Nous étions à l'Étude, quand le Proviseur entra, suivi d'un nouveau habillé en bourgeois et d'un garçon de classe qui portait un grand pupitre. Ceux qui dormaient se réveillèrent, et chacun se leva comme surpris dans son travail.

Biz derslikteydik, Müdür içeri girdi, onu sıradan kıyafet giymiş yeni bir öğrenci ve büyük bir masa taşıyan bir sınıf öğrencisi izledi. Uyuyanlar uyandı ve herkes çalışmasından şaşırmış gibi ayağa kalktı.

Le Proviseur nous fit signe de nous rasseoir; puis, se tournant vers le maître d'études:

Müdür bize oturmamızı işaret etti, sonra eğitim müdürüne dönüp dedi ki:

— Monsieur Roger, lui dit-il à demi-voix, voici un élève que je vous recommande, il entre en cinquième. Si son travail et sa conduite sont méritoires, il passera dans les grands, où l'appelle son âge.

— Bay Roger, size tavsiye edeceğim bir öğrenci var, beşinci sınıfa geçiyor. Eğer ödevleri ve davranışları iyi olursa, yaşı da büyüdüğü için büyük sınıfa geçecek.

Resté dans l'angle, derrière la porte, si bien qu'on l'apercevait à peine, le nouveau était un gars de la campagne, d'une quinzaine d'années environ, et plus haut de taille qu'aucun de nous tous.

Kapının arkasındaki köşede, zar zor görülebilen yeni öğrenci, yaklaşık on beş yaşındaki bir kırsal bölge çocuğuydu ve hepimizden daha uzundu.

Il avait les cheveux coupés droit sur le front, comme un chantre de village, l'air raisonnable et fort embarrassé.

Saçları düz kesilmişti, bir köy rahibi gibiydi, mantıklı ve çok utangaçtı.

Quoiqu'il ne fût pas large des épaules, son habit-veste de drap vert à boutons noirs devait le gêner aux entournures et laissait voir, par la fente des parements, des poignets rouges habitués à être nus.

Omuzları geniş olmasa da, siyah düğmeli yeşil kumaştan yapılan takım elbisesi onu hareket ettirirken rahatsız ediyordu ve astarının çatlaklarından kırmızı, her zaman çıplak olan bilekleri görülebiliyordu.

Ses jambes, en bas bleus, sortaient d'un pantalon jaunâtre très tiré par les bretelles.

Mavi çorapları içindeki bacakları, kahverengi pantolonun içinde çok gergin bir şekilde çıkıyordu.

Il était chaussé de souliers forts, mal cirés, garnis de clous.

Kötü cilalanmış, pimlerle donatılmış sağlam ayakkabılar giyiyordu.

On commença la récitation des leçons. Il les écouta de toutes ses oreilles, attentif comme au sermon, n'osant même croiser les cuisses, ni s'appuyer sur le coude, et, à deux heures, quand la cloche sonna, le maître d'études fut obligé de l'avertir, pour qu'il se mît avec nous dans les rangs.

Derslerin okunmasına başlandı. Dersleri tüm kulaklarıyla dinledi, vaize gibi dikkat ediyordu, bileklerini bükmeye ve dirseğini dayamaya bile cüret edemiyordu ve saat iki olduğunda zil çaldığında eğitim müdüri onu sıralara katılmaya zorlamak zorunda kaldı.

Nous avions l'habitude, en entrant en classe, de jeter nos casquettes par terre, afin d'avoir ensuite nos mains plus libres; il fallait, dès le seuil de la porte, les lancer sous le banc, de façon à frapper contre la muraille en faisant beaucoup de poussière; c'était là le genre.

Sınıfa girdiğimizde şapkalarımızı yere fırlatma alışkanlığımız vardı, böylece ellerimiz daha serbest olurdu. Kapı eşiğinde şapkaları sıra koltuğunun altına fırlatmak gerekirdi, böylece duvara vurarak çok toz kaldırırdık; işte böyleydi alışkanlık.

Mais, soit qu'il n'eût pas remarqué cette manoeuvre ou qu'il n'eut osé s'y soumettre, la prière était finie que le nouveau tenait encore sa casquette sur ses deux genoux.

Ama yeni öğrenci bu manevrayı fark etmemiş veya yapmaya cesaret edememişti, dua bittiğinde hala şapkasını iki dizinin üzerine tutuyordu.

C'était une de ces coiffures d'ordre composite, où l'on retrouve les éléments du bonnet à poil, du chapska, du chapeau rond, de la casquette de loutre et du bonnet de coton, une de ces pauvres choses, enfin, dont la laideur muette a des profondeurs d'expression comme le visage d'un imbécile.

Bu, bileşik tarzda bir şapka türüydü, kürkli şapka, çapka, şemsiye şapkası, vizon şapkası ve pamuklu şapka gibi unsurları bir araya getiriyordu, sonuçta bu zavallı şeylerin her biri, aptal bir yüzün ifadesi gibi derin anlamlara sahipti.

Ovoïde et renflée de baleines, elle commençait par trois boudins circulaires; puis s'alternaient, séparés par une bande rouge, des losanges de velours et de poils de lapin;

Oval ve balenlerle doldurulmuştu, üç dairesel bantla başlıyordu; sonra kırmızı bir şerit tarafından ayrılmış, kadife ve tavşan kürkü desenleriyle değişiyordu;

venait ensuite une façon de sac qui se terminait par un polygone cartonné, couvert d'une broderie en soutache compliquée, et d'où pendait, au bout d'un long cordon trop mince, un petit croisillon de fils d'or, en manière de gland.

sonra bir çanta şekli vardı, bir poligonla sonlanıyordu, karmaşık bir dantel broderi ile kaplıydı ve uzun, ince bir iplikle sallanan küçük bir altın süslemesi vardı.

Elle était neuve; la visière brillait.

Yeniydi; vizör parlıyordu.

— Levez-vous, dit le professeur.

- Ayağa kalk, dedi öğretmen.

Il se leva; sa casquette tomba. Toute la classe se mit à rire.

Ayağa kalktı; şapkası düştü. Bütün sınıf gülmeye başladı.

Il se baissa pour la reprendre. Un voisin la fit tomber d'un coup de coude, il la ramassa encore une fois.

Şapkasını almak için eğildi. Bir komşusu onun dirseğiyle düşürdü, tekrar aldı.

— Débarrassez-vous donc de votre casque, dit le professeur, qui était un homme d'esprit.

- Öyleyse şapkanızdan kurtulun, dedi zeki bir öğretmen.

Il y eut un rire éclatant des écoliers qui décontenança le pauvre garçon, si bien qu'il ne savait s'il fallait garder sa casquette à la main, la laisser par terre ou la mettre sur sa tête. Il se rassit et la posa sur ses genoux.

Öğrencilerin şiddetli gülüşleri vardı, zavallı çocuk şaşırdı, elinde tutup yere bırakıp mi, başına mı takmalıydı? Tekrar oturdu ve şapkayı dizine koydu.

— Levez-vous, reprit le professeur, et dites-moi votre nom.

- Ayağa kalk, dedi öğretmen, ve ismini söyle bana.

Le nouveau articula, d'une voix bredouillante, un nom inintelligible.

Yeni öğrenci kekeme bir şekilde anlaşılmaz bir isim söyledi.

— Répétez!

- Tekrar söyle!

Le même bredouillement de syllabes se fit entendre, couvert par les huées de la classe.

Aynı kekeme sesleri duyuldu, sınıfın alkışları onu bastırdı.

— Plus haut! cria le maître, plus haut!

- Daha yüksek sesle! diye bağırdı öğretmen, daha yüksek sesle!

Le nouveau, prenant alors une résolution extrême, ouvrit une bouche démesurée et lança à pleins poumons, comme pour appeler quelqu'un, ce mot: Charbovari.

Yeni öğrenci o zaman son derece kararlı bir şekilde ağzını açtı ve tüm gücüyle, sanki birini çağırıyormuş gibi, bu kelimeyi söyledi: Charbovari.

Ce fut un vacarme qui s'élança d'un bond, monta en crescendo, avec des éclats de voix aigus (on hurlait, on aboyait, on trépignait, on répétait: Charbovari! Charbovari!),

Bu, birdenbire yükselen, artan seslerle dolu bir gürültüydü, keskin seslerle (çığlık atıyorlardı, havlamıyorlardı, ayaklarını yere vuruyorlardı, tekrar ediyorlardı: Charbovari! Charbovari!),

puis qui roula en notes isolées, se calmant à grand-peine, et parfois qui reprenait tout à coup sur la ligne d'un banc où saillissait encore çà et là, comme un pétard mal éteint, quelque rire étouffé.

sonra yavaş yavaş sessizleşen, bazen bir anda bir sıra bankta, hala burada veya orada, tıpkı söndürülmemiş bir havai fişek gibi, bir kısık gülüşle yeniden başlayan bir gürültüydü.

Cependant, sous la pluie des pensums, l'ordre peu à peu se rétablit dans la classe, et le professeur, parvenu à saisir le nom de Charles Bovary, se l'étant fait dicter, épeler et relire, commanda tout de suite au pauvre diable d'aller s'asseoir sur le banc de paresse, au pied de la chaire.

Ancak, derslikteki gürültü yüzünden sınıfta yavaş yavaş düzen sağlandı, ve öğretmen, Charles Bovary adını yazmayı başardıktan sonra, bu ismin hecelenmesini ve tekrar okunmasını emretti, ve zavallı adamı derhal sıra bankına, podyumun altına oturmaya yönlendirdi.

Il se mit en mouvement, mais, avant de partir, hésita.

O hareket etmeye başladı, ama gitmeden önce tereddüt etti.

— Que cherchez-vous? demanda le professeur.

- Ne arıyorsun? diye sordu öğretmen.

— Ma cas... fit timidement le nouveau, promenant autour de lui des regards inquiets.

- Kutumu... dedi cesurca yeni öğrenci, etrafında endişeli bakışlar gezdirdi.

— Cinq cents vers à toute la classe!

- Sınıfın tümüne beş yüz dize!

exclamé d'une voix furieuse, arrêta, comme le Quos ego, une bourrasque nouvelle. —

diyerek öfkeli bir sesle, tıpkı Quos ego gibi, yeni bir fırtına başlattı.

Restez donc tranquilles! continuait le professeur indigné, et s'essuyant le front avec son mouchoir qu'il venait de prendre dans sa toque: Quant à vous, le nouveau, vous me copierez vingt fois le verbe ridiculus sum.

- Bu yüzden sessiz olun! diye devam etti öfkeli öğretmen, ve alnını, kepinde tuttuğu mendille silerek: Ve sen, yeni öğrenci, ridiculus sum fiilini yirmi kez yazacaksın.

Puis, d'une voix plus douce:

Sonra daha yumuşak bir sesle:

— Eh! vous la retrouverez, votre casquette; on ne vous l'a pas volée!

- Hey! Kepini bulacaksın; çalınmamış ki!

Tout reprit son calme.

Her şey tekrar sakinleşti.

Les têtes se courbèrent sur les cartons, et le nouveau resta pendant deux heures dans une tenue exemplaire, quoiqu'il y eût bien, de temps à autre, quelque boulette de papier lancée d'un bec de plume qui vînt s'éclabousser sur sa figure.

Öğrenciler kartonların üzerine eğildi ve yeni öğrenci iki saat boyunca örnek bir tutumla kaldı, ancak zaman zaman bir kalem ucu tarafından fırlatılan kağıt parçaları yüzüne isabet etti.

Mais il s'essuyait avec la main, et demeurait immobile, les yeux baissés.

Ama o elleriyle silinip, gözlerini indirerek hareketsiz kaldı.

Le soir, à l'Étude, il tira ses bouts de manches de son pupitre, mit en ordre ses petites affaires, régla soigneusement son papier.

Akşam, derslikte, masasından kol manşetlerini çıkarıp, küçük eşyalarını düzenledi ve kağıdını dikkatle ayarladı.

Nous le vîmes qui travaillait en conscience, cherchant tous les mots dans le dictionnaire et se donnant beaucoup de mal.

Onu ders çalışırken gördük, tüm kelimeleri sözlükte arıyor ve çok çaba harcıyordu.

Grâce, sans doute, à cette bonne volonté dont il fit preuve, il dut de ne pas descendre dans la classe inférieure; car, s'il savait passablement ses règles, il n'avait guère d'élégance dans les tournures.

Muhtemelen gösterdiği bu iyi niyet sayesinde, alt sınıfa düşmedi; çünkü kuralları oldukça iyi biliyordu, fakat ifadelerinde pek bir zarafet yoktu.

C'était le curé de son village qui lui avait commencé le latin, ses parents, par économie, ne l'ayant envoyé au collège que le plus tard possible.

Latince'ye ilk başlayan onun köyünün rahibiydi, çünkü ailesi tasarruf yapmak için onu mümkün olduğunca geç okula göndermişti.

Son père, M. Charles-Denis-Bartholomé Bovary, ancien aide- chirurgien-major, compromis, vers 1812, dans des affaires de conscription, et forcé, vers cette époque, de quitter le service, avait alors profité de ses avantages personnels pour saisir au passage une dot de soixante mille francs, qui s'offrait en la fille d'un marchand bonnetier, devenue amoureuse de sa tournure.

Babası, eski cerrah yardımcısı Bay Charles-Denis-Bartholomé Bovary, 1812 yıllarında askerlikle ilgili işler yüzünden başını belaya sokmuş ve o sıralarda görevden alınmak zorunda kalmıştı. O zaman kişisel avantajlarını kullanarak bir şapka tüccarının kızından altmış bin franka varlık olan bir gelinle evlenmişti. Bu kız da onun tarzına aşık olmuştu.

Bel homme, hâbleur, faisant sonner haut ses éperons, portant des favoris rejoints aux moustaches, les doigts toujours garnis de bagues et habillé de couleurs voyantes, il avait l'aspect d'un brave, avec l'entrain facile d'un commis voyageur.

Yakışıklı, kendini beğenmiş, topların sesini yükselten, bıyıkları büyümüş, parmakları her zaman yüzük takılı, gösterişli kıyafetler giyen bu adam, bir seyahat acentesinin kolayca hareket eden bir cesur adam gibiydi.

Une fois marié, il vécut deux ou trois ans sur la fortune de sa femme, dînant bien, se levant tard, fumant dans de grandes pipes en porcelaine, ne rentrant le soir qu'après le spectacle et fréquentant les cafés.

Evlendikten sonra karısının servetiyle iki veya üç yıl yaşadı, iyi yemek yedi, geç saatlere kadar uyudu, büyük porselen pipoları tüttü, akşam gösteriden sonra eve dönüp kafelere gitti.

Le beau-père mourut et laissa peu de chose; il en fut indigné, se lança dans la fabrique, y perdit quelque argent, puis se retira dans la campagne, où il voulut faire valoir.

Kayınpederi öldü ve pek bir şey bırakmadı; bu durum onu öfkelendirdi, fabrikaya yatırım yapmaya başladı, biraz para kaybetti ve sonra kırsal bölgeye çekildi, orada başarılı olmak istedi.

Mais, comme il ne s'entendait guère plus en culture qu'en indiennes, qu'il montait ses chevaux au lieu de les envoyer au labour, buvait son cidre en bouteilles au lieu de le vendre en barriques, mangeait les plus belles volailles de sa cour et graissait ses souliers de chasse avec le lard de ses cochons, il ne tarda point à s'apercevoir qu'il valait mieux planter là toute spéculation.

Ama tarım konusunda daha az anlayışlı olduğu için, ineklerini sürüye katmak yerine onları işe göndermek, elma şarabını fıçıda değil şişelerde içmek, avuklarını yemek yemek ve domuzlarının yağıyla avcı botlarını çizmek gibi hatalar yaptı ve çabuk fark etti ki tüm spekülasyonu bırakmak daha iyiydi.

Moyennant deux cents francs par an, il trouva donc à louer dans un village, sur les confins du pays de Caux et de la Picardie, une sorte de logis moitié ferme, moitié maison de maître;

Yılda iki yüz frank karşılığında, Caux ve Picardie bölgelerinin sınırlarındaki bir köyde, yarım ahır, yarım malikane gibi bir yer buldu.

et, chagrin, rongé de regrets, accusant le ciel, jaloux contre tout le monde, il s'enferma dès l'âge de quarante-cinq ans, dégoûté des hommes, disait-il, et décidé à vivre en paix.

Ve kederli, pişman, gökyüzüne lanet eden, herkese kıskanç olan bu adam, kırk beş yaşındayken kendini kapalı tutmaya başladı, insanlardan nefret ediyordu, dediğine göre huzur içinde yaşamak istiyordu.

Sa femme avait été folle de lui autrefois; elle l'avait aimé avec mille servilités qui l'avaient détaché d'elle encore davantage.

Karısı onun için deli olmuştu, onu binlerce hizmetle sevmişti, ama bu onu daha da ondan uzaklaştırmıştı.

Enjouée jadis, expansive et tout aimante, elle était, en vieillissant, devenue (à la façon du vin éventé qui se tourne en vinaigre) d'humeur difficile, piaillarde, nerveuse.

Eskiden neşeli, açık sözlü ve sevecen olan bu kadın, yaşlandıkça (bozulmuş bir şarap gibi) huysuz, gevezelik yapan, sinirli bir hale gelmişti.

Elle avait tant souffert, sans se plaindre, d'abord, quand elle le voyait courir après toutes les gotons de village et que vingt mauvais lieux le lui renvoyaient le soir, blasé et puant l'ivresse!

Çok acı çekmişti, ama hiç şikayet etmemişti, başta, onun köydeki tüm kızlarla koşuşturmasını gördüğünde ve onun on gece için yirmi kötü yerden eve dönmesini gördüğünde, alkol kokan ve kusmuş olan bu adamı görmek onun için dayanılmazdı!

Puis l'orgueil s'était révolté.

Sonra gurur isyan etmişti.

Alors elle s'était tue, avalant sa rage dans un stoïcisme muet, qu'elle garda jusqu'à sa mort.

O zaman sessizliğe gömülmüştü, öfkesini sessizlikle bastırmıştı, ölümüne kadar sessiz kalmıştı.

Elle était sans cesse en courses, en affaires.

Sürekli koşuyor, işler yapıyordu.

Elle allait chez les avoués, chez le président, se rappelait l'échéance des billets, obtenait des retards;

Avukatların yanına gidiyordu, yargıçla görüşüyordu, senetlerin vade tarihini hatırlatıyordu, gecikmeler elde ediyordu;

et, à la maison, repassait, cousait, blanchissait, surveillait les ouvriers, soldait les mémoires, tandis que, sans s'inquiéter de rien, Monsieur, continuellement engourdi dans une somnolence boudeuse dont il ne se réveillait que pour lui dire des choses désobligeantes, restait à fumer au coin du feu, en crachant dans les cendres.

ve evde ütü yapıyor, dikiş yapıyor, beyazlatıyor, işçileri denetliyordu, faturaları ödüyordu, bu sırada, hiçbir şey umursamayan kocası, sürekli huysuz bir uyuşukluğa gömülüydü, sadece ona aşağılayıcı şeyler söylemek için uyanıyordu, ateşin yanında sigara içip küllere tükürüyordu.

Quand elle eut un enfant, il le fallut mettre en nourrice.

Çocuk doğduğunda, onu bir dadıya vermek zorunda kalmıştı.

Rentré chez eux, le marmot fut gâté comme un prince.

Evlerine döndüklerinde, bu çocuk bir prens gibi yetiştirilmişti.

Sa mère le nourrissait de confitures; son père le laissait courir sans souliers, et, pour faire le philosophe, disait même qu'il pouvait bien aller tout nu, comme les enfants des bêtes.

Annesi ona reçel veriyordu; babası onun ayakkabı giymeden koşmasına izin veriyordu, ve felsefe yapmak için, "hayvanların çocukları gibi tamamen çıplak da dolaşabilir" diyordu.

À l'encontre des tendances maternelles, il avait en tête un certain idéal viril de l'enfance, d'après lequel il tâchait de former son fils, voulant qu'on l'élevât durement, à la spartiate, pour lui faire une bonne constitution.

Annesinin eğilimlerine karşı, oğlunu yetiştirirken belli bir erkeklik idealine sahipti, oğlunu sert bir şekilde yetiştirmeye çalışıyordu, ona iyi bir fiziksel yapı kazandırmak istiyordu.

Il l'envoyait se coucher sans feu, lui apprenait à boire de grands coups de rhum et à insulter les processions.

Oğlunu ateşsiz yatırıyordu, ona büyük bir yudumla rom içmeyi öğretiyordu ve törenlere hakaret etmeyi öğretiyordu.

Mais, naturellement paisible, le petit répondait mal à ses efforts.

Ama doğal olarak sakin olan çocuk, onun çabalarına iyi yanıt vermiyordu.

Sa mère le traînait toujours après elle; elle lui découpait des cartons, lui racontait des histoires, s'entretenait avec lui dans des monologues sans fin, pleins de gaietés mélancoliques et de chatteries babillardes.

Annesi onu her zaman yanında getiriyordu; ona kartonlar kesiyordu, ona öyküler anlatıyordu, sonsuz monologlar yapıyordu, melankolik neşelerle ve gevezeliklerle doluydı.

Dans l'isolement de sa vie, elle reporta sur cette tête d'enfant toutes ses vanités éparses, brisées.

Hayatının yalnızlığında, tüm dağılmış, kırık gururlarını bu çocukun kafasına yükledi.

Elle rêvait de hautes positions, elle le voyait déjà grand, beau, spirituel, établi, dans les ponts et chaussées ou dans la magistrature.

Yüksek mevkilere sahip olmayı hayal ediyordu, onu zaten büyük, güzel, zeki, yerleşik olarak görüyordu, köprü ve kanallar ya da yargı sisteminde.

Elle lui apprit à lire, et même lui enseigna, sur un vieux piano qu'elle avait, à chanter deux ou trois petites romances.

Ona okumayı öğretti, ve hatta ona eski bir piyanosunda iki ya da üç küçük romans şarkısı söylemeyi öğretti.

Mais, à tout cela, M. Bovary, peu soucieux des lettres, disait que ce n'était pas la peine!

Ama bunların hepsine, M. Bovary, edebiyata pek ilgi duymayan biri, "Zahmete değer!" diyordu.

Auraient-ils jamais de quoi l'entretenir dans les écoles du gouvernement, lui acheter une charge ou un fonds de commerce?

Onu hükümet okullarında eğitirler miydi, ona bir görev ya da ticari bir iş alırdı mıydı?

D'ailleurs, avec du toupet, un homme réussit toujours dans le monde.

Ayrıca, cesaretle bir adam her zaman dünyada başarılı olurdu.

Madame Bovary se mordait les lèvres, et l'enfant vagabondait dans le village.

Bayan Bovary dudaklarını ısırıyordu, ve çocuk köyde dolaşıyordu.

Il suivait les laboureurs, et chassait, à coups de motte de terre, les corbeaux qui s'envolaient.

O, çiftçileri takip ediyordu, ve toprak yığınlarıyla uçan kuzgunları kovalıyordu.

Il mangeait des mûres le long des fossés, gardait les dindons avec une gaule, fanait à la moisson, courait dans le bois, jouait à la marelle sous le porche de l'église les jours de pluie, et, aux grandes fêtes, suppliait le bedeau de lui laisser sonner les cloches, pour se pendre de tout son corps à la grande corde et se sentir emporter par elle dans sa volée.

Çitlerin yanında yaban mersini yiyordu, bir sopayla hindileri koruyordu, hasat sırasında tarlada çalışırdı, ormanda koşardı, yağmurlu günlerde kilisenin sundurmasında zıplardı, ve büyük festivallerde çan çalmasına izin verilmesini yalardı, böylece büyük kabloyla uçabilirdi.

Aussi poussa-t-il comme un chêne. Il acquit de fortes mains, de belles couleurs.

Bu yüzden o, bir çam gibi büyüdü. Güçlü eller, güzel renkler kazandı.

À douze ans, sa mère obtint que l'on commençât ses études.

On iki yaşındayken, annesi onun eğitimine başlamasını sağladı.

On en chargea le curé.

Bu görev, papazın üzerine bırakıldı.

Mais les leçons étaient si courtes et si mal suivies, qu'elles ne pouvaient servir à grand-chose.

Ama dersler çok kısa ve çok kötü bir şekilde takip edildi, bu yüzden pek bir faydası olmadı.

C'était aux moments perdus qu'elles se donnaient, dans la sacristie, debout, à la hâte, entre un baptême et un enterrement; ou bien le curé envoyait chercher son élève après l'Angélus, quand il n'avait pas à sortir.

Dersler, vaftiz ve cenaze arasında aceleyle, papazın ofisinde verilirdi; ya da papaz, öğrencisini Angelus'tan sonra arardı, eğer dışarı çıkmak zorunda değilse.

On montait dans sa chambre, on s'installait: les moucherons et les papillons de nuit tournoyaient autour de la chandelle.

Odalarına çıkar, otururlardı: sinekler ve geceleri uçan kelebekler mumun etrafında dönüyordu.

Il faisait chaud, l'enfant s'endormait; et le bonhomme, s'assoupissant les mains sur son ventre, ne tardait pas à ronfler, la bouche ouverte.

Hava sıcaktı, çocuk uykuya daldı; ve adam, ellerini karnına yerleştirerek, ağzı açık bir şekilde horlamaya başlardı.

D'autres fois, quand M. le curé, revenant de porter le viatique à quelque malade des environs, apercevait Charles qui polissonnait dans la campagne, il l'appelait, le sermonnait un quart d'heure et profitait de l'occasion pour lui faire conjuguer son verbe au pied d'un arbre.

Bazen, papaz, yakındaki bir hastaya son vasiyeti vermekten döndüğünde, Charles'ı tarlada oynarken görürdü, onu çağırırdı, on dakika boyunca azarlardı ve fırsat bulduğunda ona bir ağacın dibinde fiil çekimi yaptırırdı.

La pluie venait les interrompre, ou une connaissance qui passait.

Yağmur onları yarıda kestirirdi, ya da bir tanıdık geçirdiğinde.

Du reste, il était toujours content de lui, disait même que le jeune homme avait beaucoup de mémoire.

Ne yazık ki, o her zaman ondan memnundu, hatta genç adamın çok iyi bir hafızası olduğunu söylüyordu.

Charles ne pouvait en rester là. Madame fut énergique. Honteux, ou fatigué plutôt, Monsieur céda sans résistance, et l'on attendit encore un an que le gamin eût fait sa première communion.

Charles bununla yetinemiyordu. Bayan kararlıydı. Utanan ya da yorgun olan papaz, hiç direnmeden boyun eğiyordu ve çocuk ilk komünyonunu alana kadar bir yıl daha beklemek zorunda kalıyordu.

Six mois se passèrent encore; et, l'année d'après, Charles fut définitivement envoyé au collège de Rouen, où son père l'amena lui-même, vers la fin d'octobre, à l'époque de la foire Saint- Romain.

Altı ay daha geçti; ve, sonraki yıl, Charles kesinlikle Rouen'deki okula gönderildi, ve babası onu Ekim sonunda, Saint Romain fuarı sırasında oraya götürdü.

Il serait maintenant impossible à aucun de nous de se rien rappeler de lui.

Artık hiçbirimiz onun hakkında bir şey hatırlayamayız.

C'était un garçon de tempérament modéré, qui jouait aux récréations, travaillait à l'étude, écoutant en classe, dormant bien au dortoir, mangeant bien au réfectoire.

O, mizaçlı bir çocuktu, teneffüslerde oynardı, çalışırdı, sınıfta dikkat ederdi, yatakhane'de iyi uyurdu, yemekhanede iyi yerdi.

Il avait pour correspondant un quincaillier en gros de la rue Ganterie, qui le faisait sortir une fois par mois, le dimanche, après que sa boutique était fermée, l'envoyait se promener sur le port à regarder les bateaux, puis le ramenait au collège dès sept heures, avant le souper.

Onun yazışmacısı, Ganterie sokağındaki bir toptancıydı, o, her ay pazar günü, dükkanı kapattıktan sonra onu limana götürürdü, orada gemileri izlerdi, sonra akşam yemeğinden önce saat yediye kadar okula geri getirirdi.

Le soir de chaque jeudi, il écrivait une longue lettre à sa mère, avec de l'encre rouge et trois pains à cacheter; puis il repassait ses cahiers d'histoire, ou bien lisait un vieux volume d'Anacharsis qui traînait dans l'étude.

Her perşembe akşamı, annesine kırmızı mürekkeble ve üç damga ile uzun bir mektup yazardı; sonra tarih notlarını tekrar okurdu, ya da çalışma odasında bırakılmış eski bir Anacharsis kitabını okurdu.

En promenade, il causait avec le domestique, qui était de la campagne comme lui.

Yürüyüşte, onunla aynı kırsal bölgeden gelen hizmetçiyle sohbet ederdi.

À force de s'appliquer, il se maintint toujours vers le milieu de la classe; une fois même, il gagna un premier accessit d'histoire naturelle.

Çok çalışarak sınıfın orta seviyesinde kalmayı başardı; hatta bir kez doğal tarih dersinde birincilik kazandı.

Mais à la fin de sa troisième, ses parents le retirèrent du collège pour lui faire étudier la médecine, persuadés qu'il pourrait se pousser seul jusqu'au baccalauréat.

Ama üçüncü sınıfın sonunda, ailesi onu tıp okuması için okuldan aldılar, çünkü onun kendi başına lise diplomasını alabileceğine inanıyorlardı.

Sa mère lui choisit une chambre, au quatrième, sur l'Eau-de-Robec, chez un teinturier de sa connaissance:

Annesi ona, Eau-de-Robec'teki bir boyacının evindeki dördüncü katta bir oda seçti:

Elle conclut les arrangements pour sa pension, se procura des meubles, une table et deux chaises, fit venir de chez elle un vieux lit en merisier, et acheta de plus un petit poêle en fonte, avec la provision de bois qui devait chauffer son pauvre enfant.

Annesi onun pansiyon düzenlemelerini yaptı, möbleler aldı, bir masa ve iki sandalye getirdi, evinden eski bir kiraz ağacı yatak getirdi ve küçük bir döküm soba ile birlikte odun tedariki yapmak için düzenlemeler yaptı, böylece zavallı çocuğunu sıcak tutabilirdi.

Puis elle partit au bout de la semaine, après mille recommandations de se bien conduire, maintenant qu'il allait être abandonné à lui-même.

Sonra, binlerce tavsiye verdikten sonra, haftanın sonunda ayrıldı, artık o, kendi başına bırakılacaktı.

Le programme des cours, qu'il lut sur l'affiche, lui fit un effet d'étourdissement:

Onun afişte okuduğu ders programı onun için şok ediciydi:

cours d'anatomie, cours de pathologie, cours de physiologie, cours de pharmacie, cours de chimie, et de botanique, et de clinique, et de thérapeutique, sans compter l'hygiène ni la matière médicale, tous noms dont il ignorait les étymologies et qui étaient comme autant de portes de sanctuaires pleins d'augustes ténèbres.

Anatomi dersleri, patoloji dersleri, fizyoloji dersleri, eczacılık dersleri, kimya dersleri, botanik dersleri, klinik dersleri ve terapötik dersleri, hijyen ve tıbbi materyaller dahil tüm bu isimlerin etimolojisini bilmiyordu ve bunlar sanki birçok görkemli tapınağın kapılarıydı.

Il n'y comprit rien; il avait beau écouter, il ne saisissait pas.

Hiçbir şey anlamadı; ne kadar çok dinlese de anlayamadı.

Il travaillait pourtant, il avait des cahiers reliés, il suivait tous les cours; il ne perdait pas une seule visite.

Yine de çalışıyordu, ciltli not defterleri vardı, tüm derslere katılıyordu; hiçbir ziyareti kaçırmadı.

Il accomplissait sa petite tâche quotidienne à la manière du cheval de manège, qui tourne en place les yeux bandés, ignorant de la besogne qu'il broie.

Küçük günlük görevini, tımar atının körü körüne dönmesi gibi yapıyordu, yaptığı işin önemini fark etmiyordu.

Pour lui épargner de la dépense, sa mère lui envoyait chaque semaine, par le messager, un morceau de veau cuit au four, avec quoi il déjeunait le matin; quand il était rentré de l'hôpital, tout en battant la semelle contre le mur.

Annesi, ona her hafta habercinin aracılığıyla fırında pişirilmiş dana eti gönderiyordu, böylece sabahları kahvaltı yapabiliyordu; hastaneden döndüğünde ise duvara yaslanarak topuklarını çarpıyordu.

Ensuite il fallait courir aux leçons, à l'amphithéâtre, à l'hospice, et revenir chez lui, à travers toutes les rues.

Sonra derslere, amfitiyatroya, hastaneye koşması gerekiyordu ve tüm sokakları geçerek eve dönmesi gerekiyordu.

Le soir, après le maigre dîner de son propriétaire, il remontait à sa chambre et se remettait au travail, dans ses habits mouillés qui fumaient sur son corps, devant le poêle rougi.

Akşam, ev sahibinin sadece bir öğün yemeğinden sonra odasına çekilip çalışmaya devam ediyordu, vücudunda duman yayan ıslak kıyafetleri içinde, kırmızı sobanın önünde.

Dans les beaux soirs d'été; à l'heure où les rues tièdes sont vides, quand les servantes, jouent au volant sur le seuil des portes, il ouvrait sa fenêtre et s'accoudait.

Yazın güzel akşamlarında; sıcak sokakların boş olduğu saatlerde, hizmetçilerin kapıların önünde top oynadığı saatlerde, penceresini açıp oturuyordu.

La rivière, qui fait de ce quartier de Rouen comme une ignoble petite Venise, coulait en bas, sous lui, jaune, violette ou bleue, entre ses ponts et ses grilles.

Rouen'in bu mahallesini aşağı yukarı küçük bir Venedik'e dönüştüren nehir, altında, köprülerin ve çitlerin arasında sarı, mor veya mavi akıyordu.

Des ouvriers, accroupis au bord, lavaient leurs bras dans l'eau.

İşçiler, kenarda oturarak suda ellerini yıkıyordu.

Sur des perches partant du haut des greniers, des écheveaux de coton séchaient à l'air.

Ambarların tepesinden inen direklerde, kurutulan pamuk iplikleri havada kuruyordu.

En face, au-delà des toits, le grand ciel pur s'étendait, avec le soleil rouge se couchant.

Karşıda, tavanların üzerinde, büyük, temiz gökyüzü, kırmızı güneşin batışıyla genişliyordu.

Qu'il devait faire bon là-bas!

Orada ne kadar güzel olmalıydı!

Quelle fraîcheur sous la hêtraie!

Kayın ormanının altında ne kadar serin olmalıydı!

Et il ouvrait les narines pour aspirer les bonnes odeurs de la campagne, qui ne venaient pas jusqu'à lui.

Ve o, burnunu açarak kırsal bölgenin güzel kokularını içine çekiyordu, ki bu kokular ona ulaşmıyordu.

Il maigrit, sa taille s'allongea, et sa figure prit une sorte d'expression dolente qui la rendit presque intéressante.

Zayıfladı, boyu uzadı ve yüzü bir nevi hüzünlü ifadeyle doldu, bu da onu oldukça ilgi çekici yaptı.

Naturellement, par nonchalance; il en vint à se délier de toutes les résolutions qu'il s'était faites. Une fois, il manqua la visite, le lendemain son cours, et, savourant la paresse, peu à peu, n'y retourna plus.

Tabii ki, umursamazlıkla; tüm kararlarından vazgeçmeye başladı. Bir keresinde ziyareti kaçırdı, ertesi gün dersini astı ve yavaş yavaş tembelliğin tadını çıkararak geri dönmedi.

Il prit l'habitude du cabaret, avec la passion des dominos.

Domino tutkusuyla kafeye alıştı.

S'enfermer chaque soir dans un sale appartement public, pour y taper sur des tables de marbre de petits os de mouton marqués de points noirs, lui semblait un acte précieux de sa liberté, qui le rehaussait d'estime vis-à-vis de lui-même.

Her akşam kirli bir halka açık dairede, siyah noktalarla işaretlenmiş küçük koyun kemikleriyle masalarda oynayarak, kendi özgürlüğünün değerli bir eylemi olarak görüyordu ve bu onun kendine saygısını artırıyordu.

C'était comme l'initiation au monde, l'accès des plaisirs défendus; et, en entrant, il posait la main sur le bouton de la porte avec une joie presque sensuelle.

Bu, dünyaya giriş, yasak zevklerin kapısıydı; ve içeri girdiğinde kapı koluna neredeyse duygusal bir sevinçle dokunuyordu.

Alors, beaucoup de choses comprimées en lui, se dilatèrent; il apprit par coeur des couplets qu'il chantait aux bienvenues, s'enthousiasma pour Béranger, sut faire du punch et connut enfin l'amour.

O zaman, içinde sıkışmış pek çok şey genişledi; hoş karşılamalarda şarkı söylediği dörtlükleri çok iyi ezberledi, Béranger'a hayran oldu, punch yapmayı öğrendi ve sonunda aşkı tanıdı.

Grâce à ces travaux préparatoires, il échoua complètement à son examen d'officier de santé. On l'attendait le soir même à la maison pour fêter son succès.

Bu hazırlık çalışmaları sayesinde, sağlık görevlisi sınavında tamamen başarısız oldu. Aynı akşam evde başarısını kutlamak için bekleniyordu.

Il partit à pied et s'arrêta vers l'entrée du village, où il fit demander sa mère, lui conta tout.

Yürüyerek gitti ve köyün girişinde durup annesini çağırdı ve ona her şeyi anlattı.

Elle l'excusa, rejetant l'échec sur l'injustice des examinateurs, et le raffermit un peu, se chargeant d'arranger les choses.

Annesi, sınavcıların haksızlığını suçlayarak onu affetti ve biraz moral verdi, her şeyi düzeltmeyi üstlendi.

Cinq ans plus tard seulement, M. Bovary connut la vérité; elle était vieille, il l'accepta, ne pouvant d'ailleurs supposer qu'un homme issu de lui fût un sot.

Sadece beş yıl sonra, Bay Bovary gerçeği öğrendi; o zaman annesi yaşlıydı ve o, bunu kabul etti, çünkü oğlunun aptal olmasını düşünemiyordu.

Charles se remit donc au travail et prépara sans discontinuer les matières de son examen, dont il apprit d'avance toutes les questions par coeur. Il fut reçu avec une assez bonne note. Quel beau jour pour sa mère! On donna un grand dîner.

Charles tekrar çalışmaya başladı ve sınav konularını sürekli olarak hazırladı ve tüm soruları önceden ezberledi. Sınavda iyi bir not aldı. Ne güzel bir gündü annesi için! Büyük bir akşam yemeği verildi.

Où irait-il exercer son art? À Tostes. Il n'y avait là qu'un vieux médecin. Depuis longtemps madame Bovary guettait sa mort, et le bonhomme n'avait point encore plié bagage, que Charles était installé en face, comme son successeur.

Onun sanatını nerede uygulayacaktı? Tostes'te. Orada sadece bir eski doktor vardı. Bayan Bovary onun ölümünü uzun süredir bekliyordu ve adam henüz ayrılmadı ki Charles, halefi olarak karşıya oturdu.

Mais ce n'était pas tout que d'avoir élevé son fils, de lui avoir fait apprendre la médecine et découvert Tostes pour l'exercer: il lui fallait une femme. Elle lui en trouva une: la veuve d'un huissier de Dieppe, qui avait quarante-cinq ans et douze cents livres de rente.

Ama oğlunu yetiştirmek, ona tıp öğretmek ve Tostes'i uygulamak için onu yetiştirmekle bitmemişti: ona bir eş bulması gerekiyordu. Ona bir eş buldu: Dieppe'de bir hukuk bürosunun dul kadını, kırk beş yaşında ve 1200 frank geliri olan bir kadın.

Quoiqu'elle fût laide, sèche comme un cotret, et bourgeonnée comme un printemps, certes madame Dubuc ne manquait pas de partis à choisir.

Çirkin, kuru bir inek gibi ve bahar gibi çimenlerle kaplı olsa da, Bayan Dubuc'un seçebileceği çok sayıda erkek vardı.

Pour arriver à ses fins, la mère Bovary fut obligée de les évincer tous, et elle déjoua même fort habilement les intrigues d'un charcutier qui était soutenu par les prêtres.

Amaçlarına ulaşmak için, Bayan Bovary tüm adayları elemek zorunda kaldı ve bir rahip tarafından desteklenen bir kasapın entrikalarına karşı çok zekice bir şekilde başarılı oldu.

Charles avait entrevu dans le mariage l'avènement d'une condition meilleure, imaginant qu'il serait plus libre et pourrait disposer de sa personne et de son argent.

Charles, evlilikte daha iyi bir durumun ortaya çıkacağını öngörmüştü, daha özgür olacağını ve kendi kişisini ve parasını yönetebileceğini düşünüyordu.

Mais sa femme fut le maître; il devait devant le monde dire ceci, ne pas dire cela, faire maigre tous les vendredis, s'habiller comme elle l'entendait, harceler par son ordre les clients qui ne payaient pas.

Ama karısı onun efendisiydi; dünyanın önünde bunu söylemesi, bunu söylememesi gerekiyordu, her cuma günü oruç tutmalıydı, onun istediği gibi giyinmeliydi ve ödemeyen müşterileri taciz etmeliydi.

Elle décachetait ses lettres, épiait ses démarches, et l'écoutait, à travers la cloison, donner ses consultations dans son cabinet, quand il y avait des femmes.

O, mektuplarını açıp okuyor, hareketlerini gözetliyor ve ofisinde kadınlar varken onun muayenelerini yaparken onu duyuyordu.

Il lui fallait son chocolat tous les matins, des égards à n'en plus finir.

Her sabah çikolatasına ihtiyacı vardı, sonsuz saygı gösteriyordu.

Elle se plaignait sans cesse de ses nerfs, de sa poitrine, de ses humeurs.

O, sinirlerinden, göğsünden ve ruh halinden sürekli şikayet ediyordu.

Le bruit des pas lui faisait mal; on s'en allait, la solitude lui devenait odieuse; revenait-on près d'elle, c'était pour la voir mourir, sans doute.

Adımların sesi ona acı veriyordu; insanlar gidiyordu, yalnızlık onun için iğrenç oluyordu; insanlar onun yanına geliyorsa muhtemelen onun ölmesini bekliyorlardı.

Le soir, quand Charles rentrait, elle sortait de dessous ses draps ses longs bras maigres, les lui passait autour du cou, et, l'ayant fait asseoir au bord du lit, se mettait à lui parler de ses chagrins: il l'oubliait, il en aimait une autre!

Akşam, Charles eve döndüğünde, o, uzun, ince kollarını yorganın altından çıkarırdı, onun boynuna atar ve yatağın kenarında oturttıktan sonra ona dertlerini anlatırdı: Charles onu unutmuştu, başka birini seviyordu!

On lui avait bien dit qu'elle serait malheureuse; et elle finissait en lui demandant quelque sirop pour sa santé et un peu plus d'amour.

Ona mutsuz olacağı söylenmişti; ve sonunda ona sağlığı için bir şurup ve biraz daha sevgi isterdi.