op komst was, om hem te leren zijn eigen kracht te gebruiken en na te denken over zijn lot - kortom, om hem te laten weten dat hij een man was.

Где же было Анне Павловне понять все это и особенно выполнить?

Waar was Anna Pavlovna om dit alles te begrijpen, en vooral om het uit te voeren?

Читатель видел, какова она.

De lezer heeft gezien hoe zij was.

Не угодно ли посмотреть еще?

Wilt u nog meer zien?

Она уже забыла сыновний эгоизм.

Ze was de zelfzuchtigheid van haar zoon al vergeten.

Александр Федорыч застал ее за вторичным укладываньем белья и платья. В хлопотах и дорожных сборах она как будто совсем не помнила горя.

Alexander Fedorovitsj betrapte haar bij het opnieuw opruimen van linnengoed en kleding. Tijdens de drukte en de voorbereidingen op de reis leek ze het verdriet helemaal te vergeten.

— Вот, Сашенька, заметь хорошенько, куда я что кладу, — говорила она. — В самый низ, на дно чемодана, простыни: дюжина. Посмотри-ка, так ли записано?

- Kijk goed, Sasjenka, waar ik alles leg, zei ze. - Helemaal onderin de koffer, de lakens: twaalf stuks. Kijk eens of het goed is opgeschreven?

— Так, маменька.

- Ja, mamma.

— Все с твоими метками, видишь — А. А. А все голубушка Сонюшка! Без нее наши дурищи не скоро бы поворотились.

- Al met jouw labels, kijk je - A. A. En alles blauw voor Sonja! Zonder haar zouden onze dwazen nooit op tijd klaar zijn.

Теперь что?

En wat nu?

да, наволочки.

Ja, de kussenslopen.

Раз, две, три, четыре — так, вся дюжина тут.

Eén, twee, drie, vier - ja, de hele twaalf is hier.

Вот рубашки — три дюжины.

En de shirts - drie twaalfen.

Что за полотно — загляденье!

Wat een prachtig stofje!

это голландское; сама ездила на фабрику к Василью Васильичу; он выбрал что ни есть наилучшие три куска.

Het is Hollands; ik ben zelf naar de fabriek van Vasily Vasilych gegaan; hij selecteerde de drie mooiste stukken.

Поверяй же, милый, по реестру всякий раз, как будешь принимать от прачки; все новешенькие.

Controleer het toch maar, schat, op de lijst elke keer als je iets van de wasserij accepteert; alles is nieuw.

Там немного таких рубашек увидишь; пожалуй, и подменят; есть ведь этакие мерзавки, что бога не боятся.

Daar zul je wel een paar van zulke shirts zien; misschien vervangen ze wel iets; want er zijn wel degelijk schurken die geen rekening houden met God.

Носков двадцать две пары...

En 22 paar sokken...

Знаешь, что я придумала?

Weet je wat ik bedacht heb?

положить в один носок твой бумажник с деньгами.

Je portemonnee met geld in één sok stoppen.

Их тебе до Петербурга не понадобится, так, сохрани боже! случай какой, чтоб и рыли, да не нашли.

Je zult ze in Petersburg niet nodig hebben, als God het wil; voor het geval ze je wel doorzoeken, maar niks vinden.

И письма к дяде туда же положу: то-то, чай, обрадуется!

En de brieven aan je oom doe ik er ook in; hij zal daar vast blij mee zijn!

ведь семнадцать лет и словом не перекинулись, шутка ли!

We hebben immers 17 jaar lang geen woord met elkaar gewisseld, geloof het of niet!

Вот косыночки, вот платки; еще полдюжины у Сонюшки осталось.

Hier zijn de sjaaltjes, en hier zijn de doeken; er zijn er nog een half dozijn over bij Sonja.

Не теряй, душенька, платков: славный полубатист!

Verlies ze niet, schat, de doeken; prachtige halfbatist!

У Михеева брала по два с четвертью.

Ik heb er bij Michaev twee met een kwartje voor betaald.

Ну, белье все.

Nou, het linnengoed is klaar.

Теперь платье...

En nu het jurkje...

Да где Евсей?

Waar is Evsei eigenlijk?

что он не смотрит? Евсей!

Waarom kijkt hij niet? Evsei!

Евсей лениво вошел в комнату.

Evsei liep lui de kamer binnen.

— Чего изволите? — спросил он еще ленивее.

- Wat wil je? vroeg hij nog luierder.

— Чего изволите? —

- Wat wil je?

заговорила Адуева гневно. — Что не смотришь, как я укладываю?

vroeg Adujeva boos. - Waarom kijk je niet naar hoe ik het opmaak?

А там, как надо что достать в дороге, и пойдешь все перерывать вверх дном!

En als we onderweg iets moeten pakken, ga je alles overhoop halen!

Не может отвязаться от своей возлюбленной — экое сокровище!

Hij kan niet loskomen van zijn geliefde - wat een schat!

День-то велик: успеешь!

Er is nog genoeg tijd vandaag: je kunt het later nog doen!

Ты этак там и за барином станешь ходить?

Ga je daar nu ook voor de baas gaan werken?

Смотри у меня!

Kijk uit voor mij!

Вот гляди: это хороший фрак — видишь, куда кладу?

Kijk eens: dit is een mooi pak - zie je waar ik het neerleg?

А ты, Сашечка, береги его, не всякий день таскай; сукно-то по шестнадцать рублей брали.

En jij, Sasjetsjka, bescherm het goed, want je kunt het niet elke dag dragen; de stof kostte zestien roebel per stuk.

Куда в хорошие люди пойдешь, и надень, да не садись зря, как ни попало, вон как твоя тетка, словно нарочно, не сядет на пустой стул или диван, а так и норовит плюхнуть туда, где стоит шляпа или что-нибудь такое; намедни на тарелку с вареньем села — такого сраму наделала!

Als je ergens in een nette omgeving gaat, moet je het goed opbergen en niet zomaar op een willekeurige plek gaan zitten, net zoals je tante dat doet. Ze zit nooit op een lege stoel of bank, maar ze probeert altijd op een plek te gaan zitten waar een hoed of zoiets ligt. Gisteren ging ze op een bord met jam zitten - ze maakte zich zo voor schut!

Куда попроще в люди, вот этот фрак масака надевай.

Als je ergens in een simpelere omgeving gaat, moet je dit pak van Massak dragen.

Теперь жилеты — раз, два, три, четыре.

En nu de vesten - één, twee, drie, vier.

Двое брюк.

Twee broeken.

Э! да платья-то года на три станет.

Oh! en de jurken gaan nog wel drie jaar mee.

Ух!

Oef!

устала!

Ik ben moe geworden!

шутка ли: целое утро возилась!

Is het een grap: ik heb het hele ochtend aan het rommelen geweest!

Поди, Евсей.

Kom op, Evsei.

Поговорим, Сашенька, о чем-нибудь другом.

Laten we het over iets anders hebben, Sashenka.

Ужо гости приедут, не до того будет.

De gasten komen straks aan, dan hebben we geen tijd meer.

Она села на диван и посадила его подле себя.

Ze ging op de bank zitten en liet hem naast haar plaatsnemen.

— Ну, Саша, — сказала она, помолчав немного, ты теперь едешь на чужую сторону...

- Nou, Sasha, - zei ze, na een korte pauze, - je gaat nu naar een ander land...

— Какая «чужая» сторона, Петербург: что вы, маменька!

- Welk 'ander' land, Petersburg? Dat denkt u maar, mamma!

— Погоди, погоди — выслушай, что я хочу сказать!

- Wacht even, wacht even - luister naar wat ik wil zeggen!

Бог один знает, что там тебя встретит, чего ты наглядишься, и хорошего, и худого.

God weet wat je daar zal aantreffen, wat je zal zien, zowel goeds als kwaads.

Надеюсь, он, отец мой небесный, подкрепит тебя; а ты, мой друг, пуще всего не забывай его, помни, что без веры нет спасения нигде и ни в чем.

Ik hoop dat hij, mijn hemelse vader, je zal bijstaan; en jij, mijn vriend, vergeet hem vooral niet, onthou dat er nergens en in niets redding is zonder geloof.

Достигнешь там больших чинов, в знать войдешь — ведь мы не хуже других: отец был дворянин, майор, — все-таки смиряйся перед господом богом: молись и в счастии и в несчастии, а не по пословице: «Гром не грянет, мужик не перекрестится».

Als je daar hoge posities bereikt en tot de aristocratie behoort - we zijn immers niet slechter dan anderen: mijn vader was een edelman, een majoor - wees dan nederig voor God: bid zowel in tijden van geluk als in tijden van tegenslagen, en niet volgens het spreekwoord: 'Totdat de donder toeslaat, kruist de boer zich niet'.

Иной, пока везет ему, и в церковь не заглянет, а как придет невмочь — и пойдет рублевые свечи ставить да нищих оделять: это большой грех.

Sommigen gaan helemaal niet naar de kerk als ze het goed hebben, maar als ze in nood verkeren, kopen ze kaarsen en geven ze aan de armen: dat is een grote zonde.

К слову пришлось о нищих. Не трать на них денег по-пустому, помногу не давай. На что баловать?

Nu we het toch over de armen hebben. Geef ze geen geld zomaar, geef ze niet te veel. Waarom zou je ze verwennen?

их не удивишь.

Ze raken er niet versteld van.

Они пропьют да над тобой же насмеются. У тебя, я знаю, мягкая душа: ты, пожалуй, и по гривеннику станешь отваливать.

Ze zullen het opdrinken en je daarna uitlachen. Ik weet dat jij een zachtaardig persoon bent: je zou misschien wel een grivna willen geven aan iedereen die het vraagt.

Нет, это не нужно; бог подаст!

Nee, dat is niet nodig; God zal je helpen!

Будешь ли ты посещать храм божий?

Ga je de kerk bezoeken?

будешь ли ходить по воскресеньям к обедне?

Ga je op zondag naar de mis?

Она вздохнула.

Ze zuchtte.

Александр молчал. Он вспомнил, что, учась в университете и живучи в губернском городе, он не очень усердно посещал церковь; а в деревне, только из угождения матери, сопровождал ее к обедне. Ему совестно было солгать. Он молчал. Мать поняла его молчание и опять вздохнула.

Alexander zwijgde. Hij herinnerde zich dat hij tijdens zijn studie aan de universiteit in een provinciestad niet vaak naar de kerk ging; en op het platteland ging hij alleen met zijn moeder mee naar de mis, om haar een plezier te doen. Hij schaamde zich om te liegen. Hij zwijgde. Zijn moeder begreep zijn stilte en zuchtte opnieuw.

— Ну, я тебя не неволю, — продолжала она, — ты человек молодой: где тебе быть так усердну к церкви божией, как нам, старикам?

'Nou, ik dwing je niet', vervolgde ze. 'Je bent jong: hoe kun je net zo ijverig naar de kerk gaan als wij ouderen?'

Еще, пожалуй, служба помешает или засидишься поздно в хороших людях и проспишь.

Misschien zal de dienst je in de weg zitten of zal je te laat bij vrienden blijven en de dienst missen.

Бог пожалеет твоей молодости. Не тужи: у тебя есть мать.

God zal je jeugd vergeven. Wees niet verdrietig: je hebt je moeder.

Она не проспит.

Ze zal de dienst niet missen.

Пока во мне останется хоть капелька крови, пока не высохли слезы в глазах и бог терпит грехам моим, я ползком дотащусь, если не хватит сил дойти, до церковного порога; последний вздох отдам, последнюю слезу выплачу за тебя, моего друга.

Zolang er ook maar een druppel bloed in me overblijft, zolang er geen tranen in mijn ogen opdrogen en God mijn zonden vergeeft, zal ik kruipend naar de kerkdrempel toe komen; ik zal mijn laatste adem uitblazen en mijn laatste traan voor jou, mijn vriend, vergieten.

Вымолю тебе и здоровье, и чинов, и крестов, и небесных и земных благ.

Ik zal voor je bidden om gezondheid, promotie, kruisen en zowel hemelse als aardse zegeningen.

Неужели-то он, милосердый отец, презрит молитвой бедной старухи?

Zal hij, deze barmhartige vader, mijn gebed voor deze arme oude vrouw verachten?

Мне самой ничего не надо.

Ik heb zelf niets nodig.

Отними он у меня все: здоровье, жизнь, пошли слепоту — тебе лишь подай всякую радость, всякое счастье и добро...

Neem alles van me af: gezondheid, leven, zelfs blindheid - geef je alleen maar vreugde, geluk en goedheid...'

Она не договорила, слезы закапали у ней из глаз.

Ze kon het niet verder zeggen, want tranen rolden over haar wangen.

Александр вскочил с места.

Alexander sprong op van zijn stoel.

— Маменька... — сказал он.

'Mammie...' zei hij.

— Ну, сядь, сядь! —

'Nou, ga zitten, ga zitten!'

отвечала она, наскоро утирая слезы, — мне еще много осталось поговорить...

antwoordde ze, terwijl ze snel haar tranen afveegde, 'er is nog zoveel te bespreken...'

Что бишь я хотела сказать?

Wat wilde ik nou zeggen?

из ума вон...

Ik vergeet het gewoon...

Вишь, нынче какая память у меня...

Zie je wel, mijn geheugen is tegenwoordig niet zo best meer...'

да!

Ja!'

блюди посты, мой друг: это великое дело!

Houd je aan de regels, mijn vriend: dat is heel belangrijk!

В среду и пятницу — бог простит; а в великий пост — боже оборони!

Op woensdag en vrijdag kan je het vergeten, maar in de Grote Vastenperiode moet je het echt naleven!

Вот Михайло Михайлыч и умным человеком считается, а что в нем?

En Michail Michailovitsj wordt toch als een slimme man beschouwd, maar wat is er met hem aan de hand?

Что мясоед, что страстная неделя — все одно жрет.

Of je nu vlees eet of in de Passieweek zit, het is allemaal hetzelfde.

Даже волос дыбом становится!

Ik krijg er zelfs kippenvel van!

Он вон и бедным помогает, да будто его милостыня принята господом?

Hij helpt de armen, maar lijkt te denken dat zijn aalmoezen door de Heer worden geaccepteerd!

Слышь, подал раз старику красненькую, тот взял ее, а сам отвернулся да плюнул.

Luister eens, ik gaf ooit een oude man een rood briefje, maar hij nam het aan, draaide zich om en spuugde het uit.

Все кланяются ему и в глаза-то бог знает что наговорят, а за глаза крестятся, как поминают его, словно шайтана какого.

Iedereen buigt voor hem en zegt achter zijn rug allerlei dingen, terwijl ze zich kruistekens toewijden en hem als de duivel herinneren.

Александр слушал с некоторым нетерпением и взглядывал по временам в окно, на дальнюю дорогу.

Alexander luisterde met enige ongeduld en keek af en toe uit het raam naar de verre weg.

Она замолчала на минуту.

Ze zweg even.

— Береги пуще всего здоровье, — продолжала она. —

- Bescherm je gezondheid boven alles, - vervolgde ze.

Как заболеешь — чего боже оборони! —

- Als je ziek wordt, God verhoede het! -

опасно, напиши...

dat is gevaarlijk, schrijf het op...

я соберу все силы и приеду.

ik zal al mijn kracht verzamelen en komen.

Кому там ходить за тобой?

Wie zal er anders voor je zorgen?

Норовят еще обобрать больного.

Ze proberen de zieken nog steeds te bedriegen.

Не ходи ночью по улицам; от людей зверского вида удаляйся.

Loop 's nachts niet op straat; blijf weg van mensen met een duistere kijk op het leven.

Береги деньги...

Bescherm je geld...

ох, береги на черный день!

oh, bescherm het voor een noodsituatie!

Трать с толком.

Besteed het verstandig.

От них, проклятых, всякое добро и всякое зло.

Van die verdomden komt al het goede en al het kwade.

Не мотай, не заводи лишних прихотей.

Verspil het niet, geef jezelf geen overbodige verlangens.

Ты будешь аккуратно получать от меня две тысячи пятьсот рублей в год.

Je zult ieder jaar netjes 2500 roebel van mij ontvangen.

Две тысячи пятьсот рублей не шутка.

2500 roebel is geen grap.

Не заводи роскоши никакой, ничего такого, но и не отказывай себе в чем можно; захочется полакомиться — не скупись. —

Koop geen luxeartikelen of dergelijke, maar ontzeg jezelf ook niets als het kan; als je in de stemming bent om iets lekkers te eten, wees dan niet gierig.

Не предавайся вину — ох, оно первый враг человека!

-Geef jezelf niet over aan schuldgevoelens - oh, dat is de eerste vijand van de mens!

-Да еще (тут она понизила голос) берегись женщин!

-En nog (ze verlaagde hierbij haar stem) pas op voor vrouwen!

Знаю я их!

Ik ken ze maar al te goed!

Есть такие бесстыдницы, что сами на шею будут вешаться, как увидят этакого-то...

Er zijn zulke schaamteloze vrouwen die zichzelf aan je zouden opdringen als ze iemand als jij zouden zien...

Она с любовью посмотрела на сына.

Ze keek liefdevol naar haar zoon.

— Довольно, маменька; я бы позавтракал? — сказал он почти с досадой.

-Genoeg, mamma; mag ik ontbijten? - zei hij bijna geïrriteerd.

— Сейчас, сейчас... еще одно слово...

-Nog even, nog even... nog één woord...

— На мужних жен не зарься, — спешила она досказать, — это великий грех!

-Stel geen aanspraak op getrouwde vrouwen - voegde ze er nog aan toe - dat is een grote zonde!

«Не пожелай жены ближнего твоего», сказано в писании.

'Gij zult niet begeren de vrouw van uw naaste', staat in de Schrift.

Если же там какая-нибудь станет до свадьбы добираться — боже сохрани!

En als er daar een vrouw is die voor de bruiloft al met je wil trouwen - God verhoede het!

не моги и подумать!

Denk er maar niet aan!

Они готовы подцепить, как увидят, что с денежками да хорошенький.

Ze zijn bereid om iemand te versieren als ze zien dat deze persoon geld heeft en mooi is.

Разве что у начальника твоего или у какого-нибудь знатного да богатого вельможи разгорятся на тебя зубы и он захочет выдать за тебя дочь — ну, тогда можно, только отпиши: я кое-как дотащусь, посмотрю, чтоб не подсунули так какую-нибудь, лишь бы с рук сбыть: старую девку или дрянь.

Behalve als je baas of een rijke edelman verliefd op je wordt en zijn dochter met je wil uithuwelijken - nou, dan mag het, maar zeg eerst maar: ik kan het wel aan, kijk uit dat ze je geen oude vrouw of een slechte vrouw proberen op te dringen, zolang als ze maar van je af is.

Этакого женишка всякому лестно залучить.

Het zou iedereen smakelijk vinden om een dergelijke echtgenoot te krijgen.

Ну, а коли ты сам полюбишь да выдастся хорошая девушка — так того... —

Maar als jij zelf verliefd wordt en er een mooie vrouw voorbij komt - nou, dan... -

тут она еще тише заговорила... —

Daarop sprak ze nog zachter... -

Сонюшку-то можно и в сторону.

Sonyushka kan wel buiten beschouwing worden gelaten.

(Старушка, из любви к сыну, готова была покривить душой.)

(De oude vrouw was bereid om de waarheid te verdraaien uit liefde voor haar zoon.)

Что в самом деле Марья Карповна замечтала!

Wat Marja Karpovna toch allemaal droomde!

ты дочке ее не пара.

Jij bent geen partij voor haar dochter.

Деревенская девушка!

Een dorpse meid!

на тебя и не такие польстятся.

Er zijn wel mensen die jou wel leuk zullen vinden.

— Софью! нет, маменька, я ее никогда не забуду! — сказал Александр.

- Sofia! Nee, mamma, ik zal haar nooit vergeten! - zei Alexander.

— Ну, ну, друг мой, успокойся! ведь я так только. Послужи, воротись сюда, и тогда что бог даст; невесты не уйдут! Коли не забудешь, так и того... Ну, а...

- Nou, nou, mijn vriend, kalmeer jezelf! Ik zeg het maar zo. Ga werken, kom hier terug, en dan zullen we wel zien. De bruiden zullen toch niet weggaan! Als je het niet vergeet, dan is dat mooi... Nou, en...

Она что-то хотела сказать, но не решалась, потом наклонилась к уху его и тихо спросила:

Ze wilde iets zeggen, maar durfde het niet. Toen bukte ze zich naar zijn oor en vroeg ze zachtjes:

— А будешь ли помнить... мать?

- En zal je je moeder herinneren?

— Вот до чего договорились, — перервал он, — велите скорей подавать что там у вас есть: яичница, что ли? Забыть вас! Как могли вы подумать? Бог накажет меня...

- Daar zijn we het toch over eens, - onderbrak hij, - breng maar snel wat je hebt: een omelet misschien? Jullie vergeten ons! Hoe kunnen jullie dat denken? God zal me straffen...

— Перестань, перестань, Саша, — заговорила она торопливо, — что ты это накликаешь на свою голову!

- Hou op, hou op, Sasha, - zei ze gehaast, - wat breng je toch al dat ongeluk over jezelf!

Нет, нет!

Nee, nee!

что бы ни было, если случится этакой грех, пусть я одна страдаю.

Wat er ook gebeurt, als er een dergelijke zonde wordt begaan, laat mij dan alleen lijden.

Ты молод, только что начинаешь жить, будут у тебя и друзья, женишься — молодая жена заменит тебе и мать, и все...

Jij bent jong, je begint net met je leven, je zult vrienden krijgen, je gaat trouwen - je jonge vrouw zal je moeder en alles vervangen...

Нет!

Nee!

Пусть благословит тебя бог, как я тебя благословляю.

Moge God je zegenen, zoals ik je zegen.

Она поцеловала его в лоб и тем заключила свои наставления.

Ze kuste hem op het voorhoofd en beëindigde daarmee haar onderricht.

— Да что это не едет никто? — сказала она, — ни Марья Карповна, ни Антон Иваныч, ни священник нейдет? уж, чай, обедня кончилась! Ах, вон кто-то и едет! кажется, Антон Иваныч... так и есть: легок на помине.

- Waarom komt er niemand eten? - zei ze, - noch Marja Karpovna, noch Anton Ivanovitsj, noch de priester? De dienst is toch al voorbij! Oh, daar komt iemand aan! Het lijkt erop dat Anton Ivanovitsj... ja, hij is altijd zo snel terug.

Кто не знает Антона Иваныча? Это вечный жид. Он существовал всегда и всюду, с самых древнейших времен, и не переводился никогда. Он присутствовал и на греческих и на римских пирах, ел, конечно, и упитанного тельца, закланного счастливым отцом по случаю возвращения блудного сына.

Wie kent Anton Ivanovitsj niet? Hij is de eeuwige Jood. Hij bestond altijd en overal, vanaf de oudste tijden, en hij is nooit verdwenen. Hij was aanwezig bij de Griekse en Romeinse feesten en at natuurlijk het mestvarken dat de gelukkige vader had laten slachten ter ere van de terugkeer van zijn verloren zoon.

У нас, на Руси, он бывает разнообразен.

Bij ons in Rusland komt hij in verschillende vormen voor.

Тот, про которого говорится, был таков: у него душ двадцать заложенных и перезаложенных; живет он почти в избе или в каком-то странном здании, похожем с виду на амбар, — ход где-то сзади, через бревна, подле самого плетня;

De man waarover gesproken wordt, was zo iemand: hij had twintig zielen die hij had verpand en hergepand; hij woonde in een hut of in een vreemd gebouw dat eruit zag als een schuur - de ingang was ergens achterin, via balken, vlak bij het hek.

но он лет двадцать постоянно твердит, что с будущей весной приступит к стройке нового дома.

Maar hij zegt al twintig jaar dat hij volgende lente zal beginnen met de bouw van een nieuw huis.

Хозяйства он дома не держит. Нет человека из его знакомых, который бы у него отобедал, отужинал или выпил чашку чаю, но нет также человека, у которого бы он сам не делал этого по пятидесяти раз в год.

Hij houdt geen huishouden bij. Er is geen bekende van hem die bij hem een maaltijd, een diner of een kop thee heeft genoten, maar er is ook geen persoon bij wie hij dat niet vijftig keer per jaar doet.

Прежде Антон Иваныч ходил в широких шароварах и казакине, теперь ходит, в будни, в сюртуке и в панталонах, в праздники во фраке бог знает какого покроя.

Vroeger liep Anton Ivanovitsj rond in wijde broeken en een kozakkenjas, nu draagt hij op doordeweekse dagen een colbert en broeken, en op feestdagen een pak van onbekend model.

С виду он полный, потому что у него нет ни горя, ни забот, ни волнений, хотя он прикидывается, что весь век живет чужими горестями и заботами; но ведь известно, что чужие горести и заботы не сушат нас: это так заведено у людей.

Hij ziet er mollig uit, omdat hij geen zorgen, geen problemen en geen ongerustheid kent, hoewel hij zich voordoet alsof hij altijd met andermans zorgen en problemen leeft; maar we weten toch dat andermans zorgen en problemen ons niet treffen: dat is nu eenmaal de manier waarop mensen zijn.

В сущности Антона Иваныча никому не нужно, но без него не совершается ни один обряд: ни свадьба, ни похороны.

In feite heeft niemand Anton Ivanovitsj nodig, maar zonder hem wordt geen enkele ceremonie uitgevoerd: geen bruiloft, geen begrafenis.

Он на всех званых обедах и вечерах, на всех домашних советах; без него никто ни шагу.

Hij is aanwezig bij alle feestelijke diners en avonden, bij alle huiselijke vergaderingen; niemand zet een voet buiten de deur zonder hem.

Подумают, может быть, что он очень полезен, что там исполнит какое-нибудь важное поручение, тут даст хороший совет, обработает дельце, — вовсе нет!

Men zou misschien denken dat hij erg nuttig is, dat hij hier een belangrijke opdracht uitvoert, daar een goed advies geeft, een zaak afhandelt - nee, dat is niet zo!

Ему никто ничего подобного не поручает; он ничего не умеет, ничего не знает: ни в судах хлопотать, ни быть посредником, ни примирителем, — ровно ничего.

Niemand geeft hem dergelijke opdrachten; hij kan niets en weet niets: hij kan geen rechtszaken voeren, geen bemiddelaar of verzoener zijn - helemaal niets.

Но зато ему поручают, например, завезти мимоездом поклон от такой-то к такому-то, и он непременно завезет и тут же кстати позавтракает, — уведомить такого-то, что известная-де бумага получена, а какая именно, этого ему не говорят, — передать туда-то кадочку с медом или горсточку семян, с наказом не разлить и не рассыпать, — напомнить, когда кто именинник.

Maar men geeft hem bijvoorbeeld de opdracht om onderweg een groet van de ene naar de andere persoon te brengen, en hij zal dat zeker doen en ondertussen ontbijten - om iemand te informeren dat een bepaald document is ontvangen, zonder dat men hem vertelt welk document het is - om een kadochka met honing of een handvol zaden naar een bepaalde plek te brengen, met de opdracht om het niet te vergieten of te verspreiden - om iemand eraan te herinneren wanneer die een verjaardag heeft.

Еще Антона Иваныча употребляют в таких делах, которые считают неудобным поручить человеку.

Anton Ivanovitsj wordt ook ingezet voor zaken die men liever niet aan iemand anders wil overlaten.

«Нельзя Петрушку послать, — говорят, — того и гляди, переврет.

'Je kunt Petruska niet sturen', zegt men, 'hij zal het ongetwijfeld verkeerd doen.'

Нет, уж пусть лучше Антон Иваныч съездит!»

'Nee, laat Anton Ivanovitsj maar gaan!'

Или: «Неловко послать человека: такой-то или такая-то обидится, а вот лучше Антона Иваныча отправить».

Of: 'Het is onhandig om iemand anders te sturen: die of die zal beledigd zijn, maar het is beter om Anton Ivanovitsj te sturen.'

Как бы удивило всех, если б его вдруг не было где-нибудь на обеде или вечере!

Het zou iedereen verbazen als hij opeens niet ergens bij een diner of avondbijeenkomst aanwezig zou zijn!

— А где же Антон Иваныч? — спросил бы всякий непременно с изумлением. — Что с ним? да почему его нет?

- 'En waar is Anton Ivanovitsj?' - zou iedereen ongetwijfeld met verbazing vragen. - 'Wat is er met hem gebeurd? Waarom is hij er niet?'

И обед не в обед. Тогда уж к нему даже кого-нибудь и отправят депутатом проведать, что с ним, не заболел ли, не уехал ли? И если он болен, то и родного не порадуют таким участьем.

En de maaltijd zou niet op tijd zijn. Dan sturen ze zelfs iemand om te kijken hoe het met hem gaat, of hij ziek is of weg is. En als hij ziek is, dan zal zelfs zijn familie niet blij zijn met deze aandacht.

Антон Иваныч подошел к руке Анны Павловны.

Anton Ivanovitsj kwam de hand van Anna Pavlovna te schudden.

— Здравствуйте, матушка Анна Павловна! с обновкой честь имею вас поздравить.

- 'Hallo, moeder Anna Pavlovna! Ik wil je feliciteren met je nieuwe jurk.'

— С какой это, Антон Иваныч? — спросила Анна Павловна, осматривая себя с ног до головы.

- 'Met welke jurk, Anton Ivanovitsj?' - vroeg Anna Pavlovna, terwijl ze zichzelf van top tot teen bekeek.

— А мостик-то у ворот! видно, только что сколотили? что, слышу, не пляшут доски под колесами? смотрю, ан новый!

- 'En de brug bij de poort! Zie ik het goed, is die net gemaakt? Ik hoor de planken niet onder de wielen klikken. Ik kijk, en het is een nieuwe!'

Он, при встречах с знакомыми, всегда обыкновенно поздравляет их с чем-нибудь, или с постом, или с весной, или с осенью; если после оттепели мороз наступит, так с морозом, наступит после морозу оттепель — с оттепелью ...

Bij ontmoetingen met bekenden feliciteert hij ze altijd met iets, of met de vasten, of met de lente, of met de herfst; als er na een dooi weer vorst komt, dan met de vorst, en na de vorst weer een dooi, dan met de dooi...

На этот раз ничего подобного не было, но он что-нибудь да выдумает.

Deze keer was er niets dergelijks, maar hij zal wel iets bedenken.

— Вам кланяются Александра Васильевна, Матрена Михайловна, Петр Сергеич, — сказал он.

- 'Alexandra Vasilievna, Matrena Mikhailovna en Peter Sergeich doen je de groeten,' zei hij.

— Покорно благодарю, Антон Иваныч! Детки здоровы ли у них?

- 'Dank je wel, Anton Ivanovitsj! Zijn de kinderen gezond?'

— Слава богу. Я к вам веду благословение божие: за мной следом идет батюшка. А слышали ли, сударыня: наш-то Семен Архипыч?..

- 'God zij dank. Ik breng je de zegen van God: de priester komt achter me aan. En heb je gehoord, mevrouw, over onze Semyon Arkhipovitsj?'

— Что такое? — с испугом спросила Анна Павловна.

- 'Wat?' - vroeg Anna Pavlovna met een schrik.

— Ведь приказал долго жить!

- 'Hij heeft bevolen lang te leven!'

— Что вы! когда?

- 'Wat?!' - vroeg ze versteld. - 'Wat zeg je nou! Wanneer?'

— Вчера утром. Мне к вечеру же дали знать: прискакал парнишко; я и отправился, да всю ночь не спал. Все в слезах: и утешать-то надо, и распорядиться: там у всех руки опустились: слезы да слезы, — я один.

- 'Gisterochtend. Ik kreeg het bericht gisteravond; er kwam een jongen op bezoek; ik ging meteen weg en kon de hele nacht niet slapen. Iedereen huilde: ik moest ze troosten en regelen wat er gedaan moest worden. Ze waren allemaal radeloos; tranen en nog meer tranen - ik was de enige die iets kon doen.'

— Господи, господи боже мой! — говорила Анна Павловна, качая головой, — жизнь-то наша! Да как же это могло случиться? он еще на той неделе с вами же поклон прислал!

- 'Mijn God, mijn God!' - zei Anna Pavlovna, terwijl ze met haar hoofd schudde. - 'Ons leven!' - 'Hoe kon dit gebeuren? Vorige week stuurde hij je toch nog een groet?'

— Да, матушка! ну, да он давненько прихварывал, старик старый: диво, как до сих пор еще не свалился!

- 'Ja, moeder! Maar hij was al een tijdje ziek, de oude man. Een wonder dat hij het zo lang heeft volgehouden!'

— Что за старый! он годом только постарше моего покойника. Ну, царство ему небесное! — сказала, крестясь, Анна Павловна. — Жаль бедной Федосьи Петровны: осталась с деточками на руках. Шутка ли: пятеро, и все почти девочки! А когда похороны?

- 'Wat een oude man! Hij was maar een jaar ouder dan mijn overleden echtgenoot. Moge hij in vrede rusten!' - zei Anna Pavlovna, terwijl ze het kruisje maakte. - 'Het is zo triest voor arme Fedosya Petrovna: ze blijft achter met de kinderen. En dan zijn er nog vijf kinderen, en bijna allemaal meisjes! Wanneer zijn de begrafenisarrangementen?'

— Завтра.

- 'Morgen.'

— Видно, у всякого свое горе, Антон Иваныч; вот я так сына провожаю.

- 'Iedereen heeft zijn eigen verdriet, Anton Ivanovitsj; ik ga nu mijn zoon begraven.'

— Что делать, Анна Павловна, все мы человеки! «Терпи», сказано в священном писании.

- 'Wat kan je eraan doen, Anna Pavlovna? We zijn allemaal maar mensen! 'Heb geduld', staat in de Bijbel.'

— Уж не погневайтесь, что потревожила вас — вместе размыкать горе; вы нас так любите, как родной.

- 'Vergeef me dat ik je stoor, maar het doet me goed om mijn verdriet te delen. Je houdt zoveel van ons als van je eigen familie.'

— Эх, матушка Анна Павловна!

- 'Ach, moeder Anna Pavlovna!'

да кого же мне и любить-то, как не вас?

- 'Wie zou ik anders moeten liefhebben dan jullie?'

Много ли у нас таких, как вы?

- 'Zijn er veel mensen zoals jullie?'

Вы цены себе не знаете.

- 'Jullie zijn onbetaalbaar.'

Хлопот полон рот: тут и своя стройка вертится на уме.

- 'Ik heb genoeg aan mijn hoofd: ik moet ook aan mijn eigen bouwproject denken.'

Вчера еще бился целое утро с подрядчиком, да все как-то не сходимся...

- 'Gisteren heb ik de hele ochtend ruzie gehad met de aannemer, maar we komen gewoon niet overeen...'

а как, думаю, не поехать?..

- 'Maar waarom zou ik niet gaan?'

что она там, думаю, одна-то, без меня станет делать?

- 'Ik denk dat ze daar helemaal alleen zal zijn, en wat zal ze dan doen zonder mij?'

человек не молодой: чай, голову растеряет.

- 'Hij is niet jong meer: hij zal het vast wel bij het verkeerde eind hebben.'

— Дай бог вам здоровья, Антон Иваныч, что не забываете нас! И подлинно сама не своя: такая пустота в голове, ничего не вижу! в горле совсем от слез перегорело. Прошу закусить: вы и устали и, чай, проголодались.

- 'God zegene jullie, Anton Ivanovitsj, dat jullie ons niet vergeten! En ik voel me echt niet mezelf: er zit zo'n leegte in mijn hoofd, ik kan niks zien! Mijn keel zit helemaal dicht van het huilen. Eet alsjeblieft iets: jullie zijn vermoeid en hebben vast honger.'

— Покорно благодарю-с. Признаться, мимоездом пропустил маленькую у Петра Сергеича да перехватил кусочек. Ну, да это не помешает. Батюшка подойдет, пусть благословит! Да вот он и на крыльце!

- 'Met alle plezier. Ik heb eerlijk gezegd onderweg een hapje bij Peter Sergejitsj gehad. Maar dat maakt niet uit. De priester komt eraan, laat hem ons zegenen! En daar is hij al op de veranda!'

Пришел священник.

De priester kwam binnen.

Приехала и Марья Карповна с дочерью, полной и румяной девушкой, с улыбкой и заплаканными глазами.

Maria Karpovna kwam ook aan met haar dochter, een ronde, roze meid met een glimlach en tranende ogen.

Глаза и все выражение лица Софьи явно говорили: «Я буду любить просто, без затей, буду ходить за мужем, как нянька, слушаться его во всем и никогда не казаться умнее его; да и как можно быть умнее мужа? это грех!

De ogen en de hele uitdrukking van Sofia zeiden duidelijk: 'Ik zal gewoon liefhebben, zonder verdere uitleg. Ik zal als een kinderjuffrouw achter mijn man aanlopen, hem in alles gehoorzamen en nooit proberen slimmer te zijn dan hij. En hoe kan je ook slimmer zijn dan je man? Dat is een zonde!'

Стану прилежно заниматься хозяйством, шить; рожу ему полдюжины детей, буду их сама кормить, нянчить, одевать и обшивать».

'Ik zal me ijverig bezighouden met het huishouden, naaien. Ik zal hem een half dozijn kinderen bezorgen en ze zelf voeden, opvoeden, kleden en naaien.'

Полнота и свежесть щек ее и пышность груди подтверждали обещание насчет детей.

De volheid en frisheid van haar wangen en de weelderigheid van haar borsten bevestigden haar belofte over de kinderen.

Но слезы на глазах и грустная улыбка придавали ей в эту минуту не такой прозаический интерес.

Maar de tranen in haar ogen en de trieste glimlach gaven haar op dat moment een niet zo prozaïsche interesse.

Прежде всего отслужили молебен, причем Антон Иваныч созвал дворню, зажег свечу и принял от священника книгу, когда тот перестал читать, и передал ее дьячку, а потом отлил в скляночку святой воды, спрятал в карман и сказал: «Это Агафье Никитишне».

Eerst werd er een gebed gehouden. Anton Ivanovitsj riep de bedienden bij elkaar, stak een kaars aan en nam het boek van de priester over toen deze stopte met lezen. Vervolgens gaf hij het aan de koster en zei hij: 'Dit is voor Agafia Nikititsj.'

Сели за стол.

Ze gingen aan tafel zitten.

Кроме Антона Иваныча и священника, никто по обыкновению не дотронулся ни до чего, но зато Антон Иваныч сделал полную честь этому гомерическому завтраку.

Behalve Anton Ivanovitsj en de priester raakte niemand iets aan, maar Anton Ivanovitsj deed zijn uiterste best om deze Homerische ontbijt te eren.

Анна Павловна все плакала и украдкой утирала слезы.

Anna Pavlovna bleef huilen en veegde heimelijk haar tranen weg.

— Полно вам, матушка Анна Павловна, слезы-то тратить! — сказал Антон Иваныч с притворной досадой, наполнив рюмку наливкой. — Что вы его, на убой, что ли, отправляете? — Потом, выпив до, половины рюмку, почавкал губами.

'Genoeg met de tranen, moeder Anna Pavlovna!' zei Anton Ivanovitsj met een schijnbaar geërgerde stem, terwijl hij een glas met likeur vulde. 'Stuur je hem op het slachthuis af?' Vervolgens kauwde hij op zijn lippen, terwijl hij de helft van zijn glas opdronk.

— Что за наливка! какой аромат пошел! Этакой, матушка, у нас и по губернии-то не найдешь! — сказал он с выражением большого удовольствия.

'Wat een likeur! Wat een geur! Zoiets vind je niet eens in onze provincie!' zei hij met een uitdrukking van groot genoegen.

— Это тре... те... годнич... ная! — проговорила, всхлипывая, Анна Павловна, — нынче для вас... только... откупорила.

'Het is drie... jaar... oud!' zei Anna Pavlovna, huilend. 'Ik heb het vandaag voor jullie... geopend.'

— Эх, Анна Павловна, и смотреть-то на вас тошно, — начал опять Антон Иваныч, — вот некому бить-то вас; бил бы да бил!

'Ach, Anna Pavlovna, ik kan je niet eens aankijken!' zei Anton Ivanovitsj opnieuw. 'Er is niemand om je een lesje te leren; ik zou het graag doen!'

— Сами посудите, Антон Иваныч, один сын, и тот с глаз долой: умру — некому и похоронить.

'Denk eens na, Anton Ivanovitsj. Ik heb maar één zoon, en die is ver weg: als ik sterf, is er niemand om me te begraven.'

— А мы-то на что? что я вам, чужой, что ли? Да куда еще торопитесь умирать? того гляди, замуж бы не вышли! вот бы поплясал на свадьбе! Да полноте плакать-то!

'En wij dan? Ben ik dan een vreemde voor je? Waarom haast je je zo om te sterven? Misschien trouw je wel nooit! Dan zou ik op je bruiloft kunnen dansen!' 'Het is genoeg met het huilen!'

— Не могу, Антон Иваныч, право не могу; не знаю сама, откуда слезы берутся.

'Ik kan het niet helpen, Anton Ivanovitsj. Ik weet niet waarom ik huil.'

— Этакого молодца взаперти держать! Дайте-ка ему волю, он расправит крылышки, да вот каких чудес наделает: нахватает там чинов!

'Om zo'n knappe jongen opgesloten te houden! Laat hem zijn gang gaan, en hij zal wonderen verrichten: hij zal veel ambtenaren worden.'

— Вашими бы устами да мед пить! Да что вы мало взяли пирожка? возьмите еще!

'Je zegt het zelf! Heb je niet genoeg van de taart? Neem er nog wat van!'

— Возьму-с: вот только этот кусок съем.

'Ik neem wel wat: maar eerst eet ik dit stuk op.'

— За ваше здоровье, Александр Федорыч! счастливого пути! да возвращайтесь скорее; да женитесь-ка! Что вы, Софья Васильевна, вспыхнули?

'Op je gezondheid, Aleksandr Fedorovitsj! Een goede reis! Kom snel terug, en trouw dan!' 'Wat ben je ineens zo opgewonden, Sofia Vasilievna?'

— Я ничего.. я так...

'Ik weet niet... Ik ben gewoon...'

— Ох, молодежь, молодежь! хе, хе, хе!

'Oh, jongeren, jongeren! Hé, hé, hé!'

— С вами горя не чувствуешь, Антон Иваныч, — сказала Анна Павловна, — так умеете утешить; дай бог вам здоровья! Да выкушайте еще наливочки.

'Je voelt helemaal geen verdriet bij je, Anton Ivanovitsj,' zei Anna Pavlovna. 'Je weet echt hoe je iemand kunt troosten. Ik wens je veel gezondheid! En drink nog wat wodka.'

— Выпью, матушка, выпью, как не выпить на прощанье!

'Ik drink het op, mam. Ik drink het op, hoe kan ik het niet opdrinken als afscheid?'

Кончился завтрак. Ямщик уже давно заложил повозку. Ее подвезли к крыльцу. Люди выбегали один за другим. Тог нес чемодан, другой — узел, третий — мешок, и опять уходил за чем-нибудь Как мухи сладкую каплю, люди облепили повозку, и всякий совался туда с руками.

Het ontbijt was afgelopen. De koetsier had de wagen al lang klaargezet. De wagen werd naar de veranda gereden. Mensen liepen één voor één naar buiten. De ene droeg een koffer, de andere een pakket, de derde een zak, en steeds kwamen er mensen iets ophalen. Net mieren op een druppel siroop, klampten de mensen zich aan de wagen vast en staken overal met hun handen naar binnen.

— Вот так лучше положить чемодан, — говорил один, — а тут бы коробок с провизией.

'Zo moet je de koffer neerzetten,' zei iemand. 'En hier zou een doos met proviand moeten staan.'

— А куда же они ноги денут? — отвечал другой, — лучше чемодан вдоль, а коробок можно сбоку поставить.

'Maar waar moeten ze dan zitten?' vroeg iemand anders. 'Het is beter om de koffer langs de kant te plaatsen, en de doos kun je ergens naast neerzetten.'

— Так тогда перина будет скатываться, коли чемодан вдоль: лучше поперек. Что еще? уклали ли сапоги-то?

'Maar dan zal de deken wegglijden als de koffer langs de kant staat. Het is beter om hem dwars te plaatsen. En hebben we de laarzen al ingepakt?'

— Я не знаю. Кто укладывал?

'Ik weet het niet. Wie heeft ze ingepakt?'

— Я не укладывал. Поди-ка погляди — нет ли там наверху?

'Ik heb ze niet ingepakt. Kijk eens of ze boven zijn.'

— Да поди ты.

'Ga jij maar kijken.'

— А ты что? мне, видишь, некогда!

'En jij dan? Ik heb geen tijd!'

— Вот еще, вот это не забудьте! — кричала девка, просовывая мимо голов руку с узелком.

'En vergeet dit niet!' riep het meisje, terwijl ze met een pakketje tussen de hoofden doorliep.

— Давай сюда!

'Geef het hier!'

— Суньте и это как-нибудь в чемодан; давеча забыли, — говорила другая, привставая на подножку и подавая щеточку и гребенку.

'Stop dit ook maar in de koffer. We zijn het eerder vergeten,' zei iemand anders, terwijl ze op de trede ging staan en een borstel en kam aanreikte.

— Куда теперь совать? — сердито закричал на нее дородный лакей, — пошла ты прочь! видишь, чемодан под самым низом!

'Waar moeten we het nu stoppen?' riep de stevige lakei boos tegen haar. 'Ga weg! Kijk, de koffer is helemaal onderin!'

— Барыня велела; мне что за дело, хоть брось! вишь, черти какие!

'De mevrouw zei het; wat kan mij dat schelen, gooi het maar weg! Kijk, wat een stelletje onaardige mensen!'

— Ну, давай, что ли, сюда скорее; это можно вот тут сбоку в карман положить.

'Nou, breng het dan maar snel hier; we kunnen het hier in de zijzak stoppen.'

Коренная беспрестанно поднимала и трясла голову.

Korenna schudde en hief voortdurend haar hoofd op.

Колокольчик издавал всякий раз при этом резкий звук, напоминавший о разлуке, а пристяжные стояли задумчиво, опустив головы, как будто понимая всю прелесть предстоящего им путешествия, и изредка обмахивались хвостами или протягивали нижнюю губу к коренной лошади.

Elke keer gaf het belletje een scherp geluid, alsof het afscheid betekende, en de knechten stonden met neerhangende hoofden te mijmeren, alsof ze de schoonheid van de aankomende reis begrepen, en af en toe zwenken ze met hun staart of staken ze hun onderlip uit naar Korenna.

Наконец настала роковая минута.

Eindelijk was het moment van afscheid gekomen.

Помолились еще.

Ze baden nog een keer.

— Сядьте, сядьте все! — повелевал Антон Иваныч, — извольте сесть, Александр Федорыч! и ты, Евсей, сядь. Сядь же, сядь! — И сам боком, на секунду, едва присел на стул. — Ну, теперь с богом!

'Ga zitten, ga allemaal zitten!' beval Anton Ivanovitsj. 'Ga zitten, Aleksandr Fedorovitsj! En jij, Jevsei, ga zitten. Ga zitten, ga zitten!' En hij ging zelf even op de stoel zitten. 'En nu, met Gods hulp!'

Вот тут-то Анна Павловна заревела и повисла на шею Александру.

Op dat moment begon Anna Pavlovna te huilen en hing ze aan de nek van Aleksandr.

— Прощай, прощай, мой друг! — слышалось среди рыданий, — увижу ли я тебя?..

'Vaarwel, vaarwel, mijn vriend!' klonk het tussen de snikken. 'Zal ik je ooit nog zien?'

Дальше ничего нельзя было разобрать. В эту минуту послышался звук другого колокольчика: на двор влетела телега, запряженная тройкой. С телеги соскочил, весь в пыли, какой-то молодой человек, вбежал в комнату и бросился на шею Александру.

Daarna was er niets meer te verstaan. Op dat moment hoorde men het geluid van een andere bel: er kwam een wagen met drie paarden het erf op. Een stoffige jonge man stapte uit de wagen, liep de kamer binnen en viel Aleksandr om de nek.

— Поспелов!.. — Адуев!.. — воскликнули они враз, тиская друг друга в объятиях.

'Pospelev!' 'Aduev!' riepen ze tegelijk, terwijl ze elkaar in de armen sloegen.

— Откуда ты, как?

'Waar kom je vandaan, hoe gaat het met je?'

— Из дому, нарочно скакал целые сутки, чтоб проститься с тобой.

'Uit huis. Ik heb een hele dag gereisd om afscheid van je te nemen.'

— Друг! друг! истинный друг! — говорил Адуев со слезами на глазах. — За сто шестьдесят верст прискакать, чтоб сказать прости! О, есть дружба в мире! Навек, не правда ли? — говорил пылко Александр, стискивая руку друга и наскакивая на него.

'Vriend! Vriend! Echte vriend!' zei Aleksandr met tranen in zijn ogen. '160 mijl reizen om vaarwel te zeggen! Oh, er bestaat echte vriendschap in de wereld! Voor altijd, toch?' zei Aleksandr hartstochtelijk, terwijl hij de hand van zijn vriend vasthield en tegen hem aan leunde.

— До гробовой доски! — отвечал тот, тиская руку еще сильнее и наскакивая на Александра.

'Tot in de dood!' zei de ander, terwijl hij de hand nog harder vasthield en tegen Aleksandr leunde.

— Пиши ко мне! — Да, да, и ты пиши!

'Schrijf me!' 'Ja, ja, en jij schrijft mij ook!'

Анна Павловна не знала, как и обласкать Поспелова. Отъезд замедлился на полчаса. Наконец собрались.

Anna Pavlovna wist niet hoe ze Pospelev moest troosten. Het afscheid duurde een half uur langer. Uiteindelijk vertrokken ze toch.

Все пошли до рощи пешком. Софья и Александр в то время, когда переходили темные сени, бросились друг к другу.

Iedereen liep te voet verder naar het bos. Toen ze door de donkere schaduw liepen, vlogen Sofia en Aleksandr elkaar tegemoet.

— Саша! Милый Саша!.. — Сонечка! — шептали они, и слова замерли в поцелуе.

'Sasja! Lieve Sasja!' 'Sonechka!' fluisterden ze, en de woorden stierven weg in een kus.

— Вы забудете меня там? — сказала она слезливо.

'Ga je me daar vergeten?' vroeg ze huilend.

— О, как вы меня мало знаете! я ворочусь, поверьте, и никогда другая...

'Oh, je kent me zo slecht! Ik kom terug, geloof me, en nooit meer met iemand anders.'

— Вот возьмите скорей: это мои волосы и колечко.

'Hier, neem dit snel: mijn haren en mijn ring.'

Он проворно спрятал и то и другое в карман.

Hij stopte beide voorwerpen snel in zijn zak.

Впереди пошли Анна Павловна с сыном и с Поспеловым, потом Марья Карловна с дочерью, наконец священник с Антоном Иванычем. В некотором отдалении ехала повозка. Ямщик едва сдерживал лошадей. Дворня окружила в воротах Евсея.

Anna Pavlovna liep voorop met haar zoon en Pospelev, gevolgd door Marja Karlovna met haar dochter, en tenslotte de priester met Anton Ivanovitsj. Op enige afstand reed een wagen. De koetsier hield de paarden nauwelijks in bedwang. Bij de poort werd Jevsei omringd door de bedienden.

— Прощай, Евсей Иваныч, прощай, голубчик, не забывай нас! — слышалось со всех сторон.

'Vaarwel, Jevsei Ivanovitsj, vaarwel, schat, vergeet ons niet!' klonk het van alle kanten.

— Прощайте, братцы, прощайте, не поминайте лихом!

'Vaarwel, jongens, vaarwel, vergeet ons niet met een goed woord!'

— Прощай, Евсеюшка, прощай, мой ненаглядный! — говорила мать, обнимая его, — вот тебе образок; это мое благословение. Помни веру, Евсей, не уйди там у меня в бусурманы! а не то прокляну! Не пьянствуй, не воруй; служи барину верой и правдой. Прощай, прощай!..

'Vaarwel, Jevseyushka, vaarwel, mijn liefje!' zei zijn moeder, hem omhelzend. 'Hier heb je een beeldje; dat is mijn zegen. Onthou het geloof, Jevsei, en word geen ongelovige! Anders vervloek ik je! Drink niet, steel niet; dien je baas trouw en eerlijk. Vaarwel, vaarwel!'

Она закрыла лицо фартуком и отошла.

Ze bedekte haar gezicht met een schort en liep weg.

— Прощай, матушка! — лениво проворчал Евсей. К нему бросилась девчонка лет двенадцати.

'Vaarwel, moeder!' mompelde Jevsei lui. Een meisje van een jaar of twaalf liep op hem af.

— Простись с сестренкой-то! — сказала одна баба.

'Neem afscheid van je zusje!' zei een vrouw.

— И ты туда же! — говорил Евсей, целуя ее, — ну, прощай, прощай! пошла теперь, босоногая, в избу!

'Jij ook!' zei Jevsei, haar kussend. 'Vaarwel, vaarwel! Ga nu maar terug naar je hut, jij blote voeten!'

Отдельно от всех, последняя стояла Аграфена. Лицо у нее позеленело.

Agraphena stond apart van de anderen. Haar gezicht was bleek geworden.

— Прощайте, Аграфена Ивановна! — сказал протяжно, возвысив голос, Евсей и протянул к ней руки.

'Vaarwel, Agrafeina Ivanovna!' zei Jevsei op een treurige toon, zijn stem verheffend, en hij stak zijn handen naar haar uit.

Она дала себя обнять, но не отвечала на объятие; только лицо ее искривилось.

Ze liet hem zich omhelzen, maar reageerde niet op de omhelzing; alleen haar gezicht vervormde zich.

— На вот тебе! — сказала она, вынув из-под передника и сунув ему мешок с чем-то. — То-то, чай, там с петербургскими-то загуляешь! — прибавила она, поглядев на него искоса. И в этом взгляде выразилась вся тоска ее и вся ревность.

'Hier heb je!' zei ze, een zak met iets eruit halend en aan hem overhandigend. 'Je zult het vast leuk vinden in Petersburg!' voegde ze eraan toe, hem schuin aankijkend. En in die blik zat al haar verdriet en jaloezie.

— Я загуляю, я? — начал Евсей. — Да разрази меня на этом месте господь, лопни мои глаза! чтоб мне сквозь землю провалиться, коли я там что-нибудь этакое...

'Ik zal het leuk vinden, ik?', begon Jevsei. 'Moge God mij op deze plek treffen, moge mijn ogen uitpuilen! Laat ik maar in de grond verdwijnen als ik daar zoiets doe...'

— Ладно! ладно! — недоверчиво бормотала Аграфена, — а сам-то — у!

'Oke! Oke!' mompelde Agrafeena sceptisch. 'En jij dan - tss!'

— Ах, чуть не забыл! — сказал Евсей и достал из кармана засаленную колоду карт. — Нате, Аграфена Ивановна, вам на память; ведь вам здесь негде взять.

'Oh, dat was ik bijna vergeten!' zei Jevsei, een vettige pakket kaarten uit zijn zak halend. 'Hier, Agrafeina Ivanovna, als aandenken; je kunt ze hier toch niet krijgen.'

Она протянула руку.

Ze stak haar hand uit.

— Подари мне, Евсей Иваныч! — закричал из толпы Прошка.

'Geef ze aan mij, Jevsei Ivanovitsj!' riep Proshka uit de menigte.

— Тебе! да лучше сожгу, чем тебе подарю! — и он спрятал карты в карман.

'Aan jou? Dan verbrand ik ze liever dan dat ik ze aan jou geef!' en hij stopte de kaarten weer in zijn zak.

— Да мне-то отдай, дурачина! — сказала Аграфена.

'Geef ze maar aan mij, domkop!' zei Agrafeena.

— Нет, Аграфена Ивановна, что хотите делайте, а не отдам; вы с ним станете играть. Прощайте!

'Nee, Agrafeina Ivanovna, doe wat je wilt, maar ik geef ze niet. Jullie gaan toch met hem spelen. Tot ziens!'

Он, не оглянувшись, махнул рукой и лениво пошел вслед за повозкой, которую бы, кажется, вместе с Александром, ямщиком и лошадьми мог унести на своих плечах.

Zonder om te kijken zwaaide hij en liep lui achter de wagen aan, die hij samen met Alexander, de koetsier, en de paarden op zijn schouders had kunnen dragen.

— Проклятый! — говорила Аграфена, глядя ему вслед и утирая концом платка капавшие слезы.

'Verdorie!' zei Agrafeena, terwijl ze naar hem toekeek en met de rand van haar sjaal de tranen wegveegde.

У рощи остановились. Пока Анна Павловна рыдала и прощалась с сыном, Антон Иваныч потрепал одну лошадь по шее, потом взял ее за ноздри и потряс в обе стороны, чем та, казалось, вовсе была недовольна, потому что оскалила зубы и тотчас же фыркнула.

Ze stopten bij het bos. Terwijl Anna Pavlovna huilde en afscheid nam van haar zoon, klopte Anton Ivanovitsj een van de paarden op de nek, pakte de neusriemen en schudde het paard heen en weer. Het paard leek daar niet blij mee, want het liet zijn tanden zien en snuifte meteen.

— Подтяни подпругу у коренной-то, — сказал он ямщику, — вишь, седелка-то на боку!

'Maak de riem van het trekpaard strakker,' zei hij tegen de koetsier. 'Kijk, het zadel zit scheef!'

Ямщик посмотрел на седелку и, увидев, что она на своем месте, не тронулся с козел, а только кнутом поправил немного шлею.

De koetsier keek naar het zadel en merkte op dat het op de juiste plek zat. Hij vertrok niet met de wagen, maar maakte de teugels met zijn zweep iets strakker.

— Ну, пора, бог с вами! —

'Nou, het is tijd, God zegene jullie!'

говорил Антон Иваныч, — полно, Анна Павловна, вам мучить-то себя!

Zei Anton Ivanovitsj. 'Het is genoeg, Anna Pavlovna, stop met jezelf te kwellen!'

А вы садитесь, Александр Федорыч; вам надо засветло добраться до Шишкова.

En jij stapt in, Alexander Fedorovitsj. Je moet voor zonsopkomst in Shishkov zijn.'

Прощайте, прощайте, дай бог вам счастья, чинов, крестов, всего доброго и хорошего, всякого добра и имущества!!!

Vaarwel, vaarwel, moge God jullie geluk geven, promoties, onderscheidingen, alles goeds en veel rijkdom en bezittingen!!!

Ну, с богом, трогай лошадей, да смотри там косогором-то легче поезжай! —

Nou, met God, trek de paarden op en kijk uit voor de steile helling!'

прибавил он, обращаясь к ямщику.

Voegde hij eraan toe, terwijl hij naar de koetsier keek.

Александр сел, весь расплаканный, в повозку, а Евсей подошел к барыне, поклонился ей в ноги и поцеловал у ней руку. Она дала ему пятирублевую ассигнацию.

Alexander stapte, geheel in tranen, in de wagen en Evsey liep naar de barones, bukte voor haar en kuste haar hand. Ze gaf hem een biljet van vijf roebel.

— Смотри же, Евсей, помни: будешь хорошо служить, женю на Аграфене, а не то...

'Kijk uit, Evsey, onthoud: als je goed werkt, trouw ik met Agrafena, anders...'

Она не могла говорить дальше.

Ze kon niet verder spreken.

Евсей взобрался на козлы.

Evsey klom op de bokken.

Ямщик, наскучивший долгим ожиданием, как будто ожил; он прижал шапку, поправился на месте и поднял вожжи; лошади тронулись сначала легкой рысью.

De koetsier, die het wachten beu was, leek weer tot leven te komen; hij trok zijn pet op, maakte zich klaar en pakte de teugels. De paarden vertrokken eerst in een rustig tempo.

Он хлестнул пристяжных разом одну за другой, они скакнули, вытянулись, и тройка ринулась по дороге в лес.

Hij sloeg de paarden achter elkaar met de zweep, ze sprongen op, rekten zich uit en de driepersoonskoets schoot het bos in.

Толпа провожавших осталась в облаке пыли безмолвна и неподвижна, пока повозка не скрылась совсем из глаз.

De menigte toeschouwers bleef in stilte en onbeweeglijk in de stofwolk staan, totdat de koets helemaal uit het zicht was verdwenen.

Антон Иваныч опомнился первый.

Anton Ivanovitsj kwam als eerste weer bij zinnen.

— Ну, теперь по домам! — сказал он.

'En nu naar huis!' zei hij.

Александр смотрел, пока можно было, из повозки назад, потом упал на подушки лицом вниз.

Alexander keek zolang als hij kon uit het raam naar buiten, en viel daarna met zijn gezicht op de kussens.

— Не оставьте вы меня, горемычную, Антон Иваныч! — оказала Анна Павловна, — отобедайте здесь!

'Verlaat me niet, arme vrouw, Anton Ivanovitsj!' smeekte Anna Pavlovna. 'Blijf hier lunchen!'

— Хорошо, матушка, я готов: пожалуй, и отужинаю.

'Goed, moeder, ik ben klaar: ik ga wel lunchen.'

— Да вы бы уж и ночевали.

'Blijf dan maar overnachten.'

— Как же: завтра похороны!

'Hoe kan dat nou: morgen is de begrafenis!'

— Ах, да! Ну, я вас не неволю. Кланяйтесь Федосье Петровне от меня, — скажите, что я душевно огорчена ее печалью и сама бы навестила, да вот бог, дескать, и мне послал горе — сына проводила.

'Ah, ja! Ik dwing jullie niet. Doe de groeten aan Fedosja Petrovna van mij. Zeg dat ik diep ontroerd ben door haar verdriet en dat ik zelf graag langs zou willen gaan, maar dat God mij ook een verdriet heeft gezonden: ik heb mijn zoon uitgewaaid.'

— Скажу-с, скажу, не забуду.

'Ik zal het zeker vertellen, ik vergeet het niet.'

— Голубчик ты мой, Сашенька! — шептала она, оглядываясь, — и нет уж его, скрылся из глаз!

'Mijn liefje, Sasjenka!' fluisterde ze, terwijl ze rondkeek. 'En nu is hij weg, hij is uit mijn zicht verdwenen!'

Адуева просидела целый день молча, не обедала и не ужинала. Зато говорил, обедал и ужинал Антон Иваныч.

Adoeva bleef de hele dag zwijgend zitten, ze lunchte en dineerde niet. Anton Ivanovitsj daarentegen sprak de hele dag en at en dronk.

— Где-то он теперь, мой голубчик? — скажет только она иногда.

'Waar is hij nu, mijn liefje?' zei ze soms alleen maar.

— Уж теперь должен быть в Неплюеве. Нет, что я вру? еще не в Неплюеве, а подъезжает; там чай будет пить, — отвечает Антон Иваныч.

'Hij moet nu in Neplyuev zijn. Nee, dat is niet waar: hij is er nog niet, maar hij komt eraan. Daar gaat hij thee drinken,' zei Anton Ivanovitsj.

— Нет, он в это время никогда не пьет.

'Nee, hij drinkt nooit op dat moment.'

И так Анна Павловна мысленно ехала с ним. Потом, когда он, по расчетам ее, должен был уже приехать в Петербург, она то молилась, то гадала в карты, то разговаривала о нем с Марьей Карповной.

En zo reisde Anna Pavlovna mentaal met hem mee. Vervolgens, wanneer hij volgens haar berekeningen al in Sint Petersburg zou moeten zijn, bad ze, voorspelde ze de toekomst met kaarten en besprak ze hem met Marja Karpovna.

А он?

En hij dan?

С ним мы встретимся в Петербурге.

We ontmoeten hem in Sint Petersburg.