Kung Gustav den tredje var ute på en resa genom Dalarna.

Król Gustaw III wyruszał w podróż po Dalarnie.

Bråttom hade han, och hela vägen ville han åka som i sken.

Był w pośpiechu i chciał jechać jak najszybciej.

Och då det gick med sådan fart, att hästarna lågo som sträckta remmar utåt vägen och vagnen gick på två hjul i svängarna, stack kungen ut huvudet genom vagnsfönstret och ropade till kusken: “Varför låter han det inte gå undan?

Jednak podróżował tak szybko, że konie wyglądały jak naciągnięte paski na drodze, a powóz przejeżdżał na dwóch kołach w zakrętach. Król wystawił głowę przez okno powozu i krzyknął do powoznika: „Dlaczego nie jedzie szybciej?”

Tror han, att han kör för äggskal?”

Czy on myśli, że jedzie za wolno?”

Då det skulle köras med så rasande fart på dåliga landsvägar, hade det nästan varit ett underverk, om seltyg och vagnar hade hållit.

Gdyby podróżował tak szybko na złych drogach, byłby to prawie cud, gdyby uprzęże i powóz wytrzymały.

Det kunde de inte heller, utan vid foten av en brant backe bröts tistelstången av, och där satt kungen.

Nie wytrzymały jednak – na stoku stromej góry słup kosza pękł, a król utknął w środku.

Kavaljererna sprungo ur vagnen och grälade på kusken, men detta gjorde inte skadan mindre.

Rycerze wyskoczyli z powozu i kłócili się z powoznikiem, ale to nie naprawiło sytuacji.

Det var ingen möjlighet att fortsätta resan, förrän vagnen hade blivit lagad.

Nie było możliwości kontynuowania podróży, dopóki powóz nie został naprawiony.

När hovherrarna sågo sig om för att finna ut något, som de kunde låta kungen roa sig med, under det att han väntade, märkte de, att ett kyrktorn stack upp ur en träddunge, som låg ett stycke framåt vägen.

Gdy służący szukali sposobu, by król mógł się zabawić podczas oczekiwania, zauważyli, że zza krzaków na drodze wyłaniała się wieża kościoła.

De föreslogo kungen, att han skulle sätta sig upp i en av de vagnar, där uppvaktningen åkte, för att köra fram till kyrkan.

Zaproponowali królowi, by wsiadł do jednego z powozów, w którym jechała świta, i pojechał do kościoła.

Söndag var det, och kungen kunde ju höra på gudstjänsten för att få tiden att gå, till dess att den stora kungavagnen bleve färdig.

Była niedziela, więc król mógł posłuchać mszy, by zabić czas, aż wielki królewski powóz zostanie naprawiony.

Kungen gick in på förslaget och körde fram mot kyrkan. Förut hade han åkt långa timmar genom mörka skogstrakter, men här såg det gladare ut med tämligen stora åkrar och byar och Dalälven glidande fram ljus och präktig mellan väldiga massor av albuskar.

Król zgodził się na tę propozycję i pojechał do kościoła. Wcześniej podróżował przez wiele godzin w ciemnych lasach, ale tutaj wszystko wyglądało jaśniej – były duże pola i wioski, a rzeka Dalälven płynęła jasno i wspaniale pomiędzy wielkimi masami brzóz.

Men kungen hade otur så till vida, att klockaren tog upp utgångspsalmen i samma ögonblick, som han steg ur vagnen på kyrkbacken, och folket började vandra ut ur kyrkan.

Król miał jednak pecha, gdyż w momencie, gdy wysiadał z powozu na stoku kościoła, dzwonnik zaczął grać hymn na koniec nabożeństwa, a ludzie zaczęli wychodzić z kościoła.

Men då människorna kommo gående förbi honom, blev kungen stående med den ena foten i vagnen och den andra på fotsteget och rörde sig inte ur stället, utan bara betraktade dem.

Kiedy jednak ludzie mijali go, król stał z jedną nogą w powozie, a drugą na stopniu i nie ruszał się z miejsca, po prostu obserwując ich.

Det var det grannaste folk han någonsin hade sett.

Byli to najbardziej sympatyczni ludzie, jakich kiedykolwiek widział.

Karlarna voro allesammans över vanlig manshöjd med kloka, allvarsamma ansikten, och kvinnorna kommo gående ståtliga och värdiga med söndagsfrid över sig.

Wszyscy mężczyźni byli wyżsi od przeciętnego, mieli mądre, poważne twarze, a kobiety szły dumnie i godnie, w niedzielnym spokoju.

Hela dagen förut hade kungen talat om den ödsliga trakten, som han passerade, och han hade sagt till sina kavaljerer gång på gång: “Nu åker jag visst fram genom den allra fattigaste delen av mitt rike.”

Cały dzień król mówił o pustynnych okolicach, przez które przejeżdżał, i wielokrotnie mówił do swoich towarzyszy: „Teraz z pewnością przejeżdżam przez najbiedniejszą część mojego królestwa”.

Men då han nu såg folket, som var ifört den granna sockendräkten, glömde han bort att tänka på dess fattigdom.

Ale kiedy teraz zobaczył ludzi w pięknych niedzielnych strojach, zapomniał o ich biedzie.

I stället blev han varm om hjärtat och sade till sig själv: “Kungen av Sverige är inte så illa ställd, som hans fiender tro.

Zamiast tego jego serce się rozgrzało i powiedział sobie: „Król Szwecji nie jest w tak złej sytuacji, jak sądzą jego wrogowie”.

Så länge som mina undersåtar se ut på detta sättet, skall jag nog vara i stånd att försvara både min tron och mitt land.”

Dopóki moi poddani będą wyglądać w ten sposób, będę w stanie obronić zarówno mój tron, jak i mój kraj”.

Han befallde hovherrarna, att de skulle kungöra för folket, att den främmande, som stod mitt ibland dem, var deras konung, och att de skulle samlas omkring honom, så att han finge tala till dem.

Powiedział sługom, aby ogłosili ludziom, że obcy, który stoi wśród nich, jest ich królem, i aby zgromadzili się wokół niego, żeby mógł do nich przemówić.

Och så höll konungen tal till folket. Han talade från den höga trappan utanför sakristian, och det smala trappsteget, på vilket han stod, finns kvar än i dag.

I tak król przemówił do ludzi. Mówił z wysokiego stopnia poza zakrystią, a wąskie schody, na których stał, przetrwały do dziś.

Kungen började redogöra för hur illa det stod till i riket.

Król zaczął opisywać trudną sytuację w królestwie.

Han sade, att de svenske hade blivit anfallna med krig av både ryssar och danskar.

Powiedział, że Szwedzi zostali zaatakowani przez Rosjan i Duńczyków.

Detta skulle väl inte ha varit så farligt under andra förhållanden, men nu var krigshären så uppfylld av förrädare, att han inte vågade lita på den.

W innych okolicznościach nie byłoby to takie groźne, ale teraz armia była tak wypełniona zdrajcami, że nie śmiał jej zaufać.

Därför hade det inte återstått honom något annat än att själv draga ut i bygderna och fråga sina undersåtar om de ville sluta sig till förrädarna, eller om de ville vara kungen trogna och hjälpa honom med folk och pengar, så att han kunde frälsa fäderneslandet.

Dlatego nie pozostało mu nic innego, jak sam wybrać się do okolicznych wiosek i zapytać poddanych, czy chcą przyłączyć się do zdrajców, czy też chcą być wierni królowi i pomóc mu ludźmi i pieniędzmi, aby mógł ocalić ojczyznę.

Bönderna höllo sig stilla, medan kungen talade, och då han hade slutat, gåvo de intet tecken vare sig till gillande eller ogillande.

Chłopi siedzieli w ciszy, gdy król przemawiał, a kiedy skończył, nie okazali ani przychylności, ani dezaprobaty.

Kungen tyckte själv, att han hade varit mycket vältalig. Tårarna hade stigit honom i ögonen flera gånger, medan han hade talat. Men då bönderna alltjämt stodo där ängsliga och tvehågsna och inte kunde komma sig för att svara honom, rynkade han pannan och såg missnöjd ut.

Król sam uważał, że przemawiał bardzo elokwentnie. Podczas przemówienia kilka razy napływały mu łzy do oczu. Ale kiedy chłopi wciąż stali tam, niespokojni i niezdecydowani, i nie byli w stanie mu odpowiedzieć, marszczył brwi i wyglądał na niezadowolonego.

Bönderna förstodo, att det började falla sig långsamt för kungen att vänta, och till sist steg en av dem fram ur hopen.

Chłopi zrozumieli, że królowi zaczyna brakować cierpliwości, i w końcu jeden z nich wysunął się z tłumu.

“Nu må du veta, kung Gustav, att vi inte väntade kungabesök i socknen i dag”, sade bonden, “och därför äro vi inte genast färdiga att svara dig. Nu råder jag dig, att du går in i sakristian och språkar med vår präst, medan vi överlägga med varandra om det, som du har förelagt oss.”

– Musisz wiedzieć, królu Gustawie, że nie spodziewaliśmy się dzisiaj wizyty królewskiej w naszej wsi – powiedział chłop – i dlatego nie jesteśmy gotowi, by ci odpowiedzieć. Radzę ci wejść do zakrystii i porozmawiać z naszym księdzem, podczas gdy my naradzimy się na temat tego, co nam przedstawiłeś.

Kungen förstod, att något bättre besked inte stod att få då genast, varför han tyckte, att det var klokast att följa bondens råd.

Król zrozumiał, że nie może się spodziewać lepszej odpowiedzi, więc uznał, że najmądrzejszym rozwiązaniem będzie posłuchanie rady chłopa.

Då han kom in i sakristian, fanns ingen där utom en, som såg ut som en gammal bonde. Han var lång och grov med stora händer, nötta av hårt arbete, och han bar varken krage eller kappa, utan skinnbyxor och lång, vit vadmalsrock som alla de andra karlarna.

Gdy wszedł do zakrystii, nie było tam nikogo oprócz jednego mężczyzny, który wyglądał jak stary chłop. Był wysoki i gruby, z dużymi rękami, postarzany przez ciężką pracę, i nie nosił ani kurtki, ani płaszcza, tylko skórzane spodnie i długą, białą kurtkę z futrem, tak jak wszyscy inni mężczyźni.

Han steg upp och bugade sig för kungen, då denne kom in.

Wstał i ukłonił się królowi, gdy ten wszedł.

“Jag trodde, att jag skulle råka prästen härinne”, sade kungen.

– Myślałem, że spotkam tu księdza – powiedział król.

Den andre blev en smula röd i ansiktet. Han tyckte, att det var förargligt att tala om, att det var han, som var präst där i socknen, när han såg, att kungen tog honom för en bonde.

Drugi mężczyzna lekko się zaczerwienił. Poczuł się urażony, gdy okazało się, że to on jest księdzem w tej wsi, a król mylił go z chłopem.

“Ja, prästen brukar vara härinne vid det här laget”, sade han.

– Tak, ksiądz zwykle jest tutaj o tej porze – powiedział.

Kungen slog sig ner i en stor, högkarmad länstol, som stod i sakristian vid den tiden och står kvar där än i dag och är sig alldeles lik, med undantag av att församlingen har låtit sätta upp en förgylld kunglig krona på ryggstödet.

Król usiadł na dużym, wysokim krześle, które znajdowało się w zakrystii w tamtym czasie i jest tam do dziś, prawie identyczne, z tym że parafia postawiła na oparciu królewską koronę złoconego metalu.

“Har ni en bra präst i den här socknen?” sporde kungen. Han ville visa sig intresserad av hur bönderna hade det.

– Czy macie dobrego księdza w tej wsi? – zapytał król. Chciał pokazać, że interesuje się losem chłopów.

När kungen frågade honom på detta sättet, tyckte prästen, att han omöjligt kunde säga vem han var.

Gdy król zapytał go w ten sposób, ksiądz uznał, że nie może powiedzieć, kim jest.

“Det är bättre, att kungen får behålla sin tro, att jag bara är en bonde”, tänkte han och svarade, att prästen var bra nog.

– Lepiej, żeby król zachował swoją wiarę, a ja będę tylko chłopem – pomyślał i odpowiedział, że ksiądz jest wystarczająco dobry.

Han predikade ett rent och klart Guds ord, och han försökte att leva, som han lärde.

Głosił on czyste i jasne słowo Boże i starał się żyć zgodnie z tym, czego nauczał.

Kungen tyckte, att detta var ett gott beröm, men han hade ett skarpt öra, och han märkte en viss tvekan i tonen.

Król uznał to za pochlebną opinię, ale miał dobrze wyostrzone ucho i zauważył pewną niepewność w głosie rozmówcy.

“Det låter, som skulle han ändå inte vara riktigt nöjd med prästen”, sade han.

– To brzmiało, jakby nie był do końca zadowolony z księdza – powiedział.

“Han är nog en smula självrådig”, sade den andre.

– Pewnie jest on trochę zadufany – rzekł drugi mężczyzna.

Han tänkte, att om det skulle hända sig, att kungen sedan finge veta vem han vore, så skulle han inte tycka, att prästen hade stått och bara öst ut beröm över sig själv, därför ville han också komma fram med en smula klander.

Pomyślał, że gdyby król dowiedział się, kim jest, nie uznałby, że ksiądz chwalił samego siebie, dlatego postanowił dodać też kilka zarzutów.

“Det finns nog de, som säga, att prästen vill vara ensam om att råda och regera i den här socknen”, fortfor han.

– Są tacy, którzy twierdzą, że ksiądz chce rządzić i władać sam w tej wsi – kontynuował.

“Då har han i alla fall styrt och ställt på bästa sätt”, sade kungen. Han tyckte inte om, att bonden klagade på den, som var satt över honom. “Mig förefaller det, som om här skulle råda god sed och gammaldags enkelhet.”

– W takim razie rządzi i włada najlepiej, jak to możliwe – powiedział król. Nie podobało mu się, że chłop skarży się na swego przełożonego. – Wydaje mi się, że tutaj panuje dobra etyka i stara, tradycyjna prostota”.

“Folket är nog bra”, sade komministern, “men det lever också långt borta i avskildhet och fattigdom. Människorna här skulle väl inte vara bättre än andra, om denna världens frestelser komme dem närmare.”

– Ludzie są zapewne dobrzy – powiedział proboszcz – ale żyją w odosobnieniu i ubóstwie. Gdyby pokusy tego świata były bliżej, ludzie ci nie byliby lepsi od innych”.

“Nå, det är det då väl ingen fara för att de skola göra”, sade kungen och ryckte på axlarna.

– No cóż, w takim razie nie ma mowy, by to zrobili – powiedział król, wzruszając ramionami.

Han sade nu intet vidare, utan började trumma på bordet med fingrarna. Han tyckte sig ha växlat tillräckligt många nådiga ord med den där bonden och undrade när de andra skulle bli färdiga med sitt svar.

Nie powiedział już nic więcej, zaczął jednak stukać palcami w stół. Uważał, że wystarczająco uprzejmie odpowiedział temu chłopowi i zastanawiał się, kiedy inni skończą odpowiadać.

“De där bönderna äro inte mycket ivriga att komma sin kung till hjälp”, tänkte han. “Hade jag bara min vagn, skulle jag resa min väg från dem och alla deras rådplägningar.”

– Ci chłopi nie są zbyt chętni, by pomóc królowi – pomyślał. – Gdybym tylko miał swój powóz, uciekłbym od nich i od wszystkich ich narad”.

Prästen åter satt bekymrad och stred med sig själv om hur han skulle besluta i en viktig sak, som han måste avgöra. Han började bli glad åt att han inte hade sagt kungen vem han var. Nu tyckte han sig kunna tala med honom om sådant, som han eljest inte hade kunnat framlägga för honom.

Proboszcz siedział wciąż niespokojnie, zmagając się z decyzją w ważnej sprawie. Cieszył się, że nie zdradził królowi swojej tożsamości. Teraz mógł z nim porozmawiać o sprawach, których inaczej nie byłby w stanie omówić.

Om en liten stund bröt prästen tystnaden och frågade kungen om det verkligen förhöll sig så, att fienderna voro över dem och att riket var i fara.

Po chwili proboszcz przerwał ciszę i zapytał króla, czy to prawda, że wrogowie są już w obrębie królestwa i że imperium jest w niebezpieczeństwie.

Kungen ansåg, att den där karlen borde ha förstånd att inte vidare störa honom. Han såg stort på honom och svarade ingenting.

Król uznał, że ten człowiek powinien mieć na tyle rozsądku, by go nie przeszkadzać. Spojrzał na niego z góry i nic nie odpowiedział.

“Jag frågar, därför att jag stod härinne och inte kunde höra riktigt”, sade prästen. “Men om det verkligen förhåller sig så, ville jag tala om, att prästen i den här församlingen kanske skulle vara i stånd att skaffa kungen så mycket pengar, som han behövde.”

– Pytam, bo stałem tutaj i nie słyszałem dobrze – powiedział proboszcz. – Ale jeśli to prawda, chciałbym zasugerować, że proboszcz w tej parafii mógłby zebrać dla króla tyle pieniędzy, ile potrzebuje”.

“Jag tyckte, att han helt nyligen sade, att alla här voro fattiga”, sade kungen och tänkte, att karlen inte hade reda på vad han pratade.

– Wydawało mi się, że przed chwilą powiedział, że wszyscy tutaj są biedni – rzekł król, myśląc, że ten człowiek nie ma pojęcia, o czym mówi.

“Ja, det är sant”, genmälde komministern, “och prästen äger inte mer än någon annan. Men om kungen ville vara så nådig och höra på mig en stund, skall jag tala om hur det kommer sig, att prästen har makt att hjälpa honom.”

– Tak, to prawda – odparł komisarz. – I proboszcz nie ma więcej pieniędzy niż ktokolwiek inny. Ale jeśli król byłby tak uprzejmy i wysłuchał mnie przez chwilę, powiem mu, dlaczego proboszcz ma władzę, by mu pomóc”.

“Han kan få tala”, sade kungen. “Han tycks ha lättare att få orden över läpparna än hans vänner och grannar därute, som aldrig bli färdiga med vad de ha att säga mig.”

– Niech mówi – powiedział król. – Wydaje się, że łatwiej mu to idzie niż jego przyjaciołom i sąsiadom, którzy nigdy nie kończą tego, co mają mi do powiedzenia”.

“Det är inte så lätt att svara kungen. Jag är rädd för att det till sist blir prästen, som får åtaga sig att göra det på de andras vägnar.”

– To nie jest takie proste, by odpowiedzieć królowi. Obawiam się, że ostatecznie to proboszcz będzie musiał zobowiązać się do zrobienia tego w imieniu innych”.

Kungen kastade det ena benet över det andra, drog sig djupt in i länstolen, lade armarna i kors och sänkte huvudet mot bröstet.

Król przełożył jedną nogę przez drugą, głęboko się wcisnął w fotel, założył ręce na klatkę piersiową i pochylił głowę ku klatce.

“Nu kan han börja”, sade han i en ton, som om han redan sove.

– Teraz może zacząć – powiedział tonem, jakby już spał.

“Det var en gång fem karlar från den här socknen, som voro ute på älgjakt i skogen”, började prästen.

– Było kiedyś pięciu mężczyzn z tej parafii, którzy polowali na łosia w lesie – zaczął proboszcz.

“Den ene av dem var prästen, som vi tala om.

– Jeden z nich był proboszczem, o którym mówimy.

Två av de andra voro soldater och hette Olov och Erik Svärd, den fjärde av männen var gästgivare här i kyrkbyn, och den femte var en bonde, som hette Israels Per Persson.”

– Dwóch innych było żołnierzami o imionach Olov i Erik Svärd, czwarty był gospodarzem w wiosce kościelnej, a piąty rolnikiem o imieniu Israels Per Persson”.

“Han skall inte göra sig besvär med att nämna så många namn”, mumlade kungen och lät huvudet sjunka över åt ena sidan.

– Nie musi wymieniać tylu nazwisk – mruknął król i pochylił głowę na bok.

“De där karlarna voro goda jägare”, fortfor prästen, “och de brukade eljest ha lycka med sig.

– Ci mężczyźni byli dobrymi myśliwymi – kontynuował proboszcz – i zwykle mieli szczęście”.

Men den dagen hade de gått långt och länge utan att få något.

– Ale tego dnia chodzili długo i nic nie udało im się złowić”.

Till sist upphörde de alldeles med jakten och satte sig ner på marken för att språka.

– W końcu przestali polować i usiedli na ziemi, by porozmawiać”.

De talade om att det inte på hela skogen fanns en plats, som lämpade sig för odling.

– Mówili, że w całym lesie nie było ani jednego miejsca nadającego się do uprawy”.

Det var bara fjäll och moras alltsammans.

– Były tylko góry i moczary”.

‘Vår Herre har inte gjort rätt mot oss, som har gett oss ett så fattigt land att bebo’, sade en av dem.

– „Nasz Pan źle nas potraktował, dając nam tak biedną ziemię do zamieszkania” – powiedział jeden z nich.

‘På andra orter kunna människor skaffa sig rikedom och överflöd, men här kunna vi med all vår strävan knappast träla oss till dagligt bröd’.”

– „W innych miejscach ludzie mogą zdobywać bogactwa i dostatek, ale tutaj przy całej naszej pracy ledwo wystarcza nam na chleb powszedni”.

Prästen höll upp ett ögonblick, såsom oviss om kungen hörde honom, men denne gjorde en rörelse med lillfingret för att visa, att han var vaken.

Proboszcz na chwilę się zawahał, niepewny, czy król go słyszy, ale ten skinął małym palcem, by pokazać, że jest przytomny.

“Just då jägarna talade om detta, fick prästen se, att det glittrade i berggrunden på ett ställe, där han hade råkat sparka bort mossan med foten.

– „Właśnie wtedy, gdy myśliwi o tym rozmawiali, proboszcz zauważył, że w miejscu, gdzie przypadkiem odsunął mch, w skale błyszczało coś”.

‘Det var ett märkvärdigt berg, det här’, tänkte han och sparkade undan en mosstuva till.

– „To była niezwykła góra” – pomyślał i odsunął jeszcze jeden kawałek mchu.

Han tog upp en stenflisa, som följde med mossan, och som glänste på samma sätt som allt det andra.

– „Wziął kawałek skały, który szedł w parze z mchem, i który błyszczał tak samo jak wszystko inne”.

‘Det är väl aldrig möjligt, att det kan vara bly det här?’ sade han.

– „To chyba nie może być ołów, prawda?” – powiedział.

Nu rusade de andra upp och makade undan mossan med bösskolvarna.

Wtem pozostali ruszyli do przodu i odsunęli mch za pomocą kolb pistoletów.

Och när de hade gjort det, sågo de tydligt hur en bred malmåder gick fram i berget.

A kiedy to zrobili, wyraźnie dostrzegli w skale szerokie żylby rudy.

‘Vad tror ni, att detta kan vara?’ sade prästen.

– „Co myślicie, co to może być?” – zapytał proboszcz.

Karlarna slogo loss stenflisor och beto i dem. —

Robotnicy odłupywali kawałki skały i oglądali je.

‘Nog är det väl åtminstone bly eller zink’, sade de. —

– „To chyba ołów albo cynk” – powiedzieli.

‘Och hela berget är fullt av det’, tillade gästgivaren.”

– „I cała góra jest ich pełna” – dodał gospodarz.

När prästen hade hunnit så långt i berättelsen, sågs kungens huvud resas en smula, och ett öga öppnade sig. “Vet han om någon av de där människorna förstod sig på malmer och stenarter?” frågade han. — “Nej, det gjorde de inte”, svarade prästen. Då sjönk kungens huvud, och båda hans ögon slöto sig.

Gdy proboszcz skończył opowieść, głowa króla uniosła się nieco, a jedno oko otworzyło się. „Czy on wie, czy którakolwiek z tych ludzi znał się na rudach i skałach?” – zapytał. „Nie, nie znał się” – odpowiedział proboszcz. Wtem głowa króla opadła, a oba jego oczy zamknęły się.

“Både prästen och de, som voro med honom, blevo mycket glada”, fortfor den talande utan att låta sig störas av kungens likgiltighet.

– „Zarówno proboszcz, jak i ci, którzy z nim byli, bardzo się ucieszyli” – kontynuował mówca, nie zwracając uwagi na obojętność króla.

“De tänkte, att de nu hade funnit det, som skulle göra dem rika och deras efterkommande även.

– „Pomyśleli, że odkryli coś, co uczyni ich bogatymi, a także ich potomków”.

‘Aldrig mer skall jag behöva arbeta!’

– „Nigdy więcej nie będę musiał pracować!”

sade en av dem.

– powiedział jeden z nich.

‘Jag skall ha råd att göra ingenting hela veckan igenom, och på söndagen skall jag åka till kyrkan i guldkaret!’

– „Będę miał pieniądze, by nic nie robić przez cały tydzień, a w niedzielę pojadę do kościoła w złotej karocy!”

“De voro eljest förståndiga karlar, men det stora fyndet hade gått dem åt huvudet, så att de talade som barn. Så mycken besinning hade de ändå, att de på nytt lade mossan till rätta och gömde malmådern. Därpå togo de noggrant märke på platsen, där den befann sig, och gingo hem.

– „Byli to przecież rozsądni ludzie, ale wielkie odkrycie przewróciło im w głowie i zaczęli mówić jak dzieci. Mieli jednak na tyle rozsądku, by przykryć rudę i uważnie zaznaczyć miejsce jej znalezienia, po czym poszli do domu”.

“Innan de skildes, kommo de överens, att prästen skulle resa till Falun och fråga bergshauptmannen vad detta var för malm. Han skulle komma tillbaka, så snart han kunde, och intill dess lovade de varandra med dyr ed, att de inte för någon människa skulle förråda var det var, som malmen fanns.”

– „Zanim się rozstali, postanowili, że proboszcz pojedzie do Falun i zapyta bergmistrza, o jaką rudę chodzi. Miał wrócić tak szybko, jak to możliwe, a do tego czasu obiecali sobie nawzajem, że nie zdradzą nikomu, gdzie znaleziono rudę”.

Kungens huvud lyftes åter en smula, men han avbröt inte berättaren med ett ord. Han tycktes börja tro, att den andre verkligen hade något viktigt, som han ville säga honom, då han inte lät sig störas av hans likgiltighet.

Głowa króla znów uniosła się nieco, ale nie przerywał opowiadającemu ani słowem. Wydawało się, że zaczyna wierzyć, iż ten drugi rzeczywiście ma coś ważnego do powiedzenia, skoro nie przeszkadzała mu jego obojętność.

“Så for prästen åstad med ett par malmprover i fickan.

– „I tak proboszcz wyruszał z kilkoma próbkami rudy w kieszeni”.

Han var lika glad åt att bli rik som någon av de andra.

– „Był równie podekscytowany możliwością zdobycia bogactwa, jak każdy z pozostałych”.

Han tänkte på att han skulle bygga om prästgården, som nu inte var bättre än en bondstuga, och så skulle han gifta sig med en prostdotter, som han tyckte om.

– „Myślał o tym, że wyremontuje plebanię, która teraz była tylko zwykłą chałupą, a potem ożeni się z córką proboszcza, którą bardzo lubił”.

Henne hade han eljest trott att han skulle få vänta på i många år.

– „Inaczej sądził, że będzie musiał czekać na to wiele lat”.

Han var fattig och obemärkt, och han visste, att det skulle dröja länge, innan han fick en sådan plats, att han kunde gifta sig.

– „Był biedny i niezauważony i wiedział, że minie dużo czasu, nim uzyska taką pozycję, by móc się ożenić”.

“Prästen åkte in till Falun på två dagar, och en dag måste han gå där och vänta, därför att bergshauptmannen var bortrest. Äntligen fick han råka honom och visade honom malmbitarna. Bergshauptmannen tog dem i sin hand. Han såg först på dem och sedan på prästen.

– „Proboszcz dotarł do Falun w ciągu dwóch dni i jednego dnia musiał czekać, ponieważ bergmistrz był nieobecny. W końcu udało mu się go spotkać i pokazać mu próbki rudy. Bergmistrz wziął je do ręki. Najpierw przyjrzał się im, a potem proboszczowi”.

“Prästen berättade, att han hade funnit dem i ett berg hemma i socknen, och undrade om det inte kunde vara bly.

– „Proboszcz powiedział, że znalazł je w górach w swojej parafii, i zastanawiał się, czy to nie jest ołów”.

‘Nej, bly är det inte’, sade bergshauptmannen.

– „Nie, to nie jest ołów” – powiedział bergmistrz.

‘Kanske att det är zink då?’ frågade prästen.

– „Może to jest cynk?” – zapytał proboszcz.

‘Zink är det inte heller’, sade bergshauptmannen.

– „To też nie jest cynk” – odparł bergmistrz.

“Prästen tyckte, att allt hopp sjönk inom honom. Så bedrövad hade han inte känt sig på mången god dag.

– „Proboszcz poczuł, że wszelka nadzieja opuściła go. Nigdy w życiu nie czuł się tak przybity”.

‘Har ni många sådana här stenar i er socken?’ frågade bergshauptmannen.

– „Czy w pana parafii jest dużo takich kamieni?” – zapytał bergmistrz.

‘Vi ha ett helt berg’, sade prästen.

– „Mamy całe góry” – odpowiedział proboszcz.

“Då gick bergshauptmannen närmare, slog honom på axeln och sade:

– „Wtedy bergmistrz podszedł bliżej, poklepał go po ramieniu i powiedział:

‘Låt då se, att ni gör ett sådant bruk av det, att det länder både er själva och riket till gagn, för detta är silver!’

– „Sprawdźmy, czy uda ci się to wykorzystać w taki sposób, aby przyniosło to korzyść zarówno tobie, jak i królestwu, bo to jest srebro!”

‘Jaså’, sade prästen och stod och famlade framför sig. ‘Jaså, det är silver.’

– „Och” – powiedział proboszcz, stojąc i szukając czegoś przed sobą. „Och, to jest srebro”.

“Bergshauptmannen började tala om för honom hur han skulle bära sig åt för att skaffa sig laglig rätt till gruvan och gav honom många goda råd, men prästen stod huvudyr och hörde inte på vad han sade.

– „Bergmistrz zaczął mu tłumaczyć, jak uzyskać legalne prawo do kopalni, i udzielił mu wielu dobrych rad, ale proboszcz był tak oszołomiony, że nie słyszał ani słowa z tego, co mówił”.

Han tänkte bara på hur underbart det var, att det hemma i hans fattiga socken låg ett helt berg av silvermalm och väntade på honom.”

– „Myślał tylko o tym, jak cudownie jest, że w jego biednej parafii znajduje się cała góra srebrnej rudy, czekająca na niego”.

Kungen lyfte huvudet så tvärt, att prästen avbröt berättelsen.

Król podniósł głowę tak nagle, że proboszcz przerwał opowieść.

“Det gick väl så”, sade kungen, “att när han kom hem och började arbeta i gruvan, så fick han se, att bergshauptmannen bara hade drivit gäck med honom.”

– „Pewnie tak było” – powiedział król. „Gdy wrócił do domu i zaczął pracę w kopalni, okazało się, że bergmistrz tylko się z niego nabrał”.

“Ånej, inte hade bergshauptmannen narrat honom”, sade komministern.

– „Nie, bergmistrz go nie oszukał” – powiedział komisarz.

“Han kan fortsätta”, sade kungen och satte sig åter till rätta för att lyssna.

– „Może dalej opowiadać” – powiedział król i znowu usiadł, by słuchać.

“När prästen äntligen var hemma och körde fram genom hemsocknen”, fortfor prästen, “ansåg han, att han först av allt borde underrätta sina kamrater om värdet av deras fynd.

– „Gdy proboszcz w końcu wrócił do domu i przejeżdżał przez swoją parafię”, kontynuował proboszcz, „pomyślał, że jako pierwszy powinien poinformować swoich współpracowników o wartości ich znaleziska”.

Och som han åkte förbi gästgivar Sten Stenssons gård, ämnade han köra in hos honom och tala om, att det de hade funnit var silver.

– „A kiedy przejeżdżał obok gospody Stena Stenssona, postanowił wstąpić do niego i powiedzieć, że to, co znaleźli, to srebro”.

Men när han stannade utanför porten, såg han, att det hängde lakan för fönsterna, och att en bred väg av hackat granris ledde upp till trappan.

– „Ale gdy zatrzymał się przed bramą, zobaczył, że okna są przykryte prześcieradłami, a szeroka ścieżka z posiekanych gałęzi prowadziła na schody”.

‘Vem är det, som är död här i gården?’ frågade prästen en pojke, som stod och hängde mot gärdesgården.

– „Kto zmarł na tym podwórku?” – zapytał proboszcz chłopca, który stał i opierał się o poręcz bramy.

‘Det är gästgivarn själv’, svarade pojken.

– „To był sam gospodarz” – odpowiedział chłopiec.

Och så lät han prästen veta, att gästgivarn hade druckit sig full varenda dag sedan en vecka tillbaka.

I tak powiedział proboszczowi, że gospodarz codziennie upijał się od tygodnia.

‘Å så mycket brännvin, så mycket brännvin, som här har gått åt!’ sade gossen. —

– „Och, tyle spirytusu, tyle spirytusu zużyto tutaj!” – powiedział chłopiec.

‘Hur kan detta komma sig?’ frågade prästen.

– „Jak to możliwe?” – zapytał proboszcz.

‘Gästgivarn brukade ju aldrig dricka sig full.’ —

– „Gospodarz przecież nigdy się nie upijał”.

‘Jo’, sade gossen, ‘han drack, därför att han påstod, att han hade funnit en gruva.

– „No cóż”, powiedział chłopiec, „pił, bo twierdził, że znalazł kopalnię”.

Han var så rik, sade han.

– „Był tak bogaty” – dodał.

Han skulle aldrig behöva göra annat än supa.

– „Nie musiałby robić nic innego poza pijaniem”.

Och i går kväll åkte han bort, full som han var, och så välte åkdonet, och han slog ihjäl sig.’

– „A wczoraj wieczorem wyszedł, był pijany, a pojazd się wywrócił i zabił go”.

“När prästen hade fått höra detta, for han vidare hemöver. Han var bedrövad över det han hade fått veta. Han hade ju kommit så glad och fröjdat sig åt att få tala om den stora nyheten.

Gdy proboszcz usłyszał to, poszedł dalej do domu. Był smutny z powodu tego, co usłyszał. Przecież przyszedł tak szczęśliwy i cieszył się, że będzie mógł ogłosić tę wspaniałą nowinę.

“När prästen hade kört ett par steg, såg han Israels Per Persson komma gående.

Gdy proboszcz szedł kilka kroków dalej, zobaczył Israela Per Perssona, który szedł w jego stronę.

Han såg ut alldeles som vanligt, och prästen tänkte, att det var väl, att lyckan inte hade stigit också honom åt huvudet.

Wyglądał zupełnie tak jak zwykle, a proboszcz pomyślał, że szczęście chyba nie przewróciło mu się w głowie.

Honom skulle han genast glädja med att han nu var en rik man.

Zaraz go ucieszył wiadomością, że teraz jest bogatym człowiekiem.

‘Goddag!’

– „Witaj!”

sade Per Persson.

– powiedział Per Persson.

‘Kommer du ifrån Falun nu?’ —

– „Czy przyjechałeś z Falun?” —

‘Ja, det gör jag’, sade prästen, ‘och nu skall jag säga dig, att det har gått bättre där, än vi tänkte oss.

– „Tak”, odpowiedział proboszcz, „i teraz powiem ci, że sprawy poszły lepiej niż myśleliśmy”.

Bergshauptmannen sade, att det var silvermalm, som vi hade funnit.’

– „Komendant górniczy powiedział, że to była ruda srebra, którą znaleźliśmy”.

I samma ögonblick såg Per Persson ut, som om jorden hade öppnat sig under honom. —

W tej samej chwili Per Persson wyglądał, jakby ziemia otworzyła się pod nim. —

‘Vad säger du, vad säger du?

– „Co mówisz? Co mówisz?”

Är det silver?’ —

– „To srebro?” —

‘Ja’, svarade prästen, ‘vi ska bli rika karlar, vi alla nu, och kunna leva som herrskap.’ —

– „Tak”, odpowiedział proboszcz, „teraz wszyscy staniemy się bogaci i będziemy mogli żyć jak panowie”.

‘Nej, är det silver!’

– „Nie, to srebro!”

sade Per Persson än en gång och såg alltmer sorgsen ut. —

– powiedział jeszcze raz Per Persson, wyglądając coraz bardziej smutno.

‘Ja, visst är det silver’, svarade prästen, ‘du skall inte tro, att jag vill bedraga dig.

– „Tak, oczywiście to srebro”, odpowiedział proboszcz, „nie myśl, że chcę cię oszukać”.

Du skall inte vara rädd för att bli glad.’ —

– „Nie bój się cieszyć”.

‘Glad!’

– „Cieszyć się!”

sade Per Persson.

– powiedział Per Persson.

‘Skulle jag bli glad?

– „Miałbym się cieszyć?”

Jag trodde, att det bara var kråkguld, som vi hade funnit, så att jag tyckte, att det var bättre att taga det säkra för det osäkra.

– „Pomyślałem, że to tylko pozłacana miedź, którą znaleźliśmy, więc uznałem, że lepiej uchronić się przed niepewnością”.

Jag har sålt bort min andel i gruvan till Olov Svärd för hundra daler.’

– „Sprzedałem mój udział w kopalni Olovowi Svärdowi za sto dalerów”.

“Han var förtvivlad, och när prästen for ifrån honom, stod han och grät på landsvägen.

Był w rozpaczy i kiedy proboszcz odszedł, stał na drodze i płakał.

“När prästen kom hem till sin gård, sände han en dräng bort till Olov Svärd och hans bror för att tala om för dem, att det var silver, som de hade funnit. Han tyckte, att han nu hade fått nog av att själv föra kring den goda nyheten.

Gdy proboszcz wrócił do domu, wysłał sługę do Olova Svärda i jego brata, by powiedział im, że to srebro, które znaleźli. Pomyślał, że dosyć już rozpowszechniał tę dobrą nowinę.

“Men då prästen satt ensam på kvällen, tog åter glädjen ut sin rätt.

Ale gdy proboszcz siedział sam wieczorem, radość znów wzięła górę.

Han gick ut i mörkret och ställde sig på en kulle, där han tänkte bygga den nya prästgården.

Wyszedł w ciemnościach i stanął na wzgórzu, na którym planował wybudować nowy dom proboszcza.

Den skulle bli ståtlig, förstås, lika präktig som ett biskopsboställe.

Miał być on okazały, oczywiście, równie okazały jak biskupia siedziba.

Han stod länge ute den natten, och han nöjde sig inte med att bygga om prästgården.

Stał tam długo tej nocy i nie poprzestał tylko na przebudowie domu proboszcza.

Det föll honom in, att då det fanns så mycken rikedom i socknen, skulle mycket folk strömma dit, och till sist skulle kanske en hel stad bli uppbyggd omkring gruvan.

Zaczął rozmyślać, że skoro w parafii jest tak wiele bogactwa, to przybędzie wielu ludzi, a ostatecznie być może wokół kopalni założone zostanie całe miasto.

Och så skulle han nödgas att bygga en ny kyrka i stället för den gamla.

I wtedy będzie musiał wybudować nowy kościół zamiast starego.

Det skulle väl en stor del av hans rikedom gå åt till.

To zapewne pochłonie znaczną część jego bogactwa.

Men han var inte nöjd med detta heller, utan han tänkte sig, att när hans kyrka vore färdig, skulle kungen och många biskopar komma för att inviga den, och då skulle kungen bli glad åt kyrkan, men han skulle anmärka på det, att det inte fanns något ställe för honom, kungen, att ta in på.

Ale to go nie zadowoliło. Pomyślał, że gdy kościół zostanie ukończony, król i wielu biskupów przybędzie, by go poświęcić, a król będzie zadowolony z kościoła, ale zauważy, że nie ma miejsca dla niego, króla, by się zatrzymać.

Och då skulle han få lov att bygga kungen ett slott i den nya staden.”

I wtedy będzie miał pozwolenie na wybudowanie pałacu dla króla w nowym mieście.

En av kungens kavaljerer öppnade nu dörren till sakristian och anmälde, att den stora kungavagnen var lagad.

Jeden z królewskich rycerzy otworzył teraz drzwi do zakrystii i oznajmił, że wielki królewski rydwan jest gotowy.

Kungen var i första ögonblicket färdig att genast avlägsna sig, men han besinnade sig. “Han skall få tala om sin historia till slut”, sade han till prästen. “Men han kan gå raskare framåt. Vi veta nu hur mannen drömde och tänkte. Vi vilja veta hur han handlade.”

Król był gotów natychmiast odejść, ale przemyślał to. „Niech najpierw opowie swoją historię”, powiedział do proboszcza. „Ale może przejść do rzeczy. Wiemy już, jak ten człowiek marzył i myślał. Chcemy wiedzieć, jak działał”.

“Men när prästen ännu satt mitt uppe i dessa drömmar”, fortfor prästen, “kom bud till honom, att Israels Per Persson hade avhänt sig livet.

„Ale gdy proboszcz wciąż był pogrążony w tych marzeniach”, kontynuował proboszcz, „nadeszła wiadomość, że Israel Per Persson popełnił samobójstwo”.

Han hade inte kunnat bära det, att han hade sålt bort sin del av gruvan.

Nie był w stanie znieść tego, że sprzedał swój udział w kopalni.

Han hade väl tyckt, att han inte kunde uthärda att var dag gå och se en annan fröjda sig åt en rikedom, som kunde ha varit hans.”

Prawdopodobnie uważał, że nie może znieść codziennego patrzenia na innych, którzy cieszą się bogactwem, które mogło być jego.

Kungen satte sig en smula till rätta i stolen. Han höll båda ögonen öppna. “Minsann”, sade han, “om jag hade varit den där prästen, tror jag, att jag hade fått nog av gruvan.”

Król usiadł wygodniej na krześle. Miał szeroko otwarte oczy. „Boże”, powiedział, „gdybym był tym proboszczem, to chyba miałbym dość tej kopalni”.

“Kungen är en rik man, han”, sade prästen.

„Król jest bogatym człowiekiem”, powiedział proboszcz.

“Han har mycket nog i alla fall.

„W każdym razie ma wystarczająco dużo”.

Det är inte på samma sätt med en fattig präst, som ingenting äger.

Nie jest tak w przypadku biednego proboszcza, który nie ma żadnej własności.

Den stackaren tänkte i stället, när han såg, att Guds välsignelse inte var med hans företag: ‘Jag skall inte mera drömma om att göra mig själv ära och nytta med dessa rikedomar.

Ten biedny człowiek, gdy zobaczył, że Boże błogosławieństwo nie towarzyszy jego przedsiębiorstwu, pomyślał: „Nie będę już marzył o tym, by zdobyć dla siebie chwałę i zysk z tych bogactw”.

Men jag kan ju inte låta silvret bli liggande i jorden.

„Ale nie mogę pozwolić, by srebro leżało na ziemi”.

Jag måste ta fram det till nytta för de fattiga och nödställda.

„Muszę je wykorzystać dla ubogich i potrzebujących”.

Jag skall bearbeta gruvan för att hjälpa hela socknen på fötter.’

„Będę eksploatował kopalnię, by pomóc całej parafii”.

“Därför gick prästen en dag över till Olov Svärd för att tala med honom och hans bror om vad de nu närmast borde företa sig med silverberget.

Dlatego pewnego dnia proboszcz poszedł do Olova Svärda, by porozmawiać z nim i jego bratem o tym, co powinni zrobić z górą srebra.

När han kom i närheten av soldatbostaden, mötte han en kärra, som var omgiven av beväpnade bönder.

Gdy zbliżył się do domu żołnierza, napotkał wóz otoczony przez uzbrojonych chłopów.

Och i kärran satt en karl, som hade händerna bakbundna och rep omkring fotlederna.

Na wozie siedział mężczyzna z związanymi rękami i nogami.

“Då prästen gick förbi, höll kärran stilla, och han fick tid att betrakta fången. Hans huvud var ombundet, så att det var inte lätt att se vem det var, men prästen tyckte ändå, att han kände igen Olov Svärd.

Gdy proboszcz przechodził obok, wóz się zatrzymał, a on miał czas przyjrzeć się więźniowi. Jego głowa była owinięta, więc nie było łatwo rozpoznać, kim jest, ale proboszcz wydawał się rozpoznawać Olova Svärda.

“Han hörde fången bedja dem, som bevakade honom, att han skulle få tala ett par ord med prästen.

Słyszał, jak więzień błagał strażników, by mógł zamienić kilka słów z proboszczem.

“Han gick då närmare, och fången vände sig emot honom. ‘Nu är du snart den ende, som vet var det där silverberget finns’, sade Olov.

Proboszcz podszedł bliżej, a więzień odwrócił się do niego. „Niedługo będziesz jedynym, który wie, gdzie jest ta góra srebra”, powiedział Olov.

‘Vad är det du säger, Olov?’ frågade prästen.

„Co mówisz, Olov?” — zapytał proboszcz.

‘Jo, ser du, präst, sedan vi hade fått höra, att det var ett silverberg, som vi hade funnit, kunde inte jag och min bror vara så goda vänner som förut, utan vi kommo jämt i gräl.

„Widzisz, proboszczu, od kiedy usłyszeliśmy, że znaleźliśmy górę srebra, ja i mój brat nie możemy się dogodzić i ciągle się kłócimy”.

Och i går kväll råkade vi i tvist om vem av oss fem det var, som först hade funnit gruvan, och det kom till strid mellan oss.

„A wczoraj wieczorem pokłóciliśmy się o to, który z nas pięciu pierwszy znalazł kopalnię, i doszło do bójki”.

Och nu har jag slagit ihjäl min bror, och han har även gett mig en duktig minnesbeta här över pannan.

„A teraz zabiłem brata i on zadał mi niezły cios w głowę”.

Jag skall hänga nu, och sedan är du den ende, som vet något om gruvan.

„Zostanę powieszony, a ty będziesz jedynym, który wie coś o kopalni”.

Därför vill jag be dig om en sak.’

„Dlatego chcę cię prosić o jedną rzecz”.

‘Tala ut, du!’ sade prästen. ‘Jag skall göra vad jag kan för dig.’

„Mów!” — powiedział proboszcz. „Zrobię dla ciebie, co w mojej mocy”.

‘Du vet, att jag lämnar många små barn efter mig’, började soldaten, men prästen avbröt honom.

„Wiesz, że zostawiam po sobie wielu małych dzieci”, zaczął żołnierz, ale proboszcz mu przerwał.

‘Vad detta beträffar, kan du vara lugn. Det, som kommer på din lott i gruvan, skola de få, alldeles som om du själv hade levat.’

„Nie martw się o to. To, co ci się przytrafi w kopalni, przytrafi się im tak samo, jakbyś ty sam jeszcze żył”.

‘Nej’, sade Olov Svärd, ‘det var en annan sak jag ville be dig om. Låt ingen av dem få någon del av det, som kommer ur den där gruvan!’

„Nie”, powiedział Olov Svärd, „chciałem cię prosić o coś innego. Nie pozwól, by ktokolwiek dostał jakąś część tego, co wyjdzie z tej kopalni!”

“Prästen ryckte ett steg tillbaka, han blev stående tyst och kunde intet svara.

Proboszcz cofnął się o krok, stał w ciszy i nie był w stanie nic odpowiedzieć.

‘Om du inte lovar mig detta, kan jag inte dö lugn’, sade den fångne.

„Jeśli mi tego nie obiecasz, nie będę mógł spokojnie umrzeć” — powiedział więzień.

‘Ja’, sade prästen långsamt och mödosamt, ‘jag skall lova dig vad du begär av mig.’

„Tak”, powiedział proboszcz powoli i z trudem, „obiecuję ci to, o co mnie prosisz”.

“Därpå fördes mördaren bort, och prästen stod på vägen och tänkte på hur han skulle kunna hålla det löfte han hade givit honom.

Następnie mordercę odprowadzono, a proboszcz stał na drodze, zastanawiając się, jak dotrzymać złożonej obietnicy.

Under hela vägen hem tänkte han på rikedomen, som han hade varit så glad åt.

Przez całą drogę do domu myślał o bogactwie, które tak bardzo go cieszyło.

Men om det nu var så, att folket i denna församlingen inte tålde vid rikedom?

Ale co, jeśli ludzie z tej parafii nie tolerują bogactwa?

Nu voro redan fyra fördärvade, som förut hade varit stolta och präktiga män.

Teraz byli już czterej zepsuci mężczyźni, którzy wcześniej byli dumni i zamożni.

Han tyckte sig se hela församlingen framför sig, och han föreställde sig hur den där silvergruvan skulle fördärva den ene efter den andre.

Wydawało mu się, że widzi przed sobą całą parafię i wyobrażał sobie, jak ta srebrna kopalnia będzie niszczyć jednego po drugim.

Anstod det honom, som var satt att vårda dessa fattiga människors själar, att släppa ut över dem det, som skulle bli deras undergång?”

Czy to jego zadanie, jako osoby odpowiedzialnej za dusze tych biednych ludzi, by narażać ich na zgubę?”

Kungen satt på en gång upprätt i stolen och stirrade på den, som talade. “Jag må säga!” sade han. “Han kommer mig att förstå, att en präst i den här avlägsna bygden måste vara en hel karl.”

Król nagle usiadł wprost na krześle i wpatrywał się w mówiącego. „Muszę przyznać!” — powiedział. „Rozumiem, że proboszcz w tej odległej wiosce musi być prawdziwym mężczyzną”.

“Inte heller var det nog med detta, som redan hade hänt”, fortfor prästen, “utan så snart som nyheten om gruvan spridde sig bland sockenborna, upphörde de att arbeta och gingo lättjefulla omkring och väntade på den tiden, då den stora rikedomen skulle strömma ut över dem.

„To nie wszystko”, kontynuował proboszcz, „gdy tylko wiadomość o kopalni rozeszła się wśród parafian, przestali pracować i chodzili leniwie, czekając na dzień, gdy wielkie bogactwo spłynie na nich”.

Allt löst folk, som fanns i trakten, strömmade till, och dryckenskap och slagsmål blev nu det, som prästen ständigt hörde talas om.

Wszystkie miejscowe łajdaki przybyły, a pijaństwo i bójki stały się codziennością, o której ciągle słyszał proboszcz.

“En mängd folk gjorde intet annat än drev omkring i skogen och sökte efter gruvan, och prästen märkte, att så snart han gick från hemmet, smögo sig människor efter honom för att ta reda på om han begav sig till silverberget och stjäla hemligheten från honom.

„Wielu ludzi chodziło po lesie w poszukiwaniu kopalni, a proboszcz zauważył, że gdy tylko wychodził z domu, ludzie podążali za nim, by dowiedzieć się, czy szukał srebra i mógłby im zdradzić tę tajemnicę”.

“Då sakerna stodo så, kallade prästen samman bönderna till stämma.

W tej sytuacji proboszcz zwołał zebranie chłopów.

“För det första påminde han dem om alla de olyckor, som upptäckten av silverberget hade dragit över dem, och han frågade dem om de ville låta sig fördärvas, eller om de ville rädda sig själva.

„Najpierw przypomniał im o wszystkich nieszczęściach, jakie sprowadziło na nich odkrycie srebra, i zapytał, czy chcą dalej się niszczyć, czy może uratować się przed zgubą”.

Därpå sade han dem, att de inte skulle vänta av honom, som var deras präst, att han skulle bidraga till deras undergång.

Potem powiedział im, że nie powinni oczekiwać od niego, jako ich proboszcza, że przyczyni się do ich zguby.

Nu hade han beslutit att för ingen människa förråda var silverberget fanns, och aldrig ville han själv hämta rikedom ur det.

Postanowił bowiem, że nigdy nie zdradzi nikomu miejsca ukrycia srebra i nigdy nie chciał sam czerpać z niego bogactwa.

Och så frågade han bönderna hur de framgent ville ha det.

I zapytał chłopów, co zamierzają dalej.

Om de ville fortsätta att söka efter gruvan och vänta på rikedom, då ville han dra så långt bort, att aldrig en hörsägen om deras elände kunde nå honom.

Jeśli nadal będą szukać kopalni i czekać na bogactwo, to on odejdzie tak daleko, by nigdy nie usłyszeć o ich nieszczęściach.

Men om de ville överge att tänka på silvergruvan och bli som förr, då ville han stanna ibland dem.

Jeśli jednak zrezygnują z myśli o srebrnej kopalni i wrócą do dawnego życia, to on zostanie z nimi.

‘Men hur ni än väljer’, sade prästen, ‘så kom detta ihåg, att av mig får ingen någonsin veta något om silverberget!’”

„Ale niezależnie od tego, co wybierzecie”, powiedział proboszcz, „pamiętajcie, że ja nigdy nikomu nie powiem nic o srebrnej kopalni!”

“Nå”, sade kungen, “hur valde bönderna?”

„No cóż”, rzekł król, „jak zdecydowali się chłopi?”

“De gjorde, som prästen ville”, sade prästen.

„Zrobili tak, jak chciał proboszcz”, odpowiedział proboszcz.

“De förstodo, att han menade väl med dem, när han ville förbli fattig för deras skull.

„Zrozumieli, że miał dobre intencje, chcąc pozostać biednym dla ich dobra”.

Och de gåvo sin präst i uppdrag att gå till skogen och dölja malmådern väl med ris och sten, så att ingen skulle kunna finna den, inte de och inte deras efterkommande.”

I polecili swemu proboszczowi, by poszedł do lasu i dobrze ukrył wejście do kopalni za pomocą trzciny i kamieni, aby nikt nie mógł jej znaleźć – ani oni, ani ich potomkowie.

“Och sedan har prästen levat här lika fattig som de andra.”

„Od tamtego czasu proboszcz żyje tu tak samo ubogi jak inni”.

“Ja”, svarade prästen, “han har levat här lika fattig som de andra.”

„Tak”, odpowiedział proboszcz, „żyje tu tak samo ubogi jak inni”.

“Han har väl ändå gift sig och byggt sig en ny prästgård?” sade kungen.

„Ale przecież ożenił się i wybudował nowy dom dla proboszcza?” – zapytał król.

“Nej, han har inte haft råd att gifta sig, och han bor i den gamla kojan.”

„Nie, nie miał pieniędzy na ślub i mieszka w starej chacie”.

“Det är en vacker historia, som han har berättat mig”, sade kungen och böjde på huvudet.

„To piękna historia, którą mi opowiedział”, powiedział król i skinął głową.

Prästen stod tyst framför kungen. Om några ögonblick återtog denne: “Var det på silverberget han tänkte, när han sade, att prästen här skulle kunna skaffa mig så mycket pengar, som jag behöver?”

Proboszcz stał w ciszy przed królem. Po chwili ten ostatni zapytał: „Czy to o Górę Srebra miał na myśli, mówiąc, że proboszcz może zdobyć dla mnie tyle pieniędzy, ile potrzebuję?”

“Ja”, sade den andre.

„Tak”, odpowiedział drugi.

“Men jag kan inte lägga tumskruvar på honom”, sade kungen, “och hur vill han annars, att jag skall få en sådan man att visa mig berget? Han har ju försakat både kärestan och all livets välmåga.”

„Ale nie mogę go zmusić”, powiedział król, „a jak inaczej miałbym nakłonić takiego człowieka, by pokazał mi tę górę? Przecież zrezygnował z ukochanej osoby i wszelkich uciech, jakie daje życie”.

“Det är en annan sak”, sade prästen. “Men om det är fäderneslandet, som behöver skatten, så ger han nog med sig.”

„To co innego”, powiedział proboszcz. „Ale gdyby to była ojczyzna, która potrzebuje tego skarbu, to pewnie by się zgodził”.

“Svarar han mig för det?” frågade kungen.

„Czy on mi to potwierdzi?” – zapytał król.

“Ja, det svarar jag för”, sade prästen.

„Tak, potwierdzam to”, powiedział proboszcz.

“Bryr han sig då inte om hur det går med hans sockenbor?”

„Więc nie obchodzą go jego parafianie?”

“Det får stå i Guds hand.”

„Niech to będzie w rękach Boga”.

Kungen steg upp ur stolen och gick fram till fönstret.

Król wstał z krzesła i podszedł do okna.

Han stod en stund och såg på folkhopen därutanför.

Przez chwilę patrzył na tłum ludzi na zewnątrz.

Ju längre han såg, desto klarare började hans stora ögon glänsa, och gestalten tycktes växa.

Im dłużej patrzył, tym bardziej błyszczały jego wielkie oczy, a postać wydawała się rosnąć w jego oczach.

“Han kan hälsa prästen i den här församlingen”, sade kungen, “att det ges ingen skönare syn för Sveriges konung än att se ett folk sådant som detta.”

„Może powiedzieć proboszczowi w tej parafii”, powiedział król, „że nie ma piękniejszego widoku dla króla Szwecji niż patrzenie na ludzi takich jak ci”.

Därpå vände sig kungen från fönstret och såg på prästen. Han började småle. “Är det så, att prästen i den här församlingen är så fattig, att han tar av sig de svarta kläderna, så snart som gudstjänsten är slut, och klär sig som en bonde?” frågade kungen.

Po tych słowach król odwrócił się od okna i spojrzał na proboszcza. Zaczął się uśmiechać. „Czy to prawda, że proboszcz w tej parafii jest tak biedny, że zrzuca swoje czarne szaty zaraz po nabożeństwie i ubiera się jak rolnik?” – zapytał król.

“Ja, så fattig är han”, sade komministern, och rodnaden sköt upp i det grova ansiktet.

„Tak, jest tak biedny”, odpowiedział proboszcz, a rumień pojawił się na jego grubiańskiej twarzy.

Kungen gick åter fram till fönstret.

Król ponownie podszedł do okna.

Det syntes på honom, att han var i sitt bästa lynne.

Widać było, że jest w doskonałym humorze.

Allt ädelt och storslaget, som bodde inom honom, hade blivit väckt till liv.

Wszystko, co szlachetne i wspaniałe, co w nim drzemało, obudziło się do życia.

“Han skall låta den där gruvan ligga i fred”, sade kungen.

„Pozwoli, by ta kopalnia spokojnie sobie leżała”, powiedział król.

“Eftersom han har svultit och arbetat ett helt liv för att få det här folket sådant, som han vill ha det, så skall han få behålla det sådant, som det är.”

„Ponieważ całe życie głodował i pracował, by ludzie ci byli tacy, jak chce, powinien pozwolić im zostać tacy, jacy są”.

“Men om riket är i fara?” sade prästen.

„A jeśli królestwo będzie w niebezpieczeństwie?” – zapytał proboszcz.

“Riket är bättre betjänt med människor än med pengar”, sade kungen. Och när kungen hade sagt detta, bjöd han prästen farväl och gick ut ur sakristian.

„Królestwo lepiej obsłużą ludzie niż pieniądze”, powiedział król. I po tych słowach pożegnał proboszcza i wyszedł z zakrystii.

Därutanför stod folkhopen lika tyst och ordkarg, som när han hade gått in. Men när kungen steg utför trappan, kom en bonde emot honom.

Na zewnątrz tłum stał w ciszy i milczeniu, tak jak wtedy, gdy król wszedł do środka. Ale kiedy król schodził po schodach, zbliżył się do niego rolnik.

“Har du nu fått tala med vår präst?” sade bonden.

„Udało ci się porozmawiać z naszym proboszczem?” – zapytał rolnik.

“Ja”, sade kungen, “jag har talat med honom.”

„Tak”, odpowiedział król, „porozmawiałem z nim”.

“Då har du väl också fått svar från oss?” sade bonden. “Vi bådo dig, att du skulle gå in och tala vid vår präst, för att han skulle ge dig svar från oss.”

„Więc pewnie dostałeś też odpowiedź od nas?” – zapytał rolnik. „Prosiliśmy cię, byś poszedł porozmawiać z naszym proboszczem, żeby on mógł ci przekazać odpowiedź od nas”.

“Ja, jag har fått svar”, sade kungen.

„Tak, dostałem odpowiedź”, powiedział król.